Mutluluğun Formülü İçimizdeki Çocukla Konuşmak mı?

Sanki kutsal camdan yapılmış saf ve sevgi dolu bir bebek var içimizde ve onu yaşatmak çok sıkıntı bir şeymiş üzere anlatıyor çoğunluk. Her an yitip gidebilir, ne olur gitmesin! Kentler ortası nakliyatta kırılması beklenen birinci vazo gibi…Dünyadan keyif almamızın tek yolu, elimizde kalan en değerli varlık. Hayat koşullarına karşı en dayanıksız olan. Parasız kaldığında içindeki çocuk ölüyor. Aşk acısı çektiğinde içindeki çocuk ölüyor. Kötülük gördüğünde içindeki çocuk ölüyor. Kusura bakma ben seni koruyamadım, seni bu dünya öldürdü deniliyor.

İçimizdeki çocuk, idealize edilmiş bir varlık olarak tasvir ediliyor. Kutsal, kusursuz, saf lakin hassas. Onu bu kadar kırılgan yapan bizim algımız olabilir mi? Fizikî olarak küçük olan bir varlık kesinlikle güçsüz müdür? Sırf unsur boyutuyla mı bakmalı? Ya da zihninde türlü tilkiler dolaşmayan, şimdi arka niyet beslemeyen, her şeyi düz anlayan bir varlık olduğu için mi zayıftır? Güce atfettiğimiz kıymetleri sorgulayınca mevzu daha berraklaşıyor. Kolay, saf, sade, gerçek olanın daha güçlü olması mümkün müdür?

Toplumdaki bir bakış açısına nazaran, olgunlaşamamış bireyler içindeki çocuğu öldürmemekten kelam edenlerdir. Hatta bir kısım diyor ki; ölse de büyüsem, ‘adam’ olsam! Bu kelamlar, güya içindeki çocuğu ağlayan, zırlayan, zapt edilmesi gereken biri üzere görenler tarafından söylenmiş hissi uyandırıyor. İçindeki çocuk öyleyse aslında oraya bir bakmakta yarar olabilir. Edip Cansever’in kelamı ne hoş anlatıyor; gökyüzü üzere bir şey bu çocukluk, hiçbir yere gitmiyor. Üzerine toprak atmak istesen de ölme ihtimali yok üzere görünüyor. Zira o bizim en öz varlığımız. 

Bir öbür bakış açısı, yaşanamamış çocuklukların acısını vuruyor yüzümüze. Çocukluğunu keyifli biçimde yaşayamayanlar ya da tabiri uygunsa erken olgunlaşmak zorunda kalanların sığındığı bir liman orası. Ekşi sözlükte yer alan bir alıntıyı paylaşmak istiyorum: “Yaşanmamış çocukluğun yürekte çoğalan hali. İnsanı terk etmeyen, büyüdükçe daha mana kazanan, çocukluğumuzda esirgenenlerle beslemekten keyif aldığımız, çocuklara öykündükçe gerisine sığındığımız hayali çocuk.” Ne derin bir anlatım. Yarım kalmış çocukluk hissiyle içindeki çocuğu anne babası üzere sıkıca koruyarak yaşatanlar var. Yiyemediğini yedirmek, oynayamadığını oynatmak, söyleyemediğini söyletmek tamamlanma hissini tatmin ediyor olmalı.

Bize bu hususla ilgili bütün soruların bilimsel yanıtlarını veren bir başucu kaynağımız var. 1992 yılında değerli hocamız Doğan Cüceloğlu’nun kaleminden çıkan ve hala yeniliğini yitirmeyen İçimizdeki Çocuk kitabını tekrar hatırlayalım ve hocamızı da anmış olalım. Çok net bir gerçeklikle yüzleştiriyor bizi. İçimizde güya yalnızca bir çocuk varmış üzere davranıyoruz. Meğer tek başına değil, bir anne ve bir baba da var orada.

Her olağan, sağlıklı insanın içinde değişik sesler vardır diyor Cüceloğlu ve ekliyor: “Bu sesler içimizdeki çocuğun dünyasını lisana getirdikleri kadar, içimizdeki ana babanın da dileklerini lisana getirirler. İç ana-baba gerçekçi, tecrübeli, önemli ve sonuca yöneliktir. İç çocuk hayal doludur, masallar ve efsaneler hayatının bir kesimidir. Oyuncudur, güç küpüdür, şevk, heyecan ondan gelir, sonuca değil, sürece yöneliktir. Oburunun ne diyeceğine ehemmiyet vermez, onun için değerli olan yapmakta olduğu faaliyetin coşkusudur. Sıhhatsiz iç çocuk, sevilmemiş, yerilmiş, bastırılmış ve utanca boğulmuş bir geçmişi lisana getirir. İç çocukla iç ana-baba ortasında yer alan çatışmaların apansızın farkına varılamaz. Bu tıp çatışmalar içimizde yer alır; şahsa huzursuzluk verir, kafayı karıştırarak açık-seçik düşünmeyi maniler. Kişi bir çeşit zihinsel felce uğrar, oluşan iç çatışmalar doyumlu ve verimli bir hayat sürmeyi mahzurlar. İç çatışmaların en bariz özelliği, çatışmanın temelinde yatan her iki sesin de çabucak hemen birebir güçte olmasıdır. Örneğin iç ana-baba, “Bir hafta sonra imtihanın var ders çalışman gerek der, iç çocuk ise, imtihana daha bir hafta var artık arkadaşlarınla sinemaya git, sonra çalışırsın der”. Buradaki seslerin güç istikrarı kıymetlidir. Bir ses biraz güç kazanıp karar o sesin tarafında alınınca, öbür ses sizi rahat bırakmaz, suçluluk duygusu verir, akılsız olduğunuzu, büyük bir yanılgı yaptığınızı tekrar tekrar size söyler. Birçok defa bu sesten kurtulmak için verdiğiniz karardan vazgeçer ve tekrar kararsız kalırsınız, başınız karışmaya devam eder…”

İçimizde bir de unuttuğumuz anne-babanın var olduğunu fark etmek büyük bir aydınlanma yaşatıyor. İçimizdeki çocuğun kırılganlığının nedenini daha düzgün anlıyoruz. Alışılmış işler gitgide karmaşıklaşıyor. Bir çocuk vardı, bir de anne-babası çıktı düşünmemiz gereken! İçindeki anneye ve babaya bir bak bakalım nasıl beşerler? İşler burada zorlaşıyor üzere görünse de, üzerinde biraz pratik yaptıkça kendi kendimize olumlu gelişmeler yaratabileceğimiz yol haritaları sunulmuş. Cüceloğlu, iç çocuk ile iç ana-babanın sesini dengeleyen kazan/kazan yaklaşımını öneriyor. Yani, hem benim isteklerimi hem de senin isteklerini karşılayacak bir tahlil bulalım yaklaşımını benimsemek iç çatışmaları çözmeye yardımcı oluyor. İçimizdeki çocukla her gün nizamlı olarak konuşmak, onu yargılamadan içsel bir kabulle dinlemek ve anlamak düzgünleştirici bir sistem olarak öneriliyor. Bugün kendini nasıl hissediyorsun? Dün yaptığın güzeline giden bir şeyi anlatır mısın? Benimle konuşmaktan şad musun? üzere samimi soru ve yanıtlarla ilerleyen bir sohbet içeriyor bu metot. Uygulamalı tahlil teklifleri İçimizdeki Çocuk kitabında ayrıntılı formda yer alıyor. Burada vurgulanması gereken bahis, içimizdeki çocukla bağımızı sağlıklı hale getirdikçe içimizde sakin bir gözlemcinin olduğunu fark edişimizdir. Bu gözlemci sakin, kendinden emin, yargılamasız ve tüm yaratıcı şuurun kaynağı olarak tanımlanıyor. Cüceloğlu’na nazaran, gözlemci özümüz geliştikçe, günlük hayatımızı olduğu üzere yaşamaya devam eder, ancak güya bir diğeri dışarıdan bizi seyrediyormuş üzere, hem davranışları, hem de bu davranışların altında yatan his ve niyetleri gözlemlemeye başlarız. Bu bize daha doyum aldığımız bir ömrün kapısını ortalar. 

İçimizdeki çocuk, oldukça ciddiye alınması gereken bir sorun üzere görünüyor. Bilimsel açıdan bakıldığında tahminen de o tam söz edemediğimiz hislerimiz daha yeterli anlaşılıyordur. Maneviyat öğretileri de bize bu mevzuda birçok aydınlanma sağlıyor. Bu öğretilere nazaran, içimizdeki saf çocuk en öz halimizdir. Akıştadır, anın coşkusunu yaşar ve tam da bu yüzden bilgedir. Büyümeye başladıkça ve dünyalı epey unuttuğumuz bir halimizdir. Zihinsel senaryolarımız vakit zaman o öz varlığın sesini duymayı güçleştirir. Hatırladığımızda uygun gelmesinin sebebi onun saf varoluş gücüdür. Bir bebeğin yanında olduğumuzda çoğumuzda beliren o hoş his yeniden bu gücün bir yansıması olsa gerek.

Eserde iki yetişkini omuzları çökmüş halde sırt sırta otururken ve içlerindeki çocukları birbiriyle bağlantı eforu içinde görüyoruz. Yetişkinlerin demirden kafes formuyla inşa edilmesi, sanatçı tarafından ömrü kısıtlayan ve ruhlarımıza yük olan toplumsal kıymetlerin kafesi formunda söz ediliyor. İçeride hapsedilmiş çocuklar saf, aydınlık, ışıklı, dimdik ayakta ve fark edilebilirse daima orada. Gereksinimimiz olan tekrar bir fark ediş.

Söz ettiğimiz tüm bilgiler ve farklı bakış açıları ne manalı biçimde buluşuyor. Gidilmesi gereken yolu her bir bakış açısı kendince yorumluyor lakin hepsi tıpkı yolu işaret ediyor. İçimizdeki çocuk sonsuz bir varoluştan bize çok şey anlatıyor. Sesini sürekli coşkuyla duyabilmemiz dileğiyle!

Instagram