Otizm tanısı 35 yılda 50 kat arttı

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), doğuştan gelen ve ömrün birinci yıllarında bağlantı meseleleriyle kendini gösteren bir rahatsızlık. Otizmli çocukların dış görünüşleri öbür çocuklardan farklı değil. Her çeşit toplumda, farklı coğrafyalarda, ırkta ve ailede rastlanabiliyor. Lakin nedeni günümüzde hâlâ bilinmiyor. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. S. Sunay Yıldırım Gerçek, “Günümüzde, Otizm Spektrum Bozukluğu’na neyin neden olduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte genetik temelli olduğuna ait bulgular var. OSB’nin gen transferi ile mi ilgili olduğu yoksa bir mutasyon sebebi ile mi meydana geldiği tartışılıyor. Yeni araştırma sonuçları OSB’nin yüzde 90 ihtimalle genetik faktörlere bağlı olduğunu gösteriyor. Otizmin çocuk yetiştirme özellikleriyle ya da ailenin ekonomik şartlarıyla hiçbir alakası yok” diyor.

FARKINDALIK TEŞHİS SAYISINI ARTTIRDI
Amerikan Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri’nin (CDC) datalarına nazaran günümüzde her 44 çocuktan 1’ine otizm tanısı konuluyor. 1985 yılında bu sayının 2 bin 500 çocukta bir olduğu düşünüldüğünde otizm teşhis oranının 35 yılda 50 kat arttığı görülüyor. Tohum Otizm Vakfı’ndan alınan bilgilere nazaran; günümüzde her 20 dakikada 1 çocuk otizm tanısı alıyor. Otizmin erkek çocuklarındaki yaygınlığı, kızlardan 4 kat fazla. Bu artışın nedeninin son yıllarda otizm farkındalığının artmasıyle birlikte ailelerin daha çok hekimlere başvurması ve teşhis alan çocuk sayısının da buna bağlı olarak artması olduğu düşünülüyor.

OTİZM DENETİM ALTINA ALABİLİYOR
Otizmin nedenleri tam olarak bilinemese de teşhis süreçleri ve değerlendirmelerdeki araçlar gelişiyor. Vakfın Eğitim Kurumları Eğitim Yöneticisi Nergiz Koçarslan, “Erken teşhis ve gerçek sistemlerle ağır olarak eğitim alan çocukların yaklaşık yüzde 50’sinde otizmin belirtileri denetim altına alınabiliyor. Hatta kimi çocukların ergenlik yaşına geldiklerinde öbür arkadaşlarından farkı kalmayabiliyor” dedi.

EĞİTİM DEMEK UMUT DEMEK
Çınar, 11 yaşında otizmli bir öğrenci. Annesi Ayşe Karınca, 1 buçuk yaşındayken göz temasının azaldığını vakitle da yok olduğunu söylüyor. KBB’den Pskiyatriye birçok alanda uzmanla görüşmelerinin akabinde Çınar’a otizm tanısı konulması 4 buçuk yıl sürmüş. Çınar 6 yaşındayken girdikleri heyet sonrasında tanıyı almış olmalarını annesi, “ Talihimiz yaver gitti de tanıyı alabildik” diyor. O günlerin çok karanlık olduğunu kendisinin de ne yapacağını bilemediğini belirten Ayşe Karınca yaşadıklarını şöyle anlattı:
“Çınar 6 yaşındaydı, konuşmuyordu, bez alışkanlığı vardı ve katı besin asla tüketmiyordu. Kendini tabir edemiyordu. O günlerde güya kapkaranlık bir odada el yordamıyla ona ulaşmaya çalışıyordum. Zira ben de ne yapacağımı bilmiyordum. Lakin teşhisin konulmasının akabinde aldığımız eğitimle çok kısa bir müddette tüm bu aksilikler değişti. Artık kendi kendine İngilizce öğrenmeye bile çalışıyor. İleriye dönük bir umudum oldu. Lakin otizmle ilgili toplumsal farkındalıkların artması gerekiyor. Örneğin sinemaya gittiğimizde Çınar’ı yerine oturtmakta zorlanıyorum ve üzerimizde tuhaf bakışlar hissedebiliyoruz. Bu parkta ya da toplu taşımada da olabiliyor. Otizmli birey sayısı artıyor ve önümüzdeki yıllarda hayata karışacaklar. Önümüzdeki süreç daha da güç geçecek.”

MUHTAÇLIĞI OLANA DANIŞMANLIK HİZMETİ
Tohum Otizm Vakfı, Türkiye’nin her yerinden kuruma ulaşan ailelere fiyatsız danışmanlık hizmeti veriyor. Otizmli çocuklara eğitsel kıymetlendirme yapabilmek için Vakfın Eğitim Kurumları bünyesinde kurulan Rehberlik Ünitesi, bugüne kadar toplam 16 bin 779 çocuk, aile, eğitimci ve üniversite öğrencisine ulaştı.

ESAS BELİRTİLER
Otizmi erken devirde farketmek çocukların eğitim alarak gelişimini sağlıklı bir halde tamamlaması açısından değer taşıyor. Uzmanlar belirtilerden bir ya da birkaçı görüldüğünde çocuk ve ergen pskiyatrisine başvurulması gerektiğini söylüyor. Belirtilerse şöyle sıralanıyor:
• Göz teması kuramama,
• İsmi söylendiğinde dönüp bakmama,
• Dönen objelere karşı çok ilgi duyma,
• Sallanmak, parmak uçlarında yürümek üzere hareketlere sahip olma,
• Yaşıtlarının oyunlarına ilgi duymama,
• İşaret parmağını kullanarak istediği şeyi gösterememe,
• Takıntılı davranışlar sergileme,
• Konuşmada gerilik.