Reform paketinin detayları ortaya çıktı: Sermayeye vergi geliyor, doğrudan vergilerin payı artıyor

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından bir süredir çalışmaları yürütülen yeni ıslahat paketine Orta Vadeli Program’da yer alan amaçlar doğrultusunda son biçimi verildi.

Paketin, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in her fırsatta lisana getirdiği, “Hedefimiz vergide adalet ve aktifliği sağlamak için vergilendirilmemiş hiçbir alan bırakmamak” mesajı doğrultusunda hazırlandıği belirtildi.

TBMM’ye sunulması planlanan pakette, ‘vergi adaletinin güçlendirilmesi, sermayeye yönelik vergi uygulamaları getirilmesi ve direkt vergilerin hissesinin artırılması’ için düzenleme teklifleri bulunuyor.

Çok uluslu şirketlere minimum kurumlar vergisi uygulamasını devreye alacak Bakanlık, direkt vergilerin hissesini artırmak için mahallî taban kurumlar vergisi ve minimum gelir vergisi modelini de getirecek.

Pakette yer alan birtakım başlıklar şöyle:

Küresel minimum kurumlar vergisi alınacak

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yeni bir kısım açılarak, çok uluslu şirketlerden taban kurumlar vergisi (küresel taban kurumlar vergisi) alınacak.

Başta AB ülkeleri olmak üzere 30’dan fazla ülkede maddeleşen global taban kurumlar vergisinde, yıllık konsolide hasılatı 750 milyon euro eşiğini aşan çok uluslu şirketlerin düşük vergileme yapılan ülkelerdeki şube, iştirak ve iş yerleri minimum yüzde 15 kurumlar vergisine tabi tutuluyor.

Bu şirketlerin faaliyette bulunduğu ülkede ödenen kurumlar vergisi yükü yüzde 15’ten aşağıdaysa uygulamayı maddeleştiren ülkeler, ilgili ülkenin almadığı vergi farkını tahsil edebilecek. Taban kurumlar vergisi uygulamasına geçmeyen ülkeler, vergileme haklarını bir diğer ülkeye devretmiş oluyor.

Türkiye’de kesin ana işletmesi yurt dışında bulunan 1024 küme yer alırken bunların ülkede 2 bin 134 işletmesi bulunuyor.

Yurt içi minimum kurumlar vergisi

Kurumlar vergisi mükelleflerinin yaklaşık yarısının ziyan beyan ettiği ya da hiç matrah bildirmediği halde yüksek cirolarla faaliyetlerini sürdürdüğü belirlendi. Bu hususta AB ve OECD uygulamalarını da inceleyen Bakanlık, mükelleflerin beyanları ile hasılat ve ödeme güçlerinin birbirleriyle kıyaslandığı hibrit bir model hazırladı.

Ödenecek kurumlar vergisi, beyan edilen yararın indirim ve istisnalar düşülmeden evvelki fiyatının muhakkak bir oranı ile gelir tablosundaki yararın aşikâr bir oranı matrah olarak kabul edilerek bulunacak vergiden yüksek olanı temel alınarak belirlenecek.

Ödenen minimum kurumlar vergisi, izleyen 5 hesap periyodunda işletmelerin bundan daha yüksek vergi ödemeleri gerektiği devirlerde, ödenecek vergiden mahsup edilecek.

Bazı istisnalar (iştirak karları, emisyon primi karları gibi) taban vergi hesaplamasında kardan indirilerek dikkate alınacak.

Yatırım teşvik dokümanı kapsamında yatırım harcaması yapan mükelleflerin hakları korunacak. Yeni işe başlayan mükellefler 3 yıl minimum vergiden muaf olacak.

Asgari gelir vergisi de geliyor

Gerçek metotta vergilendirilen ticari, zirai ve özgür meslek yararlarına da taban gelir vergisi uygulaması getiriliyor. Gelir vergisi mükelleflerinin kıymetli bir kısmının ziyan beyan ettiği yahut beyanları ile hasılatları ortasında değerli uyumsuzluklar olduğu görüldü. Bu bahiste da yeni bir model kurulacak.

Buna nazaran, mükelleflerin beyan edecekleri yarar, gelir ve yarar bildirimi tablosundaki getirilerinin belirlenecek bir oranından az olamayacak.

Serbest meslek çıkarı elde edenlere ise ayrıyeten bir çıpa planlanıyor. Bu mükelleflerin beyan edileceği çıkar brüt taban fiyatın yıllık fiyatının altında olamayacak.

Hasılat üzerinden ödenen minimum vergi farkının izleyen 5 hesap periyodunda mahsubuna müsaade verilecek. Yeni işe başlayanlar 3 yıl minimum vergiden muaf olacak.

YİD ve KÖİ projelerine yüzde 30 kurumlar vergisi

Türkiye’nin büyük yatırımlarından elde edilen yararlara da artırımlı kurumlar vergisi uygulanacak.

Kurumlar vergisi oranı, gerçek kesim için yüzde 25, banka ve finans kurumlarında yüzde 30, ihracat yapan firmalarda yüzde 20, halka açık şirketlerde yüzde 23, imalatçılarda yüzde 24 olarak uygulanıyor.

Banka ve finans kurumlarında olduğu üzere, yap-işlet-devret (YİD) modeli ile kamu-özel işbirliği (KÖİ) projeleri kapsamında faaliyet gösteren kurumların buralardan elde ettikleri çıkarlarına kurumlar vergisi oranının yüzde 25 yerine yüzde 30 olması öneriliyor. Bu düzenlemenin de vergi adaletinin güçlendirilmesine ve dolaysız vergilerin hissesinin artırılmasına katkı sağlaması hedefleniyor.