Merkez, Enflasyon İçin Şartlarını Sıraladı: Asgari Ücrete Tek Zam, Vergiyi Zengin Alın, Kamuda Tasarruf Edin!

Fatih Karahan’ın başkan olarak atanmasından günler sonra çıktığı canlı yayındaki sunumu adeta ‘dosta güven, düşmana eleştiri’ imkanı verdi. Çok incelendi ve incelenmeye de devam ediliyor.

Merkez Bankası Başkan Yardımcıları Prof. Dr. Hatice Karahan ve Cevdet Akçay da izlendi. Akçay’ın çıkışı gündem olsa da genel olarak sorunlu bir alan yorumlarda görülmedi.

Ancak bazı söylemler vatandaşı yakından ilgilendiriyor. Birincisi zamlar, Mart 2024 seçimlerinin ardından beklenti olduğu görüldü. Diğer beklentilerden biri de kredi kartları oldu. Son olarak da asgari ücret göze çarptı.

Bunun da meali, son yıllarda artan enflasyonla eriyen alım gücünü canlı tutmak için 2022 ve 2023’te yılda iki kez güncellenen asgari ücretin, 2024’te yıl içinde güncellenmeyeceği yani şu an 17 bin 2 TL olan (anlam olarak en az, uygulamada baz maaş olan) asgari ücretin 2025’e kadar böyle kalacağı anlaşılıyordu.

Asgari ücrete zam gelmemesi, ekonomi yönetimi için önden yüklemeli diğer artışların yavaşlaması böylelikle ‘iç talebin’ düşmesi ve enflasyondaki düşüşün desteklenmesi demek olurken, vatandaş için ise haziranda görülecek zirveyle erimesinin ‘pik’ yaptıktan sonra yıl sonuna dek kalıcı olacağı anlamına geliyordu.

Birinde ‘Hatırlayacak olursak, üçüncü çeyrekte petrol fiyatları, vergiler, döviz kuru, akaryakıt fiyatları, asgari ücret artışı gibi birden fazla şok bir arada gerçekleşmişti’ dedi. Burada ‘şok’ ekonomiye yönelik faktörler olarak alındı. 

İkincideyse, ‘Nitekim ücret, yönetilen/yönlendirilen fiyat ayarlamaları ve geriye doğru endeksleme davranışının etkisiyle, hizmet grubunda aylık enflasyon tahminimizin bir miktar üzerinde gelerek, belirgin yükselmiştir. Bu görünümde, asgari ücret artışının öngörülerimizin üzerinde gerçekleşmesinin de etkisi hissedilmiştir’ ifadelerini kullandı. Bu da Merkez’in hesaplarına göre asgari ücrete yüksek zam geldi demek oluyordu.

Merkez Bankası, ekonomi yönetiminin söylemlerine göre asgari ücrete ‘tek zam’ konusunda hesap yapmıştı. Hesaplamalarda ve enflasyon hedeflerinden şaşılmaması adına da bu yönde hareket edileceği anlaşıldı.

‘Tüketici enflasyonu ocak ayında bir önceki Enflasyon Raporu tahminleriyle uyumlu olarak yükselmiştir’ denilirken, 2024 yılı başı itibarıyla halen enflasyonist seviyede olunmasını ‘maliyet kanalının yanı sıra talep kanalıyla da özellikle yılın ilk çeyreğinde etkili olacak olan ücret artışları belirgin rol oynamaktadır’ olarak görüldü. 

Devamında da ‘Son yıllarda asgari ücretin yılda iki defa güncellenmesinin önemli etkisiyle ücret artışlarının talep etkisi giderek daha baskın hale gelmiştir. Bu doğrultuda, asgari ücretin 2024 yılında bir kez güncellenecek olması, parasal sıkılaştırmanın etkinliğine yılın ikinci çeyreğinde katkı sağlayacaktır’ denildi.

Talep koşullarında ‘kredi kartı’ vurgusu söylemlerdeki gibi dikkat çekti ve talep tarafından enflasyon riski görülmeye devam edildi.

‘Parasal, finansal ve malî politikalarda’ da maaşlar, deprem harcamalarının yükü ve yol açacağı ‘vergi artışları’ ile ekonomi politikalarında ‘uyumsuzluk’ risk olarak görüldü. Asgari ücrete ‘tek zam’ ile vergilerin Şimşek’in sıklıkla bahsettiği tabana yayılması aksine ‘doğrudan vergilere’ yani gelirden alınmasına yönelmesiyse enflasyonla mücadelede destekleyici etki olarak görüldü.