Mutant virüs bile mutasyona uğruyor… Bizi ne bekliyor? Türkiye’deki aşıyı etkileyecek mi?

Çin’in Vuhan kentinde 2019’un sonlarında tespit edilen yeni tip koronavirüsün (Kovid-19), mutasyona uğrayarak İngiltere, Güney Afrika ve Brezilya’da ortaya çıkan üç başka varyantı, yayılma suratının yüksek oluşu nedeniyle tüm dünyayı tehdit ediyor. Bu varyantlar, ülkemiz dâhil birçok ülkede görülmeye başladı. En son Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın ülkemizdeki İngiltere mutasyonunun 196 bireyde görüldüğünü ve iki Güney Afrika, bir de Brezilya varyantı ile karşılaşıldığını açıklamıştı.

Öte yandan İngiltere varyantı Türkiye dışında İspanya, Kanada, İsveç, Fransa, Almanya, Danimarka, Hollanda, İsviçre, Avustralya, Belçika, Japonya, İrlanda, Singapur ve İskoçya’da da tespit edildi. Ülke sayılarının daha da artması öngörülüyor. BBC’de yer alan habere nazaran ise İngiltere’de görülen ve tüm ülkede süratle yayılan koronavirüs varyantı da yine mutasyona uğradı!

Durum bu türlü olunca mutasyonun da mutasyona uğradığı şu süreçte virüsün tesirleri merak konusu…

Prof. Dr. Tanıl Kocagöz anlattı.

1) İngiltere’deki koronavirüs varyantı mutasyona uğradı. Bu ne manaya geliyor?

Mutant virüslerde yeni mutasyon oluşması beklenen bir durum. Mutasyonlar esasen bir bireydeki enfeksiyon sırasında daima gerçekleşmekte. Bu mutasyonlar virüs çoğalmasını bozan bir özellikte olursa bu mutant virüs daha fazla çoğalamayarak ortadan kalkmakta. Tam bilakis virüsün çoğalmasını ve şahıstan şahsa bulaşmasını hızlandıran bir özellikte olursa, bu virüs daha süratli çoğalıp yayılarak toplumda daha evvelki virüsten daha çok görülmeye başlar.

2) Varyantlar birbirinden ayrışmıyor, emsal halde mutasyon geçiriyor. Bunu olumlu bir gelişme olarak mı yorumlamak gerekir?

Aslında virüs geninin her noktasında eşit olasılıkla mutasyon ortaya çıkıyor. Fakat bu mutasyonlardan virüs çoğalmasını bozanlar, virüs çoğalamadığı için eleniyor. Virüsün çoğalmasını hızlandıranlar ise öteki cet virüse nazaran giderek daha hâkim hale geliyor ve bu virüs, diğerlerine bulaşarak yayılım hızlanıyor. Bu nedenle farklı insanlarda ortaya çıkan emsal mutantların bu biçimde seçilimle korunması beklenen bir durum. Buna ‘doğal seçilim yasası’ deniyor ve yalnızca virüsler değil tüm canlılar için geçerli bir kural. İnsan dâhil tüm çeşitlerin evrimleşmesinde en temel tabiat yasası.

3) Varyantlar ülkemizde de görülmeye başladı. Tehlike büyüdü mü?

Güney Afrika ve Brezilya varyantının cet virüse nazaran daha süratli yayıldığını biliyoruz. Bununla birlikte daha öldürücü olduğu konusunda bir bulgu yok. Doğal olarak daha kolay bulaşan ve bu nedenle daha süratli yayılan virüsler toplam hasta sayısı ve buna bağlı olarak ağır hasta ve ölen sayısını arttırabiliyor. Bu nedenle ferdî korunma tedbirleri maske, aralık ve paklık kurallarına daha ihtimam göstermek gerekiyor.

4) Güney Afrika ve Brezilya varyantı İngiltere’deki varyantla kıyaslarsak ne üzere farklılıklar var?

Her ikisi de cet virüse nazaran daha bulaştırıcı. Güney Afrika varyantının cet virüse karşı oluşan antikorlardan biraz daha az etkilendiği laboratuvar denemeleri ile gösterilmiş. Fakat hastalığı geçirenlerin yeni virüslerle tekrar hastalık geçirdiği bugüne dek saptanmamış bir durum.

5) Bu varyantlar ülkemizdeki aşının aktiflik oranını nasıl değiştirecek?

Türkiye’de kullanılan aşı inaktive edilmiş tüm virüsün şahsa verilmesi temeline dayanan bir aşı. Bu çeşit aşılarda virüsün birçok proteinine karşı çok çeşitli antikor ve hücresel bağışıklık cevabı geliştiği için yeni mutantlara karşı da tesirli olması bekleniyor. Bir proteinin bir noktasında ortaya çıkan değişiklik virüsün aşıya bağlı bağışıklıktan kaçınmasını engelliyor.

‘DİKKAT EDİLMEZSE 3’ÜNCÜ DALGAYI TETİKLER’

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Temel Tıp Bilimleri Kısmı ve Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Kısmı uzmanı Doç Dr Mert Kuşkucu Hurriyet.com.tr’ye yaptığı açıklamada, virüslerin olağan süreçlerinde değişime uğradığı, şu an için tasa duymamızı gerektirecek bir bilgi olmadığını söyledi. Kuşkucu: “Kurallara uyulmazsa, bir üçüncü dalganın olması kelam konusu olabilir. Bu bakımdan alınan tedbirlerin biraz daha genişletilmesi daha yanlışsız gibi… Öte yandan hem ülkemizde hem de dünyada aşılanmalar devam ediyor. Tüm aşıların varyanta karşı da tesirli olduğu/olacağı bilgileri yavaş yavaş geliyor. Şu da bir gerçek, sonuç olarak aşı olduğumuzda virüse karşı 100 ünite korunurluğa ulaşıyorsunuz. Aslında virüse karşı 10 ünite yetiyor. Varyantlarda da aşı ile korunurluk en fazla 90 üniteye iner” diye konuştu.