Öfke nedir, insanlar neden öfkelenir?

İnsanın temel duygularından biri de öfke. Tıpkı üzüntü, mutluluk, korku, şaşkınlık gibi sağlıklı duygulardan olan öfke; aşırıya kaçtığında ve kontrolden çıktığında, iletişim başta olmak üzere günlük hayattaki çoğu alanı olumsuz etkileyebiliyor. Kimi insanlar öfke durumunda saldırganlığı kontrol etmeyi başarsa da, öfke kontrolü yapamayan kimi insanları bu duygu zaman zaman yönlendirebiliyor. Peki aslında son derece normal olan ama başa çıkılamadığında istenmeyen sonuçlar doğuran öfke nedir, insanlar neden öfkelenir? Öfke anında neler yapılmalı?

ÖFKE NEDİR?

Öfke, gayet normal, genellikle sağlıklı bir duygudur. Fakat kontrolden çıktığında anda ve yıkıcı hale teşkil etmeye başladığı zaman, bazı sorunlara neden olur. Tüm yaşamımızın genel kalitesinde problemlere yol açabilir. Öfke tepkileri öğrenilmiştir ve kültürden etkilenir. Aynı zamanda bireysel özelliklerle doğrudan ilişkilidir.

Öfke, hafif kızgınlıktan, şiddetli öfkeye doğru değişken yoğunca hissedilen, bir duygu durumudur. Öfkelendiğimizde de fizyolojik ve biyolojik etkiler meydana gelir. Kalp atış hızımızda ve kan basıncımızda artma olur. Bunun dışında enerji hormonlarımız, adrenalin ve noradrenalin seviyelerimizde de yükselmeye başlar.

Haksızlığa uğradığımızda, haketmediğimiz muameleyi gördüğümüzde ve bir şeyler yapmamız gerektiğini düşündüğümüzde öfkeleniriz. Öfkeyi yoğun yaşadığımızda ise adrenalin ile bedenimiz bize tepki verir ve “Kaç ya da savaş çünkü tehlikedesin!” diyerek bizi harekete geçirir.

Tam da bu aşamada muhakeme özelliği taşıyan beynimiz bedenimize “Dur!” diyebilir ise, öfkemizi kontrol edebiliriz ve duygu ile değil düşünce ile harekete geçebiliriz.

KONTROL MEKANİZMASI BEYİNDE ÇALIŞIYOR

Muhakeme özelliği ise sadece insan beynine has bir özelliktir çünkü beynimizdeki prefrontal bölge yalnızca insanda vardır. Bu bölge, düşünmeden sorumlu bir alandır. Olumsuz duygularımız aslında, erdemli insan olabilme yolculuğunda önümüzü açan fırsatlardır. Öfke anında göstereceğimiz tepkilerimiz de bu yolculuğun nereye varacağını belirleyen imtihanlarımızdır.

Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi, öfke anında yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor:

– Öfke anında duyguyu pasifize edip düşünme sistemini harekete geçirebilmek için önce bir durun.

– Sonra bir diyafram nefesi alın ve etrafınıza bakın.

– Dikkatinizi bir anlık da olsa sizi öfkelendiren şeyden uzak tutmaya ve o ortamdan uzaklaşmaya çalışın.

– Sonra aldığınız diyafram nefesinin tüm bedeninizdeki rahatlatıcı etkisini hissetmeye çalışın.

– Kasılan kaslarınızın nasıl gevşediğini, nefes alışverişinizin nasıl yavaşladığını, kalbinizin eski ritmine nasıl geri döndüğünü farkedin.

– Tüm bu bedensel tepkilerinizin normal seyrine kavuşmasıyla öfkeniz yatıştığına ve düşünerek hareket edebildiğinize şahit olun.

– Keşkelerinizin yerini, iyi kilerin aldığı bir yaşamınız olsun.