Son günlerde dünyanın en büyük gündem unsuru Rusya-Ukrayna tansiyonu olurken, huduttaki tansiyonu azaltmak için diplomatik uğraşlar sürüyor. Tüm eforlar savaş tehdidini ortadan kaldırmazken, Rusya ve Ukrayna dünya tahıl ihracatında en değerli oyuncular ortasında yer alıyor. Başta buğday ve mısır olmak üzere ziraî emtialarda arz tasalarını artırıyor. Kuzey Amerika’da mahsul beklentisinin dürülmesi de fiyatlara tesir ediyor. Kimi uzmanlar, mümkün bir sıcak savaşın hem fiyatları artıracağı hem de global bir besin krizine neden olabileceği konusunda uyarıyor.
Buğday ithalatçılarının başında Türkiye var Dünya’dan Evrim Küçük haberine nazaran, Chicago buğday vadeli süreçleri, dünyanın tahıl deposu olarak gösterilen Rusya ile Ukrayna tansiyonunun tesiriyle yükseliyor. Kuzey Amerika’da daha düşük üretim beklentileri de buna eklenince fiyatlar kile başına 8 doları aştı. Buğdayda aylık yükseliş yüzde 6 oldu.
Rabobank Ziraî Emtia Araştırma Ünitesi Yöneticisi Carlos Mera, iki ülkenin devasa tahıl ihracatına dikkat çekerek, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği bir senaryoda hububat fiyatlarının çarçabuk iki katına çıkabileceği yorumunda bulundu. Mümkün bir işgalin global besin piyasası üzerindeki tesiri hakkında ki raporunda analist şu tespitlere yer verdi:
“Bu dönem Rusya 35 milyon ton, Ukrayna ise 24 milyon ton ihracat yapıyor. Toplamda 59 milyon ton dünya ihracatının yüzde 29’una tekabül ediyor. Bu ölçüde buğdayın çekilmesinin fiyat tesiri önemli olacaktır. Buğday fiyatları, USDA’nın 8.8 milyon ton olarak kestirim ettiği piyasada görülen 2021/22 açığına bağlı olarak 2021’de yüzde 21 arttı. Artık memleketler arası pazardan bunun 6 kat daha fazla buğdayın çıkmasının tesirini hayal edin. Bu durumda, buğday fiyatları çarçabuk iki katına çıkabilir ve bilhassa Karadeniz buğdayının en büyük ithalatçıları olan Türkiye, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da arzı teminat altına almak için bir uğraşa neden olabilir.”
Küçük bir çatışma fiyatlarda artışı ateşleyebilir
Rusya merkezli danışmanlık şirketi SovEcon’un lideri Andrey Sizov, Wall Street Journal’a verdiği demeçte, Ukrayna-Rus sonundan uzaklaşmayan ve Ukrayna’nın ziraî altyapısına sadece küçük hasar veren hudutlu bir çatışmanın bile fiyatları 10 ila 20 ortasında artırabileceğini söyledi.
ABD Tarım Bakanlığı’na nazaran, Rusya ve Ukrayna birlikte global buğday ihracatının yüzde 29’unu oluşturuyor. Dünya tahıl üretiminin yaklaşık yüzde 10’u Rusya’da yapılırken, Ukrayna üretimi dünya üretiminin yüzde 3’ünü oluşturuyor. Dünya buğday ihracatı başkanı Rusya, geçtiğimiz dönem 38,5 milyon ton buğday sattı. Rusya’nın 2021-2022 döneminde global pazarlara 34 milyondan fazla buğday tedarik etmesi bekleniyor. Son on yılda hububat ihracatçıları listesinde üst sıralara tırmanan Ukrayna, 2021-2022 döneminde buğdayda 3., mısırda 4. ihracatçı olmayı hedefliyor. Bu dönem Ukrayna’nın global buğday ihracatının yüzde 12’sini, mısırın %16’sını, arpanın yüzde 18’ini ve kolza tohumunun ise %19’unu karşılayacağı varsayım ediliyor.