Nükleer anlaşmanın tarafları, ABD’nin İran’a yönelik BM yaptırımlarını geri getirme talebini reddetti

İran’ın nükleer çalışmalarını denetleme hedefiyle kurulan Nükleer Mutabakat Ortak Komitesi, Avrupa Birliği (AB) Dış Alakalar Servisi Genel Sekreteri Helga Maria Schmid’in başkanlığında Avusturya’nın başşehri Viyana’da toplandı.

Nükleer mutabakatın tarafları İran, İngiltere, Fransa, Almanya Rusya ve Çin’den Dışişleri Bakan Yardımcılarının katıldığı kurul toplantısı sonrasında yazılı açıklama yapıldı. 

Açıklamada, tüm iştirakçilerin BM Güvenlik Kurulu’nun (BMGK) 2231 sayılı kararıyla desteklenen nükleer mutabakatın korunması ve tüm taraflarca tam olarak uygulanmasının değerini vurguladığı belirtildi. 

Nükleer anlaşmadan 2018’de tek taraflı çekilmesine rağmen halen 2231 sayılı kararın taraflarından biri olduğunu savunan ABD’nin, İran’a yönelik yaptırım sistemini hayata geçirebilmek için BMGK nezdinde teşebbüslerde bulunmasına işaret edilen açıklamada, şu tabirlere yer verildi:

“Katılımcılar, ABD’nin nükleer mutabakattaki iştirakini 8 Mayıs’ta tek taraflı olarak sona erdirdiğini ve bunun akabinde KOEP ile ilgili rastgele bir faaliyete katılmadığını, bu nedenle de muahedenin tarafı kabul edilemeyeceğini tekrar teyit etti. İştirakçiler birebir vakitte, ABD’nin, 2231 sayılı BMGK kararı kapsamında BM yaptırımlarını geri getirme sürecini başlatamayacağını yineledi.”

Açıklamada, Milletlerarası Atom Gücü Ajansı (UAEA) Lideri Rafael Mariano Grossi’nin geçen haftaki Tahran ziyareti sonrasında varılan muahedeye dair yapılan ortak bildiriden memnuniyet duyulduğu aktarılarak İran’daki Arak Ağır Su Reaktörü’nün modernize edilmesi üzere kıymetli projelerin sürdürülmesi gerektiği belirtildi.

Toplantıdan sonra açıklama yapan İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi de nükleer muahedenin taraflarının ABD’yi muahedenin bir modülü olarak kabul etmediğini söyledi. Arakçi, “Anlaşmanın tarafları, ABD’nin kelam konusu mekanizmayı harekete geçirme talebini etkisiz görüyorlar.” dedi.

ABD idaresi, 2015’te İran ile BMGK daimi üyeleri ve Almanya arasında imzalanan nükleer muahededen 2018’de tek taraflı olarak çekilmişti. Washington, Ağustos 2018 prestijiyle Tahran’ın füze programı ve bölgesel nüfuzunun da sonlandırıldığı yeni bir muahedeye zorlamak için İran’a yönelik “tarihin en ağır yaptırımlarını” uygulamaya başlamıştı. Bu süreçte iktisadı büyük yara alan İran, ekonomik sıkıntılardan kaynaklı toplumsal hareketliliklerle de başa çıkmaya çalışmış fakat ABD Lideri Donald Trump’ın tekliflerine karşın masaya oturmaya yanaşmamıştı. İran, ABD’nin yaptırımlarına karşılık nükleer mutabakattaki taahhütlerini de geçen yıl durdurmuştu.

BMGK’nin İran’a 13 yıldır uyguladığı ve 18 Ekim’de sona erecek silah ambargosunu yenileme teşebbüsleri BMGK’de başarısızlıkla sonuçlanan ABD, İran’ın nükleer mutabakat kapsamındaki taahhütlerini askıya almasını münasebet göstererek Kurulun 2231 sayılı kararı ile kaldırılan tüm yaptırımların tekrar uygulanmasına imkan tanıyan mekanizmayı hayata geçirebilmek için BMGK nezdinde teşebbüslerine devam ediyor. 

İran ile nükleer mutabakatın tarafları, muahedeye taraf olmayan bir ülkenin yaptırımların yine devreye sokulmasına imkan veren mekanizmayı hayata geçiremeyeceğini belirtiyor.