Merkez Bankası PPK toplantı özeti yayımlandı

Merkez Bankası PPK toplantı özetini yayımladı. Özette enflasyonda yakın periyotta gözlenen yükselişte; güçlü negatif arz şoklarının tesirli olduğu bildirildi.

Merkez Bankası’nın PPK toplantı özetinde şu tabirlere yer verildi:

“Tüketici fiyatları mart ayında yüzde 5,46 oranında artarken, yıllık enflasyon 6,70 puan yükselişle yüzde 61,14 olarak gerçekleşmiştir. Yılın başından itibaren memleketler arası emtia fiyatlarında gözlenen artış eğilimi jeopolitik gelişmelerle birlikte bu devir daha da belirginleşirken mart ayında başta güç, metal, besin ve ziraî emtia olmak üzere tarihi olarak yüksek aylık artışlar kaydedilmiştir.

Kelam konusu gelişmeler bilhassa yurt içi güç ve besin fiyatları üzerinde tesirli olmuştur. Temel malda yıllık enflasyon giysi ve ayakkabı kümesinde yatay seyrederken öbür alt kümelerde yükselmiştir. Hizmet kümesinde güç ve besin fiyatlarındaki görünüme paralel olarak ulaştırma ve lokanta-otel fiyatlarındaki gelişmeler öne çıkmıştır. Memleketler arası emtia fiyatlarında güçlenen artışlar ve tedarik zincirlerindeki aksamalar sonucunda üretici fiyatlarındaki artışlar sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş mart ayında devam etmiştir.

Besin ve alkolsüz içecek fiyatları mart ayında yüzde 4,73 oranında artarken küme yıllık enflasyonu 5,86 puan yükselerek yüzde 70,33 olmuştur. Mart ayında ABD doları cinsinden FAO memleketler arası besin fiyat endeksinde yüzde 12,64 ile tüm vakitlerin en yüksek artışı kaydedilmiştir. Kelam konusu artışı tahıl, bitkisel yağ ve et fiyatları sürüklerken şeker ve süt eserleri de kıymetli ölçüde yükselmiştir.

Jeopolitik gelişmelerle besin ve ziraî emtia fiyatlarında yaşanan yüksek artışlar yurt içi fiyatlar üzerinde baskı oluştururken temel besin eserlerindeki KDV indiriminin sarkan tesirleri daha olumsuz bir görünümün önüne geçmiştir. Mart ayında işlenmemiş besin kümesinde daha besbelli olmak üzere hem işlenmemiş hem işlenmiş besin kümesinde yıllık enflasyon artmaya devam etmiştir. İşlenmemiş besinde mevsimsellikten arındırılmış taze meyve ve zerzevat fiyatları görece yatay seyrederken öteki işlenmemiş besin kümesinde artan dış fiyat baskıları sonucunda yükselen yem fiyatlarının etkilediği kırmızı ve beyaz et kalemlerinin yanı sıra patates ve yumurta olumsuz ayrışmıştır.

İşlenmiş besinde ekmek ve tahıllarda görülen artışta buğday fiyatları belirleyici olurken, katı sıvı yağlar, et eserleri, şeker ve alkolsüz içecekler öne çıkan öbür kalemler olmuştur. Öncü göstergeler, arz dertleri ile memleketler arası besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışın gecikmeli tesirleriyle besin enflasyonunda yükselişin sürdüğüne işaret etmektedir.

Güç fiyatları mart ayında yüzde 11,01 oranında yükselirken küme yıllık enflasyonu 19,96 puanlık yükselişle yüzde 102,94 düzeyine ulaşmıştır. Jeopolitik risklerle hızlanan memleketler arası güç fiyatlarının tesiriyle akaryakıt, tüp gaz ve katı yakıt kalemlerinde yüksek aylık artışlar izlenmiştir. Öbür taraftan meskenlere yönelik elektrik fiyatlarında kademeli tarife limitinin arttırılması ve KDV indirimiyle görülen düşüş güç enflasyonunu sınırlamıştır.

Temel mal fiyatları mart ayında yüzde 4,56 oranında artarken küme yıllık enflasyonu 4,81 puan yükselişle yüzde 59,19 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon giysi ve ayakkabı kümesinde yatay bir seyir göstererek yüzde 26,54 oranında gerçekleşmiştir. Güçlü mal kümesinde fiyatlar bu periyotta bir ölçü hızlanarak yüzde 5,09 oranında yükselirken bu gelişmede araba ve mobilya kalemlerindeki gelişmeler öne çıkmıştır. Öteki temel mal kümesinde fiyat artışı aylık bazda yüzde 5,36 ile güçlü seyretmeye devam etmiştir. Nisan ayında hijyen eserlerinde KDV 2 oranının yüzde 18’den yüzde 8’e düşürülmesinin öbür temel mallar kümesi enflasyonunu olumlu istikamette etkilemesi beklenmektedir.

Hizmet fiyatları mart ayında yüzde 4,19 oranında yükselirken küme yıllık enflasyonu 3,83 puan artışla yüzde 36,72 olmuştur. Yıllık enflasyon ulaştırma ve lokanta-otelde daha besbelli olmak üzere tüm alt kümelerde artmıştır. Ulaştırma kümesinde akaryakıt fiyatlarındaki artışın yansımaları hissedilmiş bu gelişmede karayolu ile şehirlerarası yolcu nakliyatının yanı sıra otobüs ve demiryolu ile kent içi yolcu nakliyatı fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır.

Akaryakıt fiyat gelişmelerinin ulaştırma hizmetleri üzerindeki tesirinin nisan ayında da devam etmesi beklenmektedir. Temel girdi maliyetlerindeki artışlar lokanta-otel kümesini olumsuz etkilerken bu kümede yıllık enflasyon yüzde 60,40 düzeyine ulaşmıştır. Jeopolitik gelişmeler sonucunda değerli ölçüde yükselen memleketler arası emtia fiyat artışlarının tesiri ticarete mevzu olan mallar ile sonlu kalmayarak başta akaryakıt ve besin fiyatları kanalıyla hizmet enflasyonunu da üst çekmektedir. Başka hizmetler kümesinde geriye endeksleme davranışının yaygın olduğu eğitim hizmetleri ile sigorta fiyatları öne çıkarken fiyat artışları alt kalemler geneline yayılmıştır. Öteki taraftan mevsimsel tesirlerden arındırılmış datalar kirada aylık artışların yavaşladığına işaret etmiştir.

Alkollü içecekler ve tütün eserleri fiyatları, sigara fiyatlarında üretici firmalar kaynaklı yapılan artış sonucunda mart ayında yüzde 3,91 oranında artarken yıllık enflasyon yüzde 51,43 düzeyine yükselmiştir. Kelam konusu artışın Nisan ayına da sarkan tesirleri olacağı not edilmelidir.

Piyasa İştirakçileri Anketi nisan ayı sonuçlarına nazaran cari yıl sonu enflasyon beklentisi 5,97 puan artışla yüzde 46,44, gelecek on iki aya ait enflasyon beklentisi 1,98 puan artışla yüzde 28,41 düzeyine yükselmiştir. Mevcut durumda gelecek yirmi dört aya ait enflasyon beklentisi yüzde 17,68, gelecek beş yıla ait enflasyon beklentisi ise yüzde 9,23 düzeyindedir.

ENFLASYONU ETKİLEYEN ÖGELER VE RİSKLER

Öncü göstergeler global iktisattaki toparlanmanın ivme kaybına rağmen devam ettiğine işaret etmektedir. Bununla birlikte tesiri sürmekte olan jeopolitik riskler, global ve bölgesel iktisadi faaliyet üzerindeki aşağı istikametli riskleri canlı tutmakta ve belirsizliklerin artmasına yol açmaktadır.

Global besin güvenliğindeki belirsizlikler, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, güç başta olmak üzere kimi kesimlerdeki arz kısıtlarının daha da besbelli hale gelmesi ve nakliyecilik maliyetlerindeki yüksek düzey milletlerarası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının artmasına yol açmaktadır. Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve memleketler arası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri yakından izlenmektedir. Bununla birlikte gelişmiş ülke merkez bankaları artan güç fiyatları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini kıymetlendirmektedir. Bu çerçevede iktisadi faaliyet, iş gücü piyasası ve enflasyon beklentilerinde ülkeler ortasında farklılaşan görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti irtibatlarında ayrışma gözlenmekle birlikte merkez bankaları destekleyici mali duruşlarını hala sürdürmekte, varlık alım programlarını azaltarak devam ettirmektedir.

Gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy girişleri risk iştahına paralel hareket ederek mart ayının son haftasına kadar gerilerken bu tarihten sonra pay senedi piyasalarının öncülüğünde toparlanmıştır. Bununla birlikte gelişmiş ülkelerin uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyri gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır. Kelam konusu risklerin Türkiye’ye yönelik portföy akımları kanalıyla yaratabileceği tesirlerin, yurt dışı yerleşiklerin portföy 3 pozisyonlanmalarındaki mevcut düzeyler dikkate alındığında daha sonlu kalabileceği kıymetlendirilmektedir.

Enflasyonda yakın devirde gözlenen yükselişte jeopolitik gelişmelerin yol açtığı güç maliyeti artışları, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının süreksiz tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu güçlü negatif arz şokları tesirli olmaya devam etmiştir.

Jeopolitik gelişmelerle kayda paha formda güçlenen emtia fiyatlarındaki artışlar ve tedarik sürecinde süregelen aksaklıklar üretici fiyatlarını mart ayında da olumsuz etkilemeye devam etmiş, yıllık üretici enflasyonu başta güç olmak üzere tüm alt kümelerde yükselmiştir. Güç fiyatlarında ulaşılan yüksek düzeylerin olumsuz yansımaları barizleşmiştir. Alt kümeler bazında aylık değişimler dikkate alındığında, rafine petrol eserleri, inşaat ile temaslı eserler, metaller, elektrik-gaz üretimi ile dağıtımı, temel eczacılık, tütün ve besin eserleri bu devirde öne çıkan kalemler olmuştur.

Kapasite kullanım düzeyleri ve öbür öncü göstergeler yurt içinde iktisadi faaliyetin bölgesel farklılıklar ortaya çıksa bile dış talebin giderek artan olumlu tesiriyle güçlü seyrettiğine işaret etmektedir. Sanayi üretimi şubat ayında mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış olarak bir evvelki aya kıyasla yüzde 4,4 oranında artarak ocak ayında uygulanan elektrik ve doğal gaz kesintilerinin oluşturduğu üretim kayıplarının telafi edildiğine işaret etmiştir.

Böylece üretim ocak-şubat ayları ortalaması prestijiyle bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 2 oranında artış kaydetmiştir. Üretimdeki aylık artış dalların geneline yayılırken ihracatçı kesimlerde sanayi üretimi daha güçlü seyretmiştir. Sanayi ciro endeksleri de yurt dışı talebin sanayi üretimini desteklemeye devam ettiğini göstermektedir. Öteki taraftan perakende satış hacim endekslerinin ocak-şubat ayları ortalaması bir evvelki çeyreğe kıyasla azalış kaydederek yurt iç talepte ivme kaybına işaret etmiştir.

Mart ayı prestijiyle imalat sanayi firmalarının gelecek on iki aylık periyoda ait yatırım eğilimleri yüksek seyretmektedir. Yılın birinci çeyreğinde firmaların kayıtlı iç ve dış piyasa siparişleri ile geleceğe yönelik sipariş beklentilerine bakıldığında, dış talebin güçlü seyrini sürdürdüğü iç talebin ise ivme kaybettiği görülmektedir. Hakikaten kartla yapılan harcamalar Şubat-Mart periyodunda toparlanmaya işaret etmekle birlikte çeyreklik bazda sonlu düşüş kaydetmiştir.

İş gücü piyasasındaki gelişmeler iktisadi faaliyetle uyumlu bir görünüm sergilemektedir. Şubat ayında mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı yüzde 10,7 olarak gerçekleşmiştir. Şubat ayı prestijiyle birinci çeyrekte istihdam bir evvelki çeyreğe kıyasla yüzde 0,7 oranında artmıştır. İştirak oranı şubat ayında 0,2 puan düşüşle yüzde 52,2 olurken mevsimsellikten arındırılmış toplam işsizlik oranı ocak-şubat devri ortalamasında bir evvelki çeyreğe nazaran 0,2 puan düşerek yüzde 10,9 seviyesinde gerçekleşmiştir. Anket göstergeleri ve yüksek frekanslı datalar, işgücü piyasasında olumlu görünümün korunduğuna işaret etmektedir.

Son devirde güç ithalatındaki kuvvetli seyir cari süreçler istikrarını olumsuz etkilemektedir. Cari süreçler istikrarı Şubat ayında 5,2 milyar ABD doları açık verirken yıllıklandırılmış cari açık 2,7 milyar dolarlık artışla 21,8 milyar ABD doları düzeyine yükselmiştir. Süreksiz dış ticaret dataları mart ayında ihracatın yüksek düzeyini koruduğuna ithalatın ise güç ve emtia fiyatlarındaki yüksek düzeyler kaynaklı olarak artış kaydettiğine işaret etmiştir. Bu çerçevede sıcak çatışma nedeniyle ihracatta kısa periyotta bölgesel kayıplar ortaya çıksa da ihracatçı firmaların dinamik kapasitesi ve pazar çeşitlendirme esnekliği sayesinde öteki ülkelere yapılan ihracattaki artışla kelam konusu kayıpların telafi edildiği gözlenmektedir. Dış ticaret istikrarındaki bu görünüme rağmen, hizmet gelirlerindeki olumlu seyir cari süreçler istikrarını desteklemeye devam etmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken cari süreçler istikrarında güç 4 fiyatlarından kaynaklanan riskler devam etmektedir. Cari süreçler istikrarının sürdürülebilir düzeylerde kalıcı hale gelmesi fiyat istikrarı için kıymet arz etmektedir.

PARA SİYASETİ

Para siyaseti duruşu enflasyon görünümüne yönelik risklerin kaynağına, kalıcılığına ve para siyaseti ile ne ölçüde denetim altına alınabileceğine dair değerlendirmeler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla sürdürülebilir fiyat istikrarı amacına ulaşılması odağında belirlenecektir.

Para siyasetinde sürdürülebilir fiyat istikrarı maksadı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten liralaşma odaklı bir yaklaşım sergilenmeye devam edilecektir. Konsey, uzun vadeli Türk lirası yatırım kredileri de dâhil olmak üzere kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının emeline uygun formda iktisadi faaliyet ile buluşmasının finansal istikrar açısından değerli olduğunu değerlendirmiştir. Bu çerçevede Konsey, makroihtiyati siyaset setinin güçlendirilmesine karar vermiştir.

Konsey sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın tesisi için atılan ve kararlılıkla sürdürülmekte olan adımlar ile birlikte global barış ortamının yine tesis edilmesi ve enflasyonda baz tesirlerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bu çerçevede Şura, siyaset faizinin sabit tutulmasına karar vermiştir.

Alınmış olan kararların birikimli tesirleri yakından takip edilmekte ve bu devirde fiyat istikrarının sürdürülebilir bir halde kurumsallaşması gayesiyle TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci devam etmektedir. Bu süreçte, siyaset araçlarının Türk lirası mevduat gelişiminin desteklenmesi, APİ fonlamasının teminat yapısında Türk lirası cinsi varlıkların artırılması, para takası (swap) ölçüsünün kademeli halde azaltılması ve döviz rezervlerinin güçlendirilmesi istikametinde geliştirilmesine odaklanılacaktır.
Bu çerçevede, Türk lirası likiditesinde ve dağılımında yaşanan gelişmelerin mevduat ve kredi fiyatlamaları üzerindeki tesirleri, döviz kurundaki gelişmelerin enflasyon beklentileri üzerindeki gecikmeli tesirleri, kur muhafazalı mevduat eserlerine yönelik gelişmelerin aykırı para ikamesi, döviz piyasalarının derinliği ve istikrarı ve fiyat istikrarı üzerindeki tesirleri tahlil edilmekte ve gerekli siyaset önlemleri oluşturulmaya devam edilmektedir.

TCMB fiyat istikrarı temel hedefi doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 maksadına ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edecektir.

Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aksi para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir halde devamı için uygun taban oluşacaktır.

Şura fiyat istikrarının sağlanması için, güçlü bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimi oluşturulmasını desteklemektedir.

Şura,kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve data odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir.”