Merkez Bankası para politikası toplantı özetini yayınladı

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB), 19 puanda faizi sabit bırakma kararı aldığı Para Siyaseti Konseyi (PPK) Toplantı Özeti yayınlandı.

Şura, fiyat istikrarının sağlanması için güçlü bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimine muhtaçlık bulunduğu değerlendirmesini yineledi.

Toplantı özeti enflasyon gelişmeleri, enflasyonu etkileyen ögeler ve riskler, para siyaseti orta başlıklarında aktarıldı:

ENFLASYON GELİŞMELERİ

Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 1,80 oranında artmış, yıllık enflasyon 1,42 puan yükselişle yüzde 18,95 olarak gerçekleşmiştir. Besin ve güç kümelerindeki artış bu gelişmede belirleyici olurken, yıllık enflasyon hizmetlerde hudutlu bir halde yükselmiş, temel mal kümesinde ise bir ölçü gerilemiştir.

ÜRETİCİ ENFLASYONUNDA YÜKSELİŞ EĞİLİMİ SÜRÜYOR

Temmuzda Türk Lirası ölçülü bir seyir izlerken, memleketler arası güç fiyatları artış göstermiş, güç dışı emtia piyasalarında hudutlu da olsa düşüşler sürmüştür. Buna rağmen, gecikmeli tesirler ve tedarik zincirlerinde süregelen meseleler nedeniyle üretici enflasyonundaki yükseliş eğilimi devam etmiştir. Bu görünüm altında, yıllık enflasyon çekirdek enflasyon göstergelerinden B’de yükselirken, C’de gerilemiş; göstergelerin yakın periyot eğilimlerindeki yüksek düzeyler korunmuştur.

Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları temmuzda yüzde 2,77 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 4,93 puan yükselişle yüzde 24,92 olmuştur. Memleketler arası ziraî emtia ve besin fiyatlarındaki yüksek düzeyler, birikimli kur tesirleri ve iklim şartlarına bağlı tesirlere ek olarak belli eserlerdeki arz kısıtları besin üretici enflasyonunu olumsuz istikamette etkilemiş, kelam konusu artışların açılmayla birlikte tüketici fiyatlarına yansıdığı izlenmiştir. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 7,03 puan artışla yüzde 25,73’e, işlenmiş besinde ise 2,93 puan artışla yüzde 24,13’e yükselmiştir. İşlenmemiş besin fiyat gelişmeleri incelendiğinde, mevsimsellikten arındırılmış bilgiler meyve fiyatlarında daha bariz olmak üzere, taze meyve ve zerzevat fiyatlarında aylık bazda değerli bir artışa işaret etmiştir. Süt fiyatları çiğ süt referans fiyatlarındaki düzenlemeye bağlı olarak yükseliş sergilerken, iklim şartlarına bağlı olarak yurt içi üretimi gerileyen birtakım bakliyat kalemlerinde fiyat artışları izlenmiştir. İşlenmiş besinde ekmek ve tahıllar alt kümesi, peynir ve başka süt eserleri ile işlenmiş et eserleri olumsuz ayrışmıştır. Dış fiyat baskıları nedeniyle katı ve sıvı yağlar bu devirde öne çıkan bir öteki alt kalem olmuştur.

GÜÇ FİYATLARI TEMMUZDA ARTTI

Güç fiyatları temmuzda yüzde 6,19 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu 4,23 puan yükselişle yüzde 21,51 olmuştur. Elektrik ve doğalgaz fiyatlarının bu periyotta sırasıyla yüzde 15,01 ve yüzde 9,84 oranında yükselmesi, güç kümesi fiyat dinamiklerinde belirleyici olmuştur. LPG’de ortaya çıkan fiyat artışı gereksiniminin bir kısmı eşel taşınabilir sistemiyle karşılanırken, bir kısmı fiyatlara yansıtılmıştır. LPG fiyatlarındaki artışa paralel olarak tüp gaz fiyatları da yükselmiştir.

Temel mal kümesi yıllık enflasyonu temmuz ayında 0,70 puan düşüşle yüzde 21,22’ye gerilemiştir. Türk lirasının bu devirde görece ölçülü seyretmesi ithalat fiyatları kaynaklı baskıları hafifletmiştir. Yıllık enflasyon güçlü tüketim mallarında düşerken, öteki alt kümelerde yükselmiştir. Sağlam mal fiyatları temmuz ayında yüzde 0,11 oranında gerilemiş, yıllık enflasyon 3,68 puan düşüşle yüzde 27,18’e gerilemiştir. Bu gelişmede beyaz eşya başta olmak üzere elektrikli ve elektriksiz konut aletlerinde süregelen aylık artışlara rağmen, mobilya fiyatlarındaki gerileme ve baz tesiri belirleyici olmuştur. Kısıtlamalara bağlı olarak ölçülü bir seyir izleyen giysi ve ayakkabı kümesi enflasyonu, açılma ile birlikte başladığı yükseliş eğilimini bu periyotta de sürdürmüş ve alt kümenin yıllık enflasyonu 1,51 puan artışla yüzde 8,37’ye yükselmiştir. Sağlam tüketim mallarına kıyasla kur ve ithalat fiyat gelişmelerine daha gecikmeli reaksiyon veren öteki temel mallarda ise yıllık enflasyondaki yükseliş devam etmiştir.

HİZMET ALANINDA LOKANTA-OTEL VE ULAŞTIRMA ENFLASYONU ARTTI

Hizmet fiyatları temmuz ayında yüzde 1,32 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0,29 puan artışla yüzde 13,75 olmuştur. Yıllık enflasyon lokanta-otel ve ulaştırma hizmetlerinde yükselirken, kira kaleminde yatay seyretmiş, haberleşme ve öbür hizmetlerde ise gerilemiştir. Olağanlaşma adımlarıyla birlikte lokanta-otel alt kümesinde, gerek dışarıda yenen yemek gerekse konaklama hizmetlerinde, temmuz ayında da yüksek fiyat artışları izlenmiştir. Yemek hizmetlerindeki olumsuz görünümde besin enflasyonu değerli rol oynamıştır. Bu devirde ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar nispeten yatay seyretse de bir evvelki yıldaki düşük baz nedeniyle yıllık enflasyon yükselmiştir. Bu görünüm altında, temmuz ayında lokanta-otel dışında kalan hizmet fiyatlarında görece ölçülü bir seyir kaydedilmiştir.

Alkollü içecek ve tütün kümesi yıllık enflasyonu, geçmiş altı aylık ÜFE artışının maktu ve minimum maktu vergilere yansıtılmamasının tesiriyle temmuz ayında hudutlu bir gerileme göstermiştir.

GELECEK 24 AYA AİT ENFLASYON BEKLENTİSİ

Piyasa İştirakçileri Anketi ağustos ayı sonuçları cari yıl sonu enflasyon beklentisinin üst, gelecek 12 ay beklentisinin ise aşağı istikametli güncellendiğine işaret etmiştir. Buna nazaran, cari yıl sonu enflasyon beklentisi 0,66 puan artışla yüzde 16,30’a yükselirken, gelecek 12 aya ait enflasyon beklentisi 0,14 puan düşüşle yüzde 12,48’e gerilemiştir. Mevcut durumda gelecek 24 aya ait enflasyon beklentisi ise yüzde 10,52 düzeyindedir.

ENFLASYONU ETKİLEYEN ÖGELER VE RİSKLER

Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere dünya genelinde aşılamanın hızlanması global iktisatta toparlanma sürecini desteklemektedir. Öncü göstergeler, olağanlaşma adımları ile birlikte, salgın kısıtlamalarından daha fazla etkilenen hizmetler kesiminin de imalat dalında halihazırda devam eden toparlanmaya eşlik ettiğine işaret etmektedir.

Bununla birlikte, aşılama programlarında ilerleme kaydeden ekonomiler kısıtlamaları hafifleterek iktisadi faaliyette daha güçlü bir performans sergilemektedir. Başka taraftan son devirde birtakım virüs varyantlarının tekrar hadise artışlarına yol açması, salgın hastalığın seyrine ait belirsizliklerin global iktisadi faaliyet üzerinde yarattığı aşağı taraflı riskleri canlı tutmaktadır.

İKLİM ŞARTLARININ GLOBAL BESİN FİYATLARINA OLUMSUZ TESİRİ YANSIYOR

Global talepteki süratli toparlanma, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, kimi bölümlerdeki arz kısıtları ve nakliyat maliyetlerindeki artış milletlerarası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının yükselmesine yol açmaktadır. Esas ziraî emtia ihracatçısı ülkelerde yaşanan iklim şartlarının global besin fiyatları üzerine olumsuz yansımaları görülmektedir.

Yükselen global enflasyon ve enflasyon beklentilerinin memleketler arası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri değerini korumaktadır. Bir evvelki PPK devrinden bugüne, birtakım gelişmiş ülkelerde aylık ve yıllık enflasyonda artışlar sürmüştür.

ŞURA, PARA SİYASETİNDEKİ BİLGİ HASSASLIĞI VE OYNAKLIKLARIN GÖRÜLEBİLECEĞİ GÖRÜŞÜNDE

Gelişmekte olan ülkelerdeki olağanlaşma sürecinin devam ettiği ve birtakım merkez bankalarının ek sıkılaşmaya gittiği görülmektedir. Bu görünüm, global finansal şartlarda artan belirsizliklere ve bir ölçü sıkılaşmaya işaret etmektedir. Global risk iştahındaki dalgalı seyir ve uzun vadeli tahvil faizlerinin seyrine ait belirsizlikler global finansal piyasalarda dalgalanmaya yol açmaktadır. Konsey, global enflasyon baskılarının para siyasetlerinde ve münasebetiyle global finansal piyasalarda data hassaslığını artırdığı ve buna bağlı oynaklıkların görülebileceği tarafındaki görüşünü korumuştur.

İçinde bulunduğumuz PPK periyodunda gelişmekte olan ülkelerden portföy çıkışları pay senedi piyasaları kaynaklı olmuş, borçlanma senedi piyasalarına ise sonlu girişler gözlenmiştir. Gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyri gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır.

ÜRETİCİ FİYATLARI, TÜKETİCİ FİYATLARI ÜZERİNDE BASKI KURUYOR

Üretici enflasyonu, memleketler arası emtia fiyatlarının gecikmeli tesirleri, tedarik zincirlerinde devam eden sıkıntılar ve yurt içinde güç fiyatlarında yapılan düzenlemeler sonucunda temmuz ayında da yükseliş eğilimini sürdürmüştür. Bu devirde güç, ağaç ve mantar eserleri, imalat sanayine temel girdi sağlayan dallardan ana metal dalı ile inşaat dalı ile kontaklı metalik olmayan mineral unsurlarda üretici fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır. Global ölçekte bakıldığında da üretici fiyatlarının ulaştığı düzeylerin tüketici fiyatları üzerinde baskı oluşturmaya devam etmekte olduğu izlenmektedir.

TİCARİ KREDİLER ÖLÇÜLÜ SEYİRDE

Ticari krediler ölçülü bir seyir izlemektedir. Son devirde açılma ve ertelenmiş talebe bağlı olarak artış gösteren kişisel kredilerin ölçülü seyre dönmesi için alınan makroihtiyati önlemlerin yeterliliği izlenmektedir. Heyet, kişisel kredilerin daha ölçülü bir büyüme sergilemesinin, enflasyon görünümü ve dış istikrar üzerindeki riskleri sınırlamak için değerli olduğuna dair yaptığı vurguyu korumuştur. Bu çerçevede, kredilerin seyri ve kompozisyonu makroekonomik istikrar açısından yakından takip edilmektedir.

ÜRETİM ARTIŞ EĞİLİMİNİ KORUDU

İkinci çeyrekte yurt içi iktisadi faaliyet güçlü seyretmiştir. Haziran ayında sanayi üretim endeksi aylık bazda yüzde 2,3, yıllık bazda ise yüzde 23,7 oranında artmıştır. Böylece, üretim ikinci çeyrekte birinci çeyreğe nazaran yüzde 1,6 oranında artarak gücünü korumuştur. Ciro ve perakende satış hacmi endeksleri de Haziran ayında açılma tesiriyle kuvvetli artış kaydetmiştir. Bununla birlikte, imalat sanayi yurt içi gerçek ciro endeksi ve perakende satışlar ikinci çeyrekte bir evvelki çeyreğe nazaran gerilemiştir.

Öncü göstergeler yurt içinde iktisadi faaliyetin üçüncü çeyrekte dış talebin de tesiriyle güçlü seyrettiğine işaret etmektedir. Yüksek frekanslı datalar, hareketliliğin artmasıyla, salgından en çok etkilenen hizmet kalemlerinde süratli bir toparlanma olduğunu göstermektedir. Hakikaten kartla yapılan harcamalara ait haftalık datalara nazaran, kısıtlamalardan daha çok etkilenen hizmet dalları ile perakende ticarete bahis olan kalemlerde artış oranları daha yüksek gerçekleşmiştir.

İtimat endeksleri açılmayla birlikte haziran ve temmuz aylarında genele yayılan artışlar gösterirken, bu toparlanmada hizmetler kesimi öne çıkmıştır. Aşılamanın toplumun geneline yayılarak hızlanması salgından olumsuz etkilenen hizmetler ve turizm bölümlerinin canlanmasına ve iktisadi faaliyetin daha istikrarlı bir bileşimle sürdürülmesine imkan tanımaktadır.

TARIM DIŞI İSTİHDAM ARTTI

Haziran ayında tarım dışı istihdamda gözlenen dallar geneline yayılan artış ve iştirak oranındaki düşüşle birlikte toplam ve tarım dışı işsizlik oranları bir evvelki aya nazaran 2,5 ve 2,7 puan azalarak sırasıyla yüzde 10,6 ve yüzde 12,3 olarak gerçekleşmiştir.

Yüksek frekanslı bilgiler, açılmanın tesiriyle birlikte işgücü piyasasında toparlanmaya işaret etmektedir. Bu çerçevede, önümüzdeki periyotta hizmetler bölümünde istihdam artışları görülebileceği kıymetlendirilmektedir. Lakin işgücüne iştirak oranlarındaki artış, istihdam artışlarının işsizlik oranlarına yansımasını sınırlayabilecektir.

DIŞ TALEP ŞARTLARI CARİ SÜREÇLER İSTİKRARINI OLUMLU ETKİLİYOR

Olumlu dış talep şartları ve uygulanmakta olan sıkı para siyaseti cari süreçler istikrarını müspet etkilemektedir. İhracattaki güçlü artış eğilimi ve aşılamadaki kuvvetli ivmenin turizm faaliyetlerini canlandırmasıyla yılın geri kalanında cari süreçler hesabının fazla vermesi beklenmektedir. Cari süreçler istikrarında görülen güzelleşme eğilimi fiyat istikrarı gayesi için kıymet arz etmektedir. Heyet ayrıyeten, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın sürekliliği ve finansal istikrar açısından cari süreçler istikrarındaki seyrin kıymetine yaptığı vurguyu yinelemiştir.

PARA SİYASETİ

Para siyaseti duruşu, enflasyon görünümüne yönelik üst istikametli riskler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesi ve fiyat istikrarı maksadına ulaşılması odağında belirlenecektir. Bu doğrultuda siyaset duruşu, enflasyon gelişmeleri ve enflasyon beklentileri dikkate alınarak dezenflasyon sürecini en kısa müddette tesis edecek ve orta vadeli gayelere ulaşıncaya kadar bunun sürekliliğini sağlayacak bir sıkılık seviyesinde belirlenmeye devam edilecektir.

Son devirde ithalat fiyatları ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışların yanı sıra, talep şartları, birtakım bölümlerdeki arz kısıtları, açılmanın tesiriyle yaz aylarında enflasyonda görülebilecek oynaklıklar ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler, fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümü üzerinde risk oluşturmaya devam etmektedir.

Milletlerarası ziraî emtia ve besin fiyatlarındaki yüksek düzeylere ek olarak, kimi eserlerde iklim şartları kaynaklı arz taraflı tesirlerin açılma tesirleriyle birleşmesiyle temmuz ayında besin fiyatlarında gözlenen artış, enflasyondaki yükselişte belirleyici olmuştur. Öbür taraftan, nakdî sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı tesirleri gözlenmektedir. Enflasyon ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler dikkate alınarak, Enflasyon Raporu kestirim patikasındaki bariz düşüş sağlanana kadar para siyasetindeki mevcut sıkı duruş kararlılıkla sürdürülecektir. Bu doğrultuda Konsey, siyaset faizinin yüzde 19 seviyesinde sabit tutulmasına karar vermiştir.

Enflasyonun kısa periyotta, başta emtia fiyatları ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlar olmak üzere arz ve talep taraflı çeşitli ögelerin tesiriyle oynak bir seyir izlemesi beklenmektedir. Enflasyonda kısa vadede görülebilecek oynaklıkların ana eğilime yansımaları para siyaseti duruşu açısından yakından izlenecektir. Sıkı mali duruş; enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve finansal piyasa gelişmeleri bağlamında dışsal ve süreksiz oynaklıklara karşı değerli bir tampon fonksiyonu görecektir.

TCMB, fiyat istikrarı temel gayesi doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşıncaya kadar siyaset faizi, güçlü dezenflasyonist etkiyi koruma edecek halde, enflasyonun üzerinde bir seviyede oluşturulmaya devam edilecektir.

FİNANSAL MALİYETLER KALICI OLARAK GERİLEDİ

Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, karşıt para ikamesinin başlaması, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun yer oluşacaktır.

Kredi piyasası ve iktisadi faaliyete ait göstergelerin yanı sıra döviz kuru oynaklığı ve ithalat fiyatlarındaki gelişmeler doğrultusunda enflasyon üzerindeki talep ve maliyet taraflı tesirler ehemmiyetini korumaktadır. Uygulanmakta olan sıkı para siyaseti, krediler ve iç talebi sınırlayarak bir yandan talep taraflı ögeleri denetim altına alırken, başka yandan da cari süreçler istikrarındaki güzelleşmeyi desteklemektedir.

Bununla birlikte, gelişmiş ülkelerdeki para siyaseti ile global risk iştahına ait görünüm, gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımları üzerindeki riskleri canlı tutmaktadır. Heyet, para siyasetinde fiyat istikrarı maksadı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten bir yaklaşım sergilemeyi sürdürecektir.