Putin’in Doğal Gaz Çıkışı Türkiye İçin Ne Manaya Geliyor? Güçte Ticaret Merkezi Ne Demek?

Putin’in açıklamasının nedenini merak edenler çoğunlukta. Zira bayram değil seyran değil Putin bu. 

Gerçi bayram seyran kısımları görece değişebilir. Bu örnekte olduğu üzere, Rusya’dan Avrupa’ya gaz akışı sağlayan Kuzey Akım boru çizgisinde son devirde yaşanan kimi tatsız olaylar, yani sızıntılar, sabotaj savlarıyla karşılaştı. Bu gelişmeler de gazın inançlı bir yerden gidişini sağlamaya yöneltti. Türkiye’de depolanan gazın Avrupa’ya aktarılması katiyen herkes için daha inançlı bir seçenek olarak ortaya çıktı.

im.haberturk.com

Habertürk’te Selim Karahan, bu gelişmelerle birtakım datalar aktarıyor. 2022 Şubat ayında çıkan savaşla dengelerin değişmeye yüz tuttuğu ortamda yaptırımlar öncesi Avrupa doğal gazın yüzde 40’ını Rusya’dan, yüzde 24’ünü Norveç’ten ve yüzde 11’ini de Cezayir’den alıyordu. Yaptırımlar sonrası durum kademeli olarak değişirken, hala Rusya’dan vazgeçilemiyor.

im.haberturk.com

Yeni boru sınırları, depolar üzere. Malum bu işler çabuk ve kolay olmuyor. 

Boru çizgilerinde Karadeniz’den geçen Rus gazı evvel Türkiye, sonra Avrupa’ya TürkAkım boru sınırıyla giderken, yıllık 31,5 milyar M3 taşıma kapasitesine sahip görülüyor. Toplamda Rusya’dan Avrupa’ya giden 158,5 milyar M3’ün 22,5 milyar M3’ü burada giderken, 136 milyar M3 açık bulunuyor. 

Tamamı Türkiye’den giderse senaryosunda, 4,3 tane TürkAkım boru çizgisi, bu da yaklaşık 44 milyar dolarlık yatırım demek oluyor.

Ali Arif Aktürk, kıymetli güç kurumlarında üst seviye yöneticilik yapmış bir isim olarak ekranlardan da tanıdığımız bir uzman. Kendisi evvel bir flood paylaştı. Biz de Onedio olarak bu Twitter paylaşımı üzerinden sorularımızı sorduk. Sonra da biz aydınlandık size de aktaralım.

twitter.com

Aktürk, evvel ‘EPİAŞ’a dikkat çekiyor yani Güç Piyasaları İşletme A.Ş. yani Türkiye’nin ‘enerji borsası’. EPİAŞ’ta ticarete bahis doğal gaz UDN (Ulusal Dengeleme Noktası). Kısaca Türkiye havuzundaki gaz ve sanal. TANAP ve TurkAkım2 için yapılan yanlışlardan bahseden Aktürk, bu çizgilerin ‘pazara uğramadan geçip gittiğini’ belirtiyor. 

Açıklamalarda TurkAkım 2’den kapasite artışı olacağı çıkarımı yapılırken, yeni çizgilerle konseptin devam edeceğinin planlandığını iletiyor. Yeni çizgi içinde ‘imkansızlığı’ anlatıyor lakin yapıldı senaryosuyla ilerleyen Aktürk, teslim noktasının tek nokta olacağını lakin bunun isminin ‘ticaret merkezi/hub’ olmayacağını vurguluyor.

Sızıntılar öncesi ‘Demokles’in kılıcı üzere olan gaz kartının’ sabotajlar sonrası kalmadığını belirtiyor. 

Tek çıkış yolu olarak bizi gören Putin, NATO ve Batı bloku için değerli olan Türkiye üzerinden ‘gedik açmaya’ çalışıyor’ diyor. ABD’den buna reaksiyon geleceğini öngören Aktürk, boru sınırı üretimi için de derin deniz borularını Japon ve Almanya’nın inşaatı da İtalyanlar’ın yaptığını belirterek, yaptırımları hatırlatıyor. 

Finansman da bu periyot imkansız görünürken, özkaynak için Rusya’nın sıkıntılı olduğu zati ortada ve görünüyor. ‘Gaz kartı’ ve ‘teknik detaylar’da Rusya’nın çok uzman olduğuna değinen Arif Aktürk, ‘çok dikkatli olmakta yarar var’ diye uyarıyor.

Ticaret merkezi demek, Aktürk’ün birinci paylaşımında bahsettiği durum aslen. Biz doğal gaz denince çabucak boru sınırları, depolar, aldım verdim ben seni yendim ticaret hesaplarına geçtik ancak asıl kıymetli olan ‘borsa’. 

Cenevre’de akaryakıt fiyatları üzere, Londra’da metaller LME üzere, Hollanda’da da gaz için TTF üzere. Burada ana meşakkatin ‘tek satıcı’ temalı bir hazırlık olduğunu belirten güç uzmanı Ali Arif Aktürk, fiyatların özgür oluşumu için iletim kısmında BOTAŞ üzere kurumları bağımsız olması gerektiğini hatırlatıyor.

Gaz tedarikçilerinin, teknik, ticari ya da tüzel kısıtlama olmaksızın, pazara malını getirip, müşterinin de yeniden kısıtlamasız tekrar satmak ya da kullanmak için alım yapmasına yarayan bu merkezler, alıcıyla satıcının bir ortaya gelerek, fiyatın iktisat 101 biçiminde, ‘arz-talebe’ nazaran belirlenip, gazların rekabete, özgür piyasa kurallarına nazaran belirlendiği bir pazar.

Avrupa’da başta Hollanda TTF olmak üzere 8 kadar merkez bulunurken, derinliği olan bu tıp bir merkez için üç kaidesi olduğunu belirtiyor:

• Ticari pürüz olmayacak (fiyat oluşumunda dışarıdan müdahale olmaması),
• Hukuki maniniz olmayacak. 

• Teknik kapasite kâfi olacak.

İlk hususta Türkiye, sübvansiyonlarla da olsa fiyatları belirliyor. 

Hukuki sistemde merkeze alıcı da satıcı da rahat girip çıkabilmeli lakin doğal gaz piyasası kanunu buna şimdi müsaade vermiyor. 

Teknik kapasitede de Rus gazı ilaveten şu devir artırılamıyor. Mevcut çizgiler gaz merkezi olmaya yetmiyor. Yeni sınırları da üstte anlatmıştık.

Putin’in bu bağlamda Türkiye üzerinden elini güçlendirmeye yine kendine pazar açmaya çalıştığına değinen Aktürk, bu merkezin maliyetlerinin ve reaksiyonlarının yeterli hesaplanması gereken bir atılım olduğunun altını çiziyor. 

Yorum sırası sizde! Putin’in atakları bizi ‘merkez’ yapar mı?