Nedret Ersenal: Mesele bir kibrit çakmaya bakıyor

Çin ile ABD ortasında yaşan “Tayvan” meselesine değinen Ersenal, “ABD’nin Avrupa, transatlantik ittifak, NATO, Rusya bağlantılarını gözlemleyebiliyoruz lakin bir gibisi Pasifik’te sürüyor. Mesela Tayvan. Kibrit çakmaya bakıyor. İktisadı zorda Japonya da epey rahatsız” sözlerini kullandı.

Çin Devlet Lideri Xi’nin Davos’taki, “soğuk ve sıcak savaş” kelamlarına değinen Yeni Şafak müellifi, Merkel’in ABD idaresinin “ya biz ya Çin, tarafınızı seçin” davetini reddederek, Xi’nin kelamlarına yaptığı atfı yazdı.

Biden yönetimi için Ankara ve Moskova’nın kıymetli olduğunu söyleyen Ersenal, yeni idarenin kritik mevkilerine getirilen isimlerin PKK/YPG’ye olan yakınlıklarına vurgu yaparak, Dışişleri Bakanı Blinken, ABD Büyükelçisi ve Beyaz Saray’ın son yaptığı Türkiye zıddı açıklamaları kıymetlendirdi.

İşte Nedret Ersenal’in o yazısının tamamı;

“Sadece köhne değil istenmeyen sistemi yine ve üstelik abanarak kurma dileği, uygulayacağınız baskının suratı ve eziciliği arttıkça daha berbat sonuç verebilir…

ABD yeni idaresi bir yandan Avrupa’yı eskisi üzere ve tam olarak yine yanında isterken öte yandan da hem Rusya hem Çin’e yönelik başka siyasetlerle onları hem hizaya hem de ‘sıraya’ sokma imajı veriyor. Bu, ‘sıranın sana geleceği’ bir kuyruk demek ve ne Moskova’nın ne Pekin’in bunu anlamaması mümkün değil…

Washington, yalnızca harika oyuncuları değil, onları etkileyebilecek, yönlendirebilecek, güçlerine çarpan tesiri yapabilecek büyük ülkelerin de üzerine gidecek üzere. İşaretler o tarafta. Türkiye de bunlardan biri hatta birincisi.

Çin önderi Xi Jinping, geçtiğimiz Pazartesi Davos’a dijital iştirakle söylenmesi gereken kimi cümleleri kurmaya başladı. Bir çok gözlemciye nazaran bu ABD’ye ihtardı. ABD/Biden’ın, Çin’in global ticaret ve teknoloji ağlarını fonksiyonsuz hale getirmeye yönelik rastgele bir teşebbüsünün Soğuk Savaş’ı tekrar başlatma riski taşıdığını söyledi.

Bunun Davos’ta söylenmesinin farklı çevirisi var; “Avrupa’yı Pekin’e karşı kışkırtma ve Çin’e karşı ittifaka zorlama”!..

Daha göz önünde olduğu için ABD’nin Avrupa, transatlantik ittifak, NATO, Rusya bağlantılarını gözlemleyebiliyoruz ancak bir gibisi Pasifik’te sürüyor. Mesela Tayvan. Kibrit çakmaya bakıyor. İktisadı zorda Japonya da epey rahatsız. Deniz savaş gemilerinden geçilmiyor. Bu alandaki durum. Masada ise ABD, bölge ülkeleriyle tıpkı Avrupa’da toparlamaya çalıştığı üzere bir Çin tersi ittifak inşa etmeye girişmiş durumda.

Lider Xi bu yaklaşımın tehlikeleri konusunda ihtarlarda bulundu… “Dünyada kümeler oluşturmak, başkalarını dışlamak, tehdit etmek ve korkutmak, ayrıştırmaya, tedarik kesintisine, yaptırımlara başvurmak dünyayı sadece bölünmeye itecektir. Soğuk savaş, sıcak savaş, ticaret savaşı ya da teknoloji savaşı, tüm ülkelerin çıkarları ziyan görür”…

Bu satırlar illa sıcak yüzleşme manasına gelmiyor. Gelmiyor fakat herhalde sıkıntıyı de anlatıyor!

‘YA BİZ YA ÇİN, TARAFINIZI SEÇİN’!..

Avrupa Çin için değerli. Biden idaresinin ‘yeni transatlantik’ arayışları rahatsızlık veriyor. Pekin’in AB ile imzaladığı ticaret muahedesi bu yüzden dikkat alımlı. Büyük fedakârlıklar yaptı, ödünler verdi.

Tablo böyleyken, ‘özel konumu’ nedeniyle Almanya’nın, Merkel’in söyleyecekleri merak ediliyordu ve doğrusunu söylemek gerekirse Şansölye yalnızca merakları tatmin etmekle kalmadı…

Denebilir ki, Salı günü Merkel, ABD’nin, ‘ya biz ya Çin, tarafınızı seçin’ davetini reddetti. Çin’e, Xi Jinping’in bir gün önceki konuşmasına atıflarda bulunarak konuştu; “Blokların inşasından kaçınmayı çok isterim. Biri ya da başkası etrafında gruplaşıyoruz. İşlerin nasıl olması gerektiğine dair anlayışım bu değil. Çin Devlet Lideri dün bir konuşma yaptı ve o ve ben bu bahiste hemfikiriz. Çok taraflılığa gereksinim olduğunu görüyoruz. AB-Çin ortasında gerçekleyen yatırım-ticaret muahedesinden da çok memnunum”…

‘Özel Konum’ dediğimiz bu işte; Berlin, bir yandan Türkiye ile bağlantılarını yeterli ve yakın tutuyor, bir yandan Rusya ile bağlantılarını bozmamaya ve hatta Kuzey Akım-2 örneğinde görüldüğü üzere, ‘ABD’ye rağmen’ sürdürüyor, öte yandan da Avrupa liderliği için gayret veriyor.

Xinping ve Merkel’in hem başka ayrı konuşmaları hem ahenkleri için Davos uygun taban ancak zamanlama da var…

Bunların çabucak öncesinde Biden ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron bir telefon görüşmesi gerçekleştirdiler ve «Çin de dahil paylaşılan dış siyaset öncelikleri üzerinde birlikte çalışmayı kabul ettiler”…

Paris, Rusya ve Çin’le bağlantılar, Avrupa liderliği konusunda Almanya’ya rakip. Bu Avrupa üzerindeki ABD baskısını da çeşitlendiriyor. Biden, misal konuşmayı İngiltere Başbakanı Boris Johnson ile de yaptı. Avrupa ile Çin siyaseti üzerinde çalışmak istediğini Londra’ya da söyledi. Görülüyor ki İngiltere Brexit sonrası Avrupa’dan tüm alakasını, pılını-pırtısını toplayıp gitmeyecek. ABD ile birlikte Avrupa’yı yönlendirme konusunda ortak olacak…

DİKİŞ YERLERİ…

Birleşik Devletler’in yeni dış politika-küresel güvenlik anlayışında Avrupa nitekim değerli ve buna asılmaya devam edecek. Lakin bu yalnızca orta basamak. Kesin yüzleşmeler Rusya ve Çin’le yaşanacak. Bu yüzden iki başşehir Beyaz Saray için kritik: Ankara ve Moskova.

ABD, ‘dünyanın bütün sorunları’ bir yana kendi ağır kederlerine de bakmadan, krizlerin başı Türkiye’ymiş üzere yeni idaresinin neredeyse her ağzından Ankara’yı rahatsız edici açıklamaları, laf çarpmaları, atamaları üst üste üzerimize gönderiyor…

“Brett McGurk, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’nın başına getirildi ya, gerisini saymayın” diyenlerin haklılığını yok sayarsanız, Savunma Bakanlığı’nın (Pentagon) başına Lloyd Austin’in getirilmesine, “Pentagon PKK’ya emanet” manşetini çeken gazetelerin ferasetine yüz vermezseniz, daha birinci günden şunlara ne diyeceksiniz…

Dışişleri Bakanı Blinken’in, “sözde müttefik”, “Türkiye’yi Rusya’ya ya da öbür düşmanlara yaklaştıracak adımlar yerine Batı’ya dönük tutmalıyız”, “Bölgesel sorunlardaki farklılıklar ile Türkiye’yi transatlantik ittifaka yakın tutmaya çalışacağız” cümleleri…

ABD’nin BM Büyükelçisi yardımcısı diplomatın, “Türkiye ve Rusya Libya’dan derhal çekilmeli” açıklaması…

Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ile AB Kurulu Lideri Leyen’in, AB ve ABD’nin ortak tasalarından birinin Çin ve Türkiye olduğu haberleri… Vb…

ABD, Türkiye alakalarını toparlamak için hangi yolu seçeceğine kendisi karar verecek. Şu an ‘kendi kendine’ karar veriyor üzere duruyor…”