‘Olası İstanbul zelzelesinin faturası 120 milyar dolar’

İstanbul Valiliği’nce yürütülen İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi’nde (İSMEP) gelinen evre Meclis Sarsıntı Araştırma Komisyonu’nda değerlendirildi. Meclis’te sunum yapan Proje Yöneticisi Gökhan Elgin, 1999’da 18 bine yakın can kaybına neden olan Kocaeli ve Düzce sarsıntılarında 113 binanın büsbütün yıkıldığını, 675 bin kişinin meskenini terk ettiğini ve direkt ekonomik kaybın 15 milyar dolarla gayrisafi hasılanın yüzde 7’sine yaklaştığını vurguladı.

NEDEN İSTANBUL?

Elgin şu bilgileri verdi: “Sürdürülebilir kalkınmanın afetle imtihanı diyoruz. Önceliklendirme sonucunda birinci adım İstanbul’du. Neden İstanbul? Dünyada sarsıntı riski en büyük 3 kentten biri ve 15 milyonu aşan nüfusuyla Türkiye’nin en büyük kenti. Kilometrekare başına 2 bin 840 kişi düşüyor, Türkiye’nin en ağır ili. Turizm, ticaret ve endüstrisiyle gayrisafi hasıla dağılımına nazaran yüzde 31 katkıyla başkan vilayet. İstanbul’daki bir zelzelenin, Allah korusun, iktisada de çok olumsuz tesiri olacak. İstanbul’da mümkün 7.5 büyüklüğündeki bir sarsıntının faturası, Swiss Re’nin (uluslararası risk ölçüm şirketi) çalışmasına nazaran, 90 ila 120 milyar dolar ortasında.”

ÖĞRENCİLER İNANÇTA

1999 öncesi İstanbul’da yapılan okulların yüzde 90’dan fazlasının ya güçlendirildiğini ya da yine yapıldığını tabir eden Elgin, “Oradaki kriter de, yüzde 40 maliyeti aşıyorsa yıkıp, yine yapıyoruz. Hastanelerde yüzde 75-80 civarı, idari binalarda yüzde 50, yurtlarda yüzde 94 ve toplumsal hizmet binalarında yüzde 80 üzere bir sayıya ulaşmış olduk İSMEP Projesi’nde. Bin 66 okulda bin 254 binayı güçlendirdik yahut tekrar yaptık. 5 milyon metrekare inşaat alanına tekabül ediyor, 1.7 milyon öğrenci ve öğretmenimiz artık inançlı okullarda. 30 bin 950 toplam derslik sayımız var. Ayrıyeten İstanbul’un en büyük sorunu arsa arsa üretmek. Bin metrekare bir okulu yıktığımızda, 2 bin 500 metrekare yapmışız ortalamada, yani büyütüyoruz da. 7 bin 486 derslik yıktık, yerine 12 bin 538 derslik yaptık. Bunu 24 dersliğe bölersek ilave 210 okul yapmışız üzere. Şu an 2.3 milyar euronun 2 milyar eurosunu kullandık. 2023’e kadar İstanbul’daki 1999 öncesi okullarımızı tamamlayacağız” diye konuştu.

‘HASTANELER SARSINTIDA ÇALIŞACAK’

Sıhhat dalında, 12 hastane, 59 polikliniğin güçlendirmesini, 5 hastane, 2 polikliniğin yine imalinin tamamlandığı bilgisini veren Gökhan Elgin, “Bunlarda temel düzeyinde kullandığımız sismik izolatörler esasen sarsıntı yükünün birçoklarını absorbe ediyor. Üst katlara çok sarsıntı yükü gelmediği için sarsıntı sırası ve sonrasında çalışacak inşallah bu hastaneler. İzolatör için kolonları seçip krikoya taşıttırıyoruz. Yükü krikoyla alıp, kolonun altına veriyoruz. Tabiri caizse peynir üzere kesiyoruz ortayı. Daha sonra oraya izolatörümüzü yerleştiriyoruz” dedi.

HARCAMADA 1’E 10 DÖNÜŞ VAR

Zelzele öncesi harcanan 1 liranın, sarsıntı sonrası kaç lira olarak döndüğü konusunda da çalışma yaptıklarının altını çizen Gökhan Elgin, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Deprem öncesi harcanan 1 lira, şayet sarsıntı gününün rastgele bir saatinde olursa, 7.3 lira olarak dönüyor. Şayet gündüz saatlerinde olursa 9.6, 10 liraya yakın geri dönüş oluyor. Memleketler arası literatürde aslında 1’e 7, 1’e 8 sayısı kabul edilebilir. Bu projenin 7 ile 10 ortası geri dönüşü var.”