Rusya liderliğindeki barış gücü Kazakistan’da

Kazakistan’da sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) fiyatlarına yapılan artırımın akabinde başlayan protestoların denetim altına alınabilmesi için Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in yardım istemesi üzerine, ülkeye Rusya liderliğindeki barış gücü gönderildi.

Hükümetin istifasına ve LPG fiyatlarındaki indirime karşın protestoların devam ederek kimi kentlerde şiddete dönüşmesi üzerine Cumhurbaşkanı Tokayev’in, Rusya’nın liderliğindeki Kolektif Güvenlik Muahedesi Örgütü’nden (KGAÖ) yardım istemesine olumlu karşılık geldi. KGAÖ devir lideri Ermenistan’ın Başbakanı Nikol Paşinyan Çarşamba akşamı Kazakistan’a barış gücü gönderilmesinin kabul edildiğini açıkladı.

Rusya’dan Perşembe sabahı yapılan açıklamada da barış gücünün vazifeye başladığı söz edildi. Barış gücünün misyonunun ülke ve askeri altyapıyı korumak olacağı kaydedildi.

KGAÖ üyeleri ortasında Rusya’nın yanı sıra eski Sovyet cumhuriyetlerinden Kazakistan, Ermenistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Belarus bulunuyor.

Almatı’daki şovları denetim altına almak için terörle çaba takımları de vazife yaptı

Ülke çapında OHAL

Ülkedeki protestoların dış ülkelerden yardım alan “terörist çeteler” tarafından düzenlendiğini sav eden Cumhurbaşkanı Tokayev, KGAÖ’den yardım istemeden evvel televizyonda yayınlanan konuşmasında da şovların denetim altına alınabilmesi için sert önlemlere başvurulacağını ve ülkede iki hafta mühletle harikulâde hâl ilan edildiğini açıkladı.

Tokayev, Çarşamba günü de ülkenin en büyük kenti olan Almatı’da, protestoların başladığı Mangistau eyaletinde ve başşehir Parıltı Sultan’da fevkalâde hâl ilan etmişti. Harikulâde hâl müddetince geceleri sokağa çıkma yasağının yanı sıra toplanma yasağı uygulanacak.

Almatı’daki şovlarda araçlar da ateşe verildi

“Onlarca” meyyit var

Kazakistan’da LPG fiyatlarına yapılan artırımın akabinde başlayan protestolarda çok sayıda göstericinin hayatını kaybettiği, binden fazla kişinin yaralandığı bildirildi.

Polis sözcüsü Saltanat Azirbek Perşembe sabahı Rus haber ajanslarına yaptığı açıklamada, ülkenin en büyük kenti Almatı’da gece hükümet binalarına girmeye çalışan “düzinelerce” göstericinin “etkisi hale getirildiğini” belirtti. Azirbek, “Dün gece çok güçler idari binalara, Almatı Emniyet Müdürlüğü’nün yanı sıra kimi polis karakollarına saldırmaya çalıştı. Düzinelerce saldırgan tesiri hale getirildi” formunda konuştu.

LGP fiyatlarına artırıma reaksiyon ile başlayan ve hükümet zıddı aksiyonlara dönüşen protestolar hâlâ sürüyor. Rus haber ajansı Tass, ülkenin en büyük kenti Almatı’da Perşembe günü belediye binası önünde silahlı şahıslar ile askerlerin “karşılıklı ateş” açtığını duyurdu. Yaklaşık 300 askerin zırhlı araçlarla belediye binasının bulunduğu meydanı çevrelediği aktarıldı.

Reuters‘in haberinde de Almatı’nın merkezinde yüzlerce insanın Perşembe sabahı hükümeti protesto için toplandığı, askerlerin zırhlı araçlarla meydana girdiği sırada silah seslerinin duyulduğu, lakin daha sonra durumun sakinleştiği belirtildi.

Kazakistan’ın iktisat merkezi olan Almatı da Çarşamba günü de binlerce kişi belediye binası ile başka hükümet binalarını basmış, idareye ilişkin bir birçok binadan alevler yükseldiği görülmüştü. Kısa bir mühlet için Almatı’da havalimanına da giren göstericilere polis ses bombası ve göz yaşartıcı gaz ile müdahalede bulunmuştu.

Kazakistan medyasının İçişleri Bakanlığı’na dayandırdığı bilgilere nazaran, şovlar sırasında sekiz emniyet mensubu hayatını kaybetti, 317’si ise yaralandı.

ABD’den barışçı tahlil, BM’den itidal daveti

ABD, Kazakistan’daki gelişmeler karşısında barışçı tahlil davetinde bulundu. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, “Bütün Kazaklardan anayasal kurumlara, insan haklarına ve internete erişim de dahil olmak üzere basın özgürlüğüne hürmet duymalarını ve bunları savunmalarını talep ediyoruz” formunda konuştu.

Birleşmiş Milletler Sözcüsü Stephane Dujarric de memleketler arası toplumun Orta Asya ülkesindeki gelişmeleri “kaygıyla” izlediğini belirterek, taraflara “itidalli olma, şiddetten kaçınma ve diyaloğu teşvik etme” davetinde bulundu.

Avrupa Birliği’nden yapılan açıklamada da Kazakistan’daki protestoların korkuyla karşılandığı belirtilerek, Kazakistan idaresine barışçı protestolara ait milletlerarası yükümlülüklere uyma daveti yapıldı.

Almatı’da göstericilere karşı oluşturulan polis kordonu

Dünyanın yüzölçümü açısından en büyük dokuzuncu ülkesi olan yaklaşık 18 milyon nüfuslu Kazakistan’ın Rusya ve Çin ile komşu olması ve güçlü petrol yatakları, ülkeyi stratejik ve ekonomik açıdan kıymetli kılıyor. Eski Sovyetler Birliği’nin yıkılmasının akabinde 1991’de bağımsızlığını kazanan Kazakistan’da varlıklı yer altı kaynaklarına karşın halkın çoğunluğu yoksulluk içinde yaşıyor.

Otoriter bir biçimde yönetilen Orta Asya ülkelerinden Kazakistan’da büyük çaplı protesto şovları pek düzenlenmiyor. Göstericiler, hükümetin yanı sıra Cumhurbaşkanı Tokayev’in selefi Nursultan Nazarbayev’e karşı duydukları hoşnutsuzluğu da lisana getiriyor. 1989-2019 yılları ortasında ülkeyi yöneten 81 yaşındaki Nazarbayev, hala Kurucu Cumhurbaşkanı olarak ülkenin siyasetinde değerli bir rol oynuyor.

AP, Reuters, AFP, dpa/JD, BK

© Deutsche Welle Türkçe