OHAL Komisyonu AİHM’yi kandırabilir mi?

“7 Şubat 2017’de ihraç edildim. Hakkımda hiçbir süreç yapılmadı, davam yok, fakat evrakım hala OHAL Komitesi tarafından inceleniyor. İhraç olduğum günden beri işsizim. İhraç olduğumda 7 aylık hamileydim, kızım artık okula başladı.”

Yurdagül Şahin Demir, Harikulâde Hal’de Kanun Kararında Kararname (KHK) ile ihraç edilen 40 binden fazla öğretmenden, çalışma hakkı keyfi bir halde gaspedilen yaklaşık 132 bin şahıstan biri. İsmi KHK bir listesinde yayınlanıp da ihraç edildiğinde, bu yanlıştan bir gün dönüleceğini düşünen, ancak yıllar geçtikçe ümidini kaybedenlerden. Şahin Demir’in geçen hafta Twitter’da beni de etiketleyerek yazdığı bu satırlar, KHK’lıların uğradığı, artık neredeyse kanıksanmış haksızlığı özetliyordu.

Bu beşerler yıllar boyunca, harika hâl devrindeki süreçlerini incelemek için kurulan ve kısaca OHAL Komitesi olarak anılan komitenin haklarında vereceği kararı bekledi. Birçoklarının başvurusu reddedildi, kimilerinin haksız halde ihraç edildiği belirlendi. Kimileriyse, cürüm işlemedikleri yargı tarafından tescillenmiş olsa da OHAL Komitesi’nin gözünde, ihraç edilmesi gereken şahıslardı. 2016 yılındaki yedek çatışmaları sırasında “Bu suça ortak olmayacağız” başlığıyla bir bildiriye imza atan barış akademisyenleri üzere.

Anayasa Mahkemesi’nin, barış bildirisi nedeniyle yargılanan, haklarında idari soruşturmalar açılan ve ihraç edilen akademisyenlerin fikir özgürlüğünün ihlal edildiğine dair kararına karşın, OHAL Kurulu bugüne kadar 81 barış akademisyeninin vazifeye dönmek için yaptığı müracaatları reddetti. Yıllar süren davaların sonunda beraat eden, Anayasa Mahkemesi’nce de hak ihlaline uğradığı tescillenen akademisyenler, haklarındaki keyfi ihraç kararlarının OHAL Komitesi tarafından düzeltilmesini bekliyorlardı. Ancak yıllar süren bu bekleyiş, hukuka da mantığa da sığmayan bir biçimde olumsuz sonuçlandı.

OHAL Komitesi’nin fonksiyonelliğine ve güvenilirliğine dair fikir verecek birkaç bilgi aktarayım: 22 Aralık 2017’de kurulan, vazife müddeti bir kere uzatılan kurulun 7 üyesi var. Komite bünyesindeyse toplam 75’i hâkim, raportör ve müfettişlerden oluşan 240 kişilik bir takım çalışıyor. Ekim 2021 sonu itibariyle OHAL Komitesi’ne yapılan müracaat sayısı ise 126 bin 758. Uzun mühlet atıl kalan komite neden sonra hızlandı ve Ekim 2021 sonu itibariyle, müracaatlardan 118 bin 415’ini karara bağlandı. Karardan kastedilense, 103 bin 365 redde karşılık yalnızca 15 bin 50 işe iade kararı. İncelemesi devam eden müracaat sayısı ise Ekim sonunda 8 bin 343 olarak belirtiliyordu.

Banu İnanç

Şeffaf olmayan karar süreci

OHAL Kurulu bunu yaparken, başvurucularla ilgili, ilişikleri kesilen kurumlardan bilgi istiyor. Fakat karar süreci o kadar kapalı kapılar arkasında gerçekleşiyor, yani olabilecek en gayrı şeffaf süreçle insanların hayatı hakkında karar veriliyor. Ayrıyeten belgelere ayrılan mühletler de kısa vakitte süratli kararlar çıkarmaya başlayan komitenin ne derece ihtimamlı çalıştığı sorusunu gündeme getiriyor.

İşinden ve aşından edilip komiteye başvuranların sayısı 126 bin küsür dedik. Bu insanların ailelerini de hesaba katacak olursak, yüzbinlerce kişinin hayatından, aşından kelam ediyoruz. Bu noktada kurulun kurulmasına Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) verdiği takviyesi hatırlatmak lazım. AİHM 2017’de önüne yığılan ihraç belgelerinden kurtulmak için OHAL Komitesi’ni işaret etmiş, böylelikle adaletin yerini bulması yerine askıya alınmasında şahsen rol oynamıştı. O AİHM yanlışını anlamış olacak ki Barış Akademisyenleri belgelerine yıllar sonra bakmaya başladı. OHAL Komitesi’nin hızlanmasının nedeni de aşikâr ki AİHM’nin bu adımı. Vaktinde pilot kararlar almak yerine, insanların yıllarca boşuna beklemesine neden olan AİHM artık ne yapacak? Bir kusur daha yapıp, şeffaf olmayan ve itimat vermeyen bir kurulun kararlarını beklemeyi mi seçecek, yoksa varlık sebebini hatırlayıp süratle yanlışını telafi etmeye mi çalışacak? Göreceğiz.

Banu İtimat

© Deutsche Welle Türkçe