Merkez Bankası’nın Kredi Uygulamasının Yan Etkileri Ortaya Çıktı

Dünya’nın aktardığına göre, bankacılık kaynakları, kredilere ilk olan uygulamanın ZK’da en belirgin etki olarak gecelik vadedeki faizlerde artış olduğunu belirtti. Yatırım, KOBİ, ihracatçı, tarım dışı ticari kredi büyümesinde yavaşlama amaçlayan uygulamada yan etki olarak faizlerin yükselmesinin görüldüğünü söyledi.

Gecelik krediler, sonraki gün kapandığı için tekrar kullandırıldığında tekrar ZK ayrılması gereken bir uygulama olduğundan matematiksel olarak faizleri yukarı çekiyor.

Merkez Bankası, geçen ayın sonunda, bankaların bilançolarının varlık tarafına ZK uygulaması açıklamış, bazı ticari krediler de ilk kez bu uygulamaya dahil edilmişti. 

Değerlendirmede bulunan bir bankacı, kredilerde uygulanmaya başlanan ZK etkisini şu şekilde açıkladı:

Uygulamanın matematiksel sonucu gecelik kredi faizlerinin artması oldu. Amaç faizi yükseltmek değil, kredi büyümesini yavaşlatmak ve istenilen kanala yönlendirmek ancak yan etki olarak faizler yükseliyor.

Bir başka bankacılık kaynağı ise kredilere başlatılan ZK’da en belirgin etkinin gecelik vadede görüldüğünü belirtti ve ekledi:

TCMB’nin daha önce açıkladığı belirli alanlar hariç tutulduğunda gecelik vadede ticari kredi kullanımında artık ZK var. Bu nedenle bu kredilerin, rotatif vb kredilere yönlendirilme amacı olduğunu açıkça söyleyebiliriz. Gecelik vadede kredi açık tutan bu şirketlerin benzer uygulamaya tabi tutulmayan 30 gün üzeri vadeye, ellerindeki nakdi kullanmaya ya da 1 aylık krediye yönlenmesinin istendiğini açıkça söyleyebiliriz. Bu şekilde kredi kullanımındaki değişiklikle bankalardaki kaynakların daha çok üretim yatırım alanlarına kaymasının arzu edildiğini de söyleyebiliriz.

TCMB, ZK kararının amacını kaynakların daha verimli olarak istihdam yaratmaya uygun kullanılmasını sağlaması olarak özetlemişti.

Kaynakların verdiği bilgiye göre gecelik kredilerde faiz oranları %35-40 seviyelerinde ancak verilen bilgilere göre bu oranlardan kredi için talep gelmiyor.

Bankacılar kararın büyük şirketleri gecelik kredi kullanımının yerine 30 gün üzerine ellerindeki nakit varlıklara ya da yurt dışından borçlanma imkanlarına yönlendirilmek istendiğini böylece kamunun istediği diğer alanlara daha çok kaynak kalmasının istendiğini belirtiyorlar.

Şubat 2022 dönemine ait Finansal Kesim Dışındaki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri Tablosu değerlendirildiğinde; Ocak 2022 verilerine göre varlıklar 1 milyar 77 milyon ABD doları artarken, yükümlülükler 2 milyar 6 milyon ABD doları arttı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından yapılan açıklamaya göre, Net Döviz Pozisyonu Açığı ise 119 milyar 924 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiş ve Ocak 2022 dönemine göre 929 milyon ABD doları arttı.

Şubat 2022 dönemi varlık dağılımı incelendiğinde; bir önceki aya göre yurt içi bankalardaki mevduat ve yurt dışına doğrudan sermaye yatırımları sırasıyla 1.853 milyon ABD doları ve 154 milyon ABD doları artarken, ihracat alacakları 798 milyon ABD doları azalmış ve sonuç olarak varlıklar 1.077 milyon ABD doları artmıştır. Yükümlülük dağılımında ise; bir önceki aya göre yurt içinden sağlanan nakdi krediler, yurt dışından sağlanan nakdi krediler ve ithalat borçları sırasıyla 1.465 milyon ABD doları, 131 milyon ABD doları ve 410 milyon ABD doları artmış ve bunlara bağlı olarak yükümlülükler 2.006 milyon ABD doları artmıştır.

Yükümlülüklerin vade yapısına bakıldığında; Şubat 2022 döneminde yurt içinden sağlanan kısa vadeli krediler Ocak 2022 dönemine göre 1.531 milyon ABD doları artarken, uzun vadeli olanlar 66 milyon ABD doları azalmıştır. Yurt dışından sağlanan kredilerde ise kısa vadeli olanlar 459 milyon ABD doları artarken, uzun vadeli krediler 82 milyon ABD doları artmıştır. 

Şubat 2022 döneminde kısa vadeli varlıklar 132.957 milyon ABD doları iken, kısa vadeli yükümlülükler 80.327 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Kısa Vadeli Net Döviz Pozisyonu Fazlası ise 52.630 milyon ABD doları olarak gerçekleşerek Ocak 2022 dönemine göre 1.067 milyon ABD doları azalmıştır. Kısa vadeli yükümlülüklerin toplam yükümlülükler içindeki payı yüzde 29 düzeyindedir.