Merkez Bankası’nın Eski Baş Ekonomisti Açıkladı: “Türkiye’nin Finansal Normale Dönmesi İçin Uzun Bir Yolu Var”

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 22 Haziran’da Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan yönetiminde gerçekleştirdiği ilk faiz toplantısında politika faizini yüzde 8.5’tan yüzde 15’e yükseltti ve normalleşme niyetine dair bazı işaretler verdi. Ancak Türkiye’nin 2021’de başlayan politika deneyinin sona erip ermediği henüz belli değil.

Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, bu para politikası deneyinin ilk etkisi enflasyon beklentilerindeki belirgin bozulmaydı. Buna lirada keskin bir değer kaybı eşlik etti ve Türk para birimi Eylül 2021’den sonra dolar karşısında değerinin yüzde 70’ini kaybetti.

Kur rejimi, kısmen kamu bankaları aracılığıyla yabancı rezervlerin satışı ve kapsamlı kambiyo ve kredi kontrolleri yoluyla ağır bir şekilde yönetilen döviz kurlarına geçti. Hükümet ayrıca, kamu bütçesi üzerindeki koşullu yükümlülükleri şişirme ve bankaların düzenleyici yükünü artırma pahasına kur korumalı TL mevduat programı başlattı.

Bu yolculuk kısmen merkez bankasının politika faiz oranlarını normalleştirme isteği ve kabiliyetine bağlı olacaktır ki bu da son iki yılda bankalara dayatılan karmaşık düzenlemeler setinin çözülmesi için bir ön koşuldur.

Bunun sebebinin döviz kurunu ve yurtiçi finansal koşulları düşük bir politika faiziyle kontrol etmek için düzenleyicilerin mevcut kısıtlamaların çoğunu uzun bir süre devam ettirme gerekliliği olduğunu söyledi.

 Anketlere göre, halk şu anda yüzde 40’a yakın olan enflasyonun bir yıl içinde hala yüzde 30’un üzerinde olmasını bekliyor.

Ancak tedricilik ancak kurumların yüksek kredibiliteye sahip olması halinde etkili olabilir. Bu noktada, Merkez Bankası’nın ilk hamleleri, yetkililerin gelecek yıl yapılacak yerel seçimler sonrasına kadar dezenflasyonun maliyetini ödemek istemediklerine dair bir sinyal olarak görülebilir.

Yetkililer gerekli ayarlamaları şimdi geciktirerek daha sonra daha derin bir gerilemenin tohumlarını ekiyor olabilirler.

Elbette, kademeli yaklaşım kısa vadede daha yüksek büyüme sağlayabilir. Ancak bu, ileride ekonomik faaliyetlerde daha uzun süreli bir yavaşlama pahasına olabilir.

Döviz kurundaki hızlı geçişkenlik etkisi nedeniyle, Mayıs ayındaki seçimlerden bu yana liranın yüzde 30 zayıflaması, yıl sonuna kadar enflasyona yaklaşık yüzde 15 puan ekleyecek ve muhtemelen yıl sonunda resmi enflasyon oranını yüzde 50’nin üzerine çıkaracaktır.

Ekonomide bedava öğle yemeği yoktur. Türkiye son birkaç yılda önemli makro dengesizlikler biriktirmiştir ve eninde sonunda bu faturanın ödenmesi gerekmektedir.

Bu maliyeti en aza indirmek için şu anda ihtiyaç duyulan şey, kurumların kredibilitesinde hızlı bir iyileşme ile birlikte dezenflasyon ve mali konsolidasyona öncelik veren acil bir istikrar programıdır. Bunun için aşırı olmasa da daha önden yüklemeli bir parasal sıkılaştırma, uygun düzeyde bir mali uyum ve liraya olan güveni yeniden tesis edecek iç tutarlılığı olan bir makroekonomik program gerekmektedir.

Enflasyon beklentilerini çıpalayan güvenilir bir makroekonomik program, olası bir durgunluğun boyutunu hafifletecektir.

Bu aynı zamanda ülkenin mevcut verimsiz mali düzenlemelerinden daha yumuşak bir çıkışı da kolaylaştıracaktır. Güvenilir aktörler tarafından uygulanan iyi formüle edilmiş bir program çerçevesinde normalleşmenin maliyetinin çok yüksek olması gerekmez.

İlk adımlar yeterince ikna edici olmasa da, somut bir karar vermek için henüz çok erken olabilir. Belki de bu aşamada yeni gelenlere şüpheyle yaklaşmalı, temkinli olmalı ve olumlu sürprizler beklemeliyiz.