Merkez Bankası, Mayıs Fiyat Gelişmeleri Raporu yayınlandı: Enflasyonda öne çıkan kalemler nelerdir?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Mayıs Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayınlandı.

Rapora nazaran, yıllık tüketici enflasyonundaki baz tesiri kaynaklı besbelli artışa rağmen, bu devirde çekirdek B ve C göstergelerinin yıllık değişimlerinde ölçülü bir seyir izlendi.

Yıllık enflasyon, hizmet ve temel mal gruplarında bir ölçü düşerken, güçte bariz olmak üzere başka kümelerde yükseldi. Bir evvelki yılın tıpkı periyodunda doğalgazın fiyatsız kullanılması kaynaklı düşük baza ek olarak, cari ayda meskenlere yönelik doğalgazda birinci 25 metreküpün bedelsiz olarak kullandırılması uygulamasının sona ermesiyle, güç kümesinde yıllık enflasyon kayda bedel formda hızlandı.

Bu uygulamanın sona ermesi mayıs ayı manşet enflasyonunu 0.64 puan üste çekerken, kelam konusu tesir arındırıldığında aylık tüketici enflasyonu hudutlu bir güzelleşme kaydetti.

Gıda kümesinde aylık enflasyon mevsimsel tesirlerle zayıflarken, bu gelişmede zerzevat kalemi öncülüğünde fiyatları gerileyen işlenmemiş besin alt kümesi belirleyici oldu. İşlenmiş besinde aylık enflasyon bir evvelki aya kıyasla arttı.

Hizmet kümesinde yüksek aylık fiyat artış eğilimi sürdü, lokanta-otel, kira ve eğitim öne çıkan kalemler olmaya devam etti.

Temel mal kümesinde mayıs ayında dönem geçişine bağlı olarak giysi ve ayakkabıda fiyatlar yükselirken, sağlam mal alt kümesinde fiyat artışı yavaşladı.

Türk lirasındaki ölçülü seyri takiben üretici fiyatları aylık artışı kıymetli ölçüde zayıfladı, yıllık üretici enflasyonu ise düşük bazın da tesiri ile yükseldi. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle, B ve C göstergelerinin aylık artış oranlarında gözlenmekte olan zayıflama eğilimi mayıs ayında kesintiye uğradı.

Aylık bazda ulaştırma hizmetleri fiyatları geriledi

Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, enerji, hizmet, temel mal, besin ve alkol-tütün-altın kümelerinin katkıları bir evvelki aya kıyasla sırasıyla 3.45, 0.74, 0.66, 0.53 ve 0.27 puan arttı.

Fiyat artışları B endeksini oluşturan kümelerden temel mal ve hizmet kümelerinde yataya yakın seyrederken, işlenmiş besinde yükseliş kaydetti.

Hizmet fiyatları mayıs ayında yüzde 4,03 artarken, küme yıllık enflasyonu 1,06 puan düşüşle yüzde 95,93 oldu. Aylık bazda ulaştırma hizmetleri fiyatları geriledi, lokanta-otel, kira ve eğitim hizmetleri yüksek aylık fiyat artışları ile öne çıkan kalemler oldu.

Yıllık enflasyon kira dışındaki alt kümelerde geriledi. Lokanta-otel alt kümesi aylık enflasyonunda bir evvelki aya kıyasla gerçekleşen güçlenmeyi yemek hizmetleri sürüklerken, otel fiyatlarında da artış gözlendi.

Mayıs ayında kira alt kümesinde aylık artış yüzde 5,46 ile besbelli olurken, yıllık enflasyon bu alt kümede yüzde 125,14’e ulaştı. Öteki hizmetler alt kümesi fiyatları aylık yüzde 3,60 oranında yükseldi, bu alt kümedeki fiyat artışında, özel okul fiyatları kaynaklı olarak eğitim hizmetlerinin yanı sıra eğlence-kültür hizmetleri öne çıktı.

Dayanıklı mal fiyatlarının aylık artışı yavaşladı

Bu devirde haberleşme hizmetlerinde aylık fiyat artışının yavaşladığı izlendi. Ulaştırma hizmetleri fiyatı ise karayolu ile şehirlerarası yolcu nakliyeciliği ve vapur ile yolcu nakliyeciliği fiyatlarındaki düşüşler sonucunda aylık bazda hudutlu bir oranda gerileyerek hizmetlerin öteki alt kümelerinden ayrıldı.

Temel mal kümesi yıllık enflasyonu 0,63 puan azalarak yüzde 56,51 oldu. Yıllık enflasyon başka temel mallarda artarken, bunun dışında kalan alt kümelerde geriledi. Sağlam mal (altın hariç) fiyatları aylık artışı yüzde 1,89 ile yavaşlama gösterdi, alt küme yıllık enflasyonu 2,47 puan düşüşle yüzde 57,43’e indi.

Otomobil, mobilya ve beyaz eşya fiyatları mayıs ayında sırasıyla yüzde 2,99, 2,01 ve 0,91 oranlarında arttı. Beyaz eşya dışında kalan elektrikli ve elektriksiz aletlerin fiyatları ise bu devirde yüzde 1,29 azaldı.

Giyim ve ayakkabı alt kümesi fiyat artışında dönem geçişinin tesiri hissedilirken, öteki temel mallar alt kümesinde aylık fiyat artışı yüzde 1,90 ile bir evvelki aya kıyasla zayıfladı.

Enerji fiyatları mayıs ayında yüzde 4,91 oranında arttı, küme yıllık enflasyonu baz tesiriyle 46,85 puan artarak yüzde 89,68 oldu. Güç kümesi aylık fiyat artışında, birinci 25 metreküpü bedelsiz kullandıran uygulamanın sona ermesiyle doğalgaz fiyatlarındaki yüzde 28,89 oranındaki artış belirleyici oldu.

Bir evvelki yılın tıpkı periyodunda doğalgazın fiyatsız kullandırılması kaynaklı düşük baz, güç kümesi yıllık enflasyonunu güçlü bir formda yükselten temel öge oldu. Mayıs ayında Türk lirası cinsi güç fiyatlarındaki gelişmeleri takiben akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla yüzde 3,11 ve 1,45 oranlarında gerileyerek güç kümesi enflasyonundaki yükselişi sınırladı.

Kırmızı et fiyatlarında süregelen artışlar yavaşladı

Gıda ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları mayıs ayında yüzde 1,69 oranında arttı, yıllık enflasyon 1,64 puan yükselerek yüzde 70,14 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 1,32 puan düşerek yüzde 76,53 oranında gerçekleşirken, işlenmiş besinde 4,31 puan artışla yüzde 64,50’ye yükseldi.

İşlenmemiş besin fiyatları bu periyotta temelde mevsimsel tesirlerle geriledi, bu gelişmeyi zerzevat ve yumurta fiyatlarındaki aylık düşüşler sürükledi. Bu kümede, kırmızı et fiyatlarında süregelen artışların yavaşladığı izlendi.

Diğer taraftan, bir müddettir ölçülü seyreden işlenmiş besin kümesinde bu devirde aylık enflasyon besbelli bir artış gösterdi. Bu gelişmede ekmek fiyatları, kırmızı et fiyatlarındaki birikimli artışların yansıdığı işlenmiş et eserleri ile çiğ süt fiyat artışının tesirlerinin izlendiği peynir ve öteki süt eserleri öne çıktı.

Alkollü içecekler ve tütün kümesinde fiyatlar üretici firma kaynaklı gelişmeleri takiben yüzde 4,74 oranında artarken, yıllık enflasyon 7,95 puan yükselişle yüzde 86,48 olarak gerçekleşti.

Yurt içi üretici fiyatları mayıs ayında yüzde 1,96 oranında arttı, yıllık enflasyon 2,02 puan yükselerek yüzde 57,68 oldu. Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, güç fiyatları yüzde 3,32 oranındaki artış ile öne çıktı, orta malı ve sermaye malı başta olmak üzere kalan kümelerde aylık fiyat artışının daha ölçülü seyrettiği izlendi.