Nükleer enerji ekonominin ve iklim mücadelesinin gözdesi oldu

Dünya Nükleer Birliğinin yaptığı hesaplamalara nazaran, harcanan her 1 Euro, iktisatta 4 Euro’luk bir kıymet üretiyor. Lakin, nükleer santrallerin kapatılması insanların işsiz kalmasına, ülkelerin ekonomik kaybına neden oluyor ve iklim değişikliği ile çabayı olumsuz etkiliyor.

Covid-19 salgınının yol açtığı ekonomik yıkımın etraf dostu siyasetlere dayalı bir ekonomik canlanma ile aşılması iklim değişikliğini yavaşlatabilecek. Salgın nedeniyle uygulanan kısıtlamaların iklim üzerinde uzun vadeli olumlu tesirlerinin olmayacağı belirtiliyor. 2050’ye kadar karbon emisyonunu sıfırlama maksadını açıklayan ülkelerin sayısındaki artış olumlu karşılanırken, bu alandaki teşebbüsler yetersiz bulunuyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’e nazaran, iklim değişikliğiyle uğraş için sera gazı salımlarının daha süratli azaltılması ve bu bahiste ülkelerin “acil durum” ilan etmesi gerekiyor. Paris Mutabakatının 5’inci yılı onuruna düzenlenen dorukta konuşan Guterres, hayata geçirilmeye başlanan ekonomik toparlanma paketlerinin, düşük karbonlu bir geleceğe geçişi hızlandırmak için bir fırsat teşkil etmesi gerektiğini belirtti, lakin bu sürecin süratli ilerlemediği ihtarında bulundu. “Şu ana kadar G-20 üyeleri ekonomik canlanma ve kurtarma paketlerinde fosil yakıt üretimi ve tüketimiyle irtibatlı bölümlere, düşük karbon gücüne nazaran yüzde 50 daha fazla harcama yapıyor” diyen Guterres, bunun kabul edilemez olduğunu söz etti.

Düşük karbonlu sistemlere geçilmesi mecburî

Global sıcaklık artışını 1,5 derecede sınırlayabilmek için yüzyılın ikinci yarısında net emisyonların sıfırlanması gerekiyor. Dünya iktisadının karbonsuzlaşması, global emisyonların en kıymetli kaynağı olan güç bölümü başta olmak üzere iktisadın her alanında düşük karbonlu sistemlere geçilmesi manasına geliyor. Bu geçiş, iklim değişikliğiyle gayret, fosil yakıtların neden olduğu sıhhat meseleleri, tabiata verilen ziyanlar üzere toplumsal ve ekolojik maliyetlerin azaltılması ve ekonomik gelişmenin sağlanması için de mecburî olarak görülüyor.

Avrupa Nükleer Sanayisinin Ticaret Birliği Foratom ve Dünya Nükleer Birliğinin de (WNA) ortalarında bulunduğu kuruluşların senaryolarında, 2050 yılına kadar toplam güç üretiminde düşük karbonlu nükleerin rolünün en az yüzde 25’e ulaşmasının muvaffakiyet için mecburî olduğuna dikkat çekiliyor. Uzmanlar, yeni nükleer yatırımlarla birlikte mevcut nükleer santral filosunun uzun vadeli işletilmesinin, pak güç geçişi, BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına ulaşma uğraşı için gerekli olduğunu kaydediyor.

Her 1 Euro’luk yatırım 4 Euro kazandırıyor

Dünya çapında ikinci en büyük düşük karbonlu elektrik kaynağı olmaya devam eden nükleer santraller, lokal ve ulusal ekonomik büyümeye katkı sağlıyor. Dünya Nükleer Birliğinin yaptığı hesaplamalara nazaran, harcanan her 1 Euro, iktisatta 4 Euro’luk bir paha üretiyor. Dünya çapında şu anda ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu 19 ülkede 50’den fazla reaktörün inşasına devam ediliyor. 100’den fazla nükleer reaktörün inşası da gelecek planlamaları ortasında bulunuyor. Salgın sonrası güzelleşmede bu yatırımların çok değerli bir rol oynayabileceği düşünülüyor. Mersin’in Gülnar ilçesinde inşası devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali, bu mevzuda en çarpıcı örneklerden birini oluşturuyor. 6 binden fazla şahsa istihdam sağlayan dev proje, şimdiden bölgede sağladığı ekonomik ve toplumsal hareketlilik ile göze çarpıyor.

Nükleer reaktörlerin kapatılmasının maliyeti

Şu anda 32 ülkede 443 nükleer reaktör düşük karbonlu elektrik üretiyor. Mevcut nükleer reaktör filosunun ömrünü uzatmak için de yatırımlar yapılıyor. Bu yatırımlar, düşük maliyetli elektrik üretme imkanının yanı sıra Covid-19 sonrası istihdamın canlandırılmasına da katkı sağlıyor. Birçok ülkenin mevcut nükleer santrallerin katkısı olmadan karbondan arındırma gayelerine ulaşmakta zorlanacakları da üzerinde durulan hususlardan biri. Bu bahiste nükleer güç santrallerini kapatma kararı alan Almanya örnek gösteriliyor.

ABD merkezli Ulusal Ekonomik Araştırmalar Ofisince (NBER) yayınlanan “Almanya’nın Nükleerden Vazgeçişinin İç ve Dış Maliyetleri” isimli rapor, kapatma kararının ekonomik ve toplumsal tesirlerinin yanı sıra iklim değişikliğiyle uğraşa de ziyan verdiğini gösteriyor. Buna nazaran, Almanya’da elektrik üretiminde nükleer enerjiyi fosil yakıt ve ithalat üzere daha yüksek maliyetli kaynaklarla ikame etmek, ülkedeki ortalama işletme maliyetlerini yılda 1,6 milyar dolar artırıyor. Elektrik üretimi için fosil yakıt kullanımından kaynaklanan emisyon salımının etrafa ziyanının yıllık maliyetinin ise 1,8 milyar dolar daha fazla olduğu hesaplanıyor. Elektrik üretiminde nükleer güçten fosil yakıt kullanımına geçiş, sera gazı emisyonlarında değerli yükselişlere neden oluyor. Bu durum bilhassa santrallerin şurası bulunduğu bölgelerde önemli sıhhat sorunlarının kaynağı olan hava kirliliğinin artmasına yol açıyor.

Yıllık 400 milyon dolarlık katkı

Nükleer santral kapanmalarından ötürü iş kaybı yaşayan ve vergi gelirinden etkilenen topluluklara yardımcı olmak için çalışan ABD’li sivil toplum kuruluşu Nükleeri Hizmetten Çıkarma İşbirliği (Nuclear Decommissioning Collaborative) ile Amerikan Ticaret Bakanlığı’na bağlı ABD Ekonomik Kalkınma İdaresi’nin (EDA) takviyesiyle hazırlanan bir rapor da nükleer santrallerin kapatılmasının neden olduğu sosyo-ekonomik etkiyi tahlil ediyor.

Raporda, bir nükleer santralin işletilmesinin bulunduğu bölgeye yıllık en az 400 milyon dolarlık ekonomik katkıda bulunduğuna ve binden fazla santral çalışanı ve yüklenici için kıymetli bir ekonomik geçim kaynağı olduğuna dikkat çekiliyor. Buna nazaran, bir santral kapatıldığında tüm bunlar ortadan kalkıyor. Lakin ziyan, çalışanların işsiz kalması ve yıllık gelirin kaybolmasıyla hudutlu değil. Bir nükleer santralin kapanması, lokal kamu hizmetlerinden okullara kadar pek çok etrafta sosyo-ekonomik dalgalanmaya neden oluyor.

Bölgedeki konutların kıymeti düşüyor

Rapora nazaran, insanların işsiz kalmasına, ülkelerin ekonomik kaybına neden olan, iklim değişikliği ile çabayı olumsuz etkileyen nükleer santral kapatılma sürecinin akabinde çok sayıda yüksek vasıflı çalışan ve aileleri bölgeden taşınıyor. Onların taşınmasıyla bölgede mahallî mal ve hizmetlerin tedariki değerli ölçüde azalıyor. Nüfus azalınca vergi ödemeleri düşüyor ve konut bedelleri erimeye başlıyor. Devletler devre dışı kalma sonrası kayıpları azaltmak için ‘makul miktarlarda’ fon tahsis etmeye başlasa da kayıplar önlenemiyor.