Medipol Mega Üniversite Hastanesi Gastroenteroloji Kısmından Prof. Dr. Vedat Göral, pandemi devrinde bağışıklığı korumak gayesiyle fazla …
Medipol Mega Üniversite Hastanesi Gastroenteroloji Kısmından Prof. Dr. Vedat Göral, pandemi devrinde bağışıklığı korumak gayesiyle fazla tüketilen baharatların kullanımına ait kıymetli ihtarlarda bulundu. Prof. Dr. Göral, birçok baharatın antimikrobiyal özellik gösterdiğini belirterek “Baharat, yüzyıllardan beri bilinen ve besinlerle bir arada kullanılan, çeşitli bitkilerin; tohum, çekirdek, meyve, çiçek, kabuk, kök ve yaprak üzere kısımlarının kurutulması, öğütülmesi ile elde edilen; besinlere renk, tat, koku ve lezzet verici olarak katılan doğal bileşiklerdir. Ayrıyeten baharatların besin hususlarında gözetici olarak kullanımı eski çağlardan beri bilinmektedir. Baharatlar, mikroplarla savaşarak enfeksiyonu önler. Baharatların bilinen bir öteki özelliği ise metabolizmayı güçlendirmesi ve hızlandırmasıdır” dedi.
“Doğru formda tüketilmeli”
Yemekleri lezzetlendiren baharatların dikkatli kullanılması gerektiğini söz eden Prof. Dr. Göral, kelamlarına şöyle devam etti: “En yararlı diye bilinen bitkiler bile ilaç üzere görülüp çok tüketildiğinde bazen ziyanlı hale gelebiliyor. Pandemide sadece bağışıklık sistemini güçlendiriyor diye acı biber, karabiber, limon tuzu üzere baharatlara talebin arttığı görülmektedir. Lakin fazla baharat kullanımı birtakım sıkıntılara yol açabilir. Baharatların birçoğunun faydası var üzere görünüyor. Araştırmalara nazaran acı biber, zencefil ve öbür baharatlar, bedende iltihabı azaltabilir ve hafif enfeksiyonları tedavi edebilir. Pek çok baharatın soğuk algınlığının mühletini azaltabilen, C vitamini kaynağı olduğunu biliyoruz. Herkesin yemeklerde sık sık kullanmayı tercih ettiği baharatlar, aslında insan sıhhatine da epeyce yararlıdır. Bağışıklık sistemini güçlendirmede ve beden direncini arttırarak hastalık oluşumunu engellemede kıymetli rol oynayan baharatları, hakikat yerde ve hakikat halde tüketerek yararlarını sağlayabiliriz. Kimyon, gaz ve hazımsızlık şikayetinde en çok tercih edilen baharattır. Vanilyanın ruhu dinlendirici tesiri vardır. Karanfil ağız kokusunu giderir ve antibakteriyel özelliği sayesinde diş ve diş eti ağrılarına yeterli gelir. Karabiber, ateş düşürücü ve spazm geçiricidir. Birebir vakitte antioksidan ve idrar söktürücüdür”.
“Huzursuz bağırsak sendromuna âlâ gelebilir”
Prof. Dr. Göral, baharatların antioksidan, antiseptik tesirleri nedeniyle hastalıklara karşı kollayıcı oldukları için günümüzde sıkça kullanıldığına işaret ederek, “Bağışıklığı güçlendiren birçok baharat vardır. Zencefil, zerdeçal, kekik, kırmızıbiber, karabiber, tarçın en sık kullanılan baharatlardır. Kekik çayı, zencefil çayı, yeşil çay, adaçayı kullanabilirsiniz. Bunların dışında, paprika, biberiye, haşhaş tohumu, muskat, mercanköşk, köri, kişniş, kişniş tohumu, çam fıstığı, çemen otu, çörek otu, fesleğen, kakule, kimyon, kişniş, yabani mercanköşk, susam, sumak, zahter, frenk soğan, chili, frenk maydanozu, anason tohumu, yenibahar üzere baharatlar da çeşitli besinlerle kullanılmaktadır. Zerdeçalın faal bileşeni olan curcumin, birtakım kıymetli sıhhat özelliklerine sahip olduğu gösterilmiştir. Özel ağrı reseptörlerini bloke ederek irritabl bağırsak sendromunun yani huzursuz bağırsak sendromunun ve genel sindirim rahatsızlığının tedavisinde olumlu tesiri vardır. Ayrıyeten curcumin uzun müddet kullanıldığında, kalın bağırsak kanserini tedbire ve tedavi etmede tesirli olduğu bilinmektedir” diye konuştu.
“Fazla tüketime bağlı tat alma azalabilir”
Biberli baharatların bazen midede ülser, gastrit ve reflüsü olan hastalarda aksiliğe yol açabileceğini belirten Prof. Dr. Göral, “Devamlı acı biber tüketenlerde, midede olumsuzluk çok fazla olmaz. Orta sıra acılı baharat kullananlarda midede rahatsızlık olabilir. Aslında biberde bulunan kapsaisin, ülserlerin en yaygın nedeni olan helicobacteri de engellediği gösterilmiştir. Kapsaisinin ağrı ile değişik bir bağı vardır. O da kapsaisinin uyuşturma tesiri vardır. Bu nedenle kremde, topikal tedavilerde ya da eklem ve öteki ağrılar için cilt kremi olarak da kullanılır. Acılı baharatlar ülser, gastrit ve reflü hastalığı olanlarda olumsuz tesir yapabilir. Zati ülseriniz varsa, baharatlı yiyeceklerin onları daha makûs hissettirdiğini görebilirsiniz. Baharatlı yiyecekler ayrıyeten kimi idrar yolu enfeksiyonlarını tahriş edebilir. Burnunuzun akmasına ve gözlerin sulanmasına yol açarak sinüs boşluğunda tahrişe neden olabilir. Bilhassa kapsaisin ismi verilen bir husus içeren acı biberi, fazla tükettiğiniz vakit tat alma duyunuzun azalmasının yanı sıra beden ısınızı artırır ve çok terleme yapar, metabolizmayı da hızlandırır. Son yıllarda kilo vermek için kullanılan acı biber hapının özelliği de budur” dedi.
Fazla baharat tüketimi mide hastalıklarına neden olabilir
Prof. Dr. Göral, baharatların dikkatli tüketilmesi gereken durumları ise şu halde sıraladı: “Fazla baharat tüketimi sonucu mide bulantısı, mide ağrısı, ishal meseleleri ortaya çıkabilir. Mide rahatsızlığı olanlar baharatlı yemek tüketiminden kaçınmalıdır. Midesi hassas olanlar, ülserliler, damar sertliği olanlar, tansiyon hastaları ve alerjisi olanlar dikkatli olmalıdır. Kimi baharatlar hamilelikte kullanılmaz, düşüklere neden olabilir. Bu açıdan hamilelerin baharat kullanırken buna dikkat etmeleri gerekir. Kimi baharatların 2 yaşından küçük çocuklara verilmemesi önerilmektedir. Adaçayı çok tüketen erkeklerde sperm sayıları düşebiliyor. İçinde doğal fito östrojenlerin olması nedeniyle, erkeklerin çok ölçüde ve çok uzun periyodik kullanmaları önerilmez. Kekik ve mercanköşkünün öteki baharat çeşitlerinden daha yüksek antimikrobiyal aktiflik gösterdiği tespit edilmiştir. Sindirime yardımcı olarak baharatlı yiyeceklerin tadını çıkarmanın en yeterli yanı tadı hoş olmalarıdır. Pratik bir kıymetlendirme olarak meskende yemek pişirirken yiyeceklere ne kadar baharat ekleneceğini, zevkinize nazaran ayarlamak gerekebilir”
