mRNA tekniği kısırlığa çözüm olabilir

Türkiye’de yaklaşık 2,5 milyon çift, infertilite yani kısırlık nedeniyle çocuk sahibi olamıyor. İnfertilitenin üçte biri erkeğe bağlı nedenlerle ortaya çıkıyor. Erkek infertilitesinin yüzde 10 ila 15’i, azospermi yani sperm yokluğu nedeniyle meydana geliyor. Lakin azospermisi olan erkeklerin yarısında neden, tam olarak tespit edilemiyor.

Azospermi probleminin en çok, anne babası birinci derecede akraba (kuzen) olan erkeklerde olduğunu tabir eden Üroloji ve Üreme Sıhhati Uzmanı Doç. Dr. Emre Bakırcıoğlu, toplumda sperm yokluğu olan erkeklerin oranının yüzde 1 olduğunu fakat azospermi yani sperm yokluğunun, tüm infertil erkeklerin yüzde 10 ila 15’inde görüldüğüne dikkat çekerek bahis hakkında değerli bilgilendirmelerde bulundu.

KARDEŞLERDE RİSK 3 KAT ARTIYOR

Azospermi erkeklerin yaklaşık yarısında, altta yatan sebebi ortaya koyamıyoruz. Bu çalışmaya o yüzden başladık. Altta yatan sebepleri araştırırken, Türkiye’de akraba evliliği olan erkeklerin, yani annesi babası akraba olan azospermik erkeklerin çoğunlukta olduğunu fark ettim. Bu müşahedem de yaklaşık 15 yıllık klinik deneyimlerime dayanıyor. Bunun üzerine geriye dönük bir çalışma yaptık ve 246 tane nedeni bilinmeyen azospermi sorunu olan erkek hastalarımızdaki akraba evliliği oranına baktık. 81 erkeğin, yani yaklaşık 3 erkekten 1’inin anne babasının yakın, akraba kuzen derecesinde yakın akraba olduğunu gördük.

Daha sonra bu hastaların klinik bilgileri incelendiğinde, dünyada birinci kere annesi babası akraba olan erkeklerle olmayanlar ortasında da klinik farklılıklar olduğu tesğit edildi. Örneğin bu bireylerin hormonları ve testis boyutları olağan düzeylerde, testisten aldığımız örneklerde de spermler aşikâr bir periyoda kadar gelişiyor. Lakin çoğunlukla mayoz bölünme dediğimiz spermatit seviyesinde duraklama gerçekleşiyor. Münasebetiyle bu bilgileri de dünyada birinci defa ortaya koymuş olduk.

Çalışmamız Amerikan Üreme Tıbbı Derneği’nin mecmuasında de yayınlandı. Gördüğümüz bir öteki özellik de anne babası akraba olan ailelerde, birden fazla çocukta infertilite sorunu ortaya çıkma ihtimali üç kat daha fazla. Yani tek birden fazla kardeşte azospermiye bağlı kısırlık gelişme ihtimali üç kat daha yüksek. Ailede diğer birinde olması da gerekmiyor. Bazen ailede hiç görülmediği halde tek bir çiftin çocuklarında da ortaya çıkabiliyor.

AKRABA EVLİLİĞİ KISIRLIĞA DAVETİYE ÇIKARIYOR

Bu çalışmayla, Türkiye’de hayli yaygın olan akraba evliliklerinin genetik bozukluklara bağlı başka az hastalıkları artırdığı üzere, üreme sıhhatini da olumsuz etkilediği ispatlandı. Akraba evliliğinin yalnızca ender ve genetik hastalıklar açısından değil üreme sıhhatinde, kısırlıkla ilgili meselelere da yol açabildiğini üzerine basarak söz etmek isterim. Batı toplumlarında akraba evliliğini çok ender görürüz, ya da hiç görmüyoruz. Lakin bizim toplumumuzda sosyokültürel kültürel olarak uzun yıllardır var olan bir gerçeklik bu. Bizim çalışmamız bunu birinci sefer gösteren çalışmalardan bir tanesi. Ayrıyeten da dünyada birinci sefer, akraba evliliği sonucu doğan infertil erkeklerin, olmayanlardan farklı yapıda olduğunu gösteren de birinci klinik çalışma.

Sperm azlığı olan erkeklerde, var olan spermleri kullanarak tüp bebek usulleri ile çocuk sahibi olmaları sağlanabiliyor ve bu çalışma ile nedenlerden birinin ortaya konması, tedavi açısından da yeni fırsatlar doğurabilir. Tüp bebek sistemleri de bir kısım çiftlere yardımcı oluyor. Azospermik erkeklerde hiç sperm yok. Şayet altta yatan sebep genetikse, bunları bugün için düzeltme talihimiz yok.

Kimilerinde da sperm bulma başarısı gösteremeyebiliyoruz. Ancak şayet altta yatan genetik sebebi düzeltebilirsek, tahminen bu durumda olan erkeklerden de sperm elde etmek kolaylaşacak ve yeni bir grup tedavi formülleri ortaya çıkacak. Altta yatan sebebi bulmamız, hem bunun tahlili için, tedavileri için bize yeni imkanlar sunacak, hem de tahminen de menide hiç spermi olmayan erkeklerin ameliyat olmadan da tahminen bir kadro testlerle (kanda yahut menide bakılan testlerle) (gelişmemiş) sperm varlığını evvelce anlayabilme bahtına sahip olacağız. Şayet genetik bir faktör varsa, altta yatan bir gen mutasyonu varsa, bunu öğrenmemiz tahminen yeni tedavi sistemlerini de getirecek. Örneğin messenger RNA tekniği ile bunları düzeltmemiz ve hücrelerin, o bozulmuş olan genini işlevini yerine getirmemizi sağlayacak

ORAN YÜZDE 50’Yİ BULUYOR

Türkiye’de nüfus istatistikleri araştırması 1968 yılından beri yapılıyor ve bu araştırmalara nazaran akraba evliliği oranlarında 50 yıldan fazla bir müddettir bir azalma olmuyor. Bu durum, erkek kısırlığı oranlarını da artırıyor. Bu bilgiler 5 yılda bir tekrarlanıyor. Türkiye’de yapılan 5 yıllık tahlillerde, akraba evliliği oranı yüzde 20-24 bandında değişiyor. Hatta en son 2018 yılında yapılan Türkiye Nüfus İstatistikleri Araştırmasına nazaran, bu oran en son yüzde 24 idi. Bu oran batıdan doğuya gerçek gittiğimiz vakit giderek artıyor. Bilhassa Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu vilayetlerimizde, yüzde 40’lara, 50’lere ulaşan akraba evliliği oranlarıyla karşı karşıyayız.