Sabahattin Ali’nin ‘sadelik felsefesi’ torunu İdil Laslo’nun tasarımlarında hayat buluyor

Türk edebiyatının değerli muharrirlerinden Sabahattin Ali‘nin torunu sadekar İdil Laslo, 20 yıllık iş hayatını bıraktıktan sonra başladığı kuyumculuk sanatında kıymetli dizaynlara imza atarak, sade ve ağır el işçiliğiyle kıymetli ve yarı pahalı taşlara hayat veriyor.

İstanbul’da değerli bayan sadekar ve dizayncılar ortasında yer alan İdil Laslo, işini bıraktıktan sonra başladığı sadekarlık mesleğini, zanaatını ve dedesi muharrir Sabahattin Ali’yle ilgili hislerini anlattı.

Galatasaray Lisesi’ni bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi İngilizce İktisat Kısmı’ndan mezun olan, daha sonra İngiltere’de eğitim hayatına devam eden Laslo, hem okuyup hem de Conoco Philips şirketinde stajyer olarak çalıştı.

Türkiye’ye döndükten sonra birçok şirket ve holdingde 20 yıldan fazla satış, pazarlama vazifelerinde bulunan Laslo, Kapalıçarşı’da ustası Kevork Polatoğlu’yla birlikte kuyumculuk mesleğine adım attı. 2019’dan bu yana Kapalıçarşı’nın usta kuyumcularıyla işi öğrendiğini tabir eden Laslo, şunları kaydetti: “Uzun yıllar kurumsalda çalıştım. Hoş tecrübeler elde ettim ancak hiçbir vakit o dünyaya kendimi ilişkin hissetmedim. Sanatçı bir aileden geliyorum. Annem müzisyen, dedem muharrir, babam da çok hoş fotoğraf yapardı. Babaannem terziydi. Konutun içerisinde daima elle iş yapılırdı. Babam dikiş dikerdi. El işi yapılan bir meskende büyüdüğüm için küçük yaşlardan beri, aslında kendi kendime dikiş dikmeyi öğrendim. El yeteneği ve el hüneri vardı birşeyler yapmak istiyordum ancak ne olduğunu hiç bilmiyordum. 2018’de kurumsal hayattan ayrılınca büsbütün ellerimin çalışacağı bir zanaat yapmak istedim. Belediyenin kursuna gidip orada bir arkadaşımla tanıştım. Gümüşten dizaynlar yapmak için yola çıktım ve arkadaşım 35 yıllık usta Kavork Polatoğlu’yla beni tanıştırdı. Ustamın yanında çırak olarak başladım. Kuyum sanatına bir anda girdim ve devamı geldi. Demek ki hakikat vakit ve gerçek yermiş, yanlışsız şahısla birlikte de sanatımla ilgili yanlışsız şeyler öğrenmeye başladım.”

“Tasarımlarımda pırlanta, altın yakut, zümrüt üzere bedelli ve yarı bedelli taşları kullanıyorum.” diyen Laslo, taşı bedelli yahut bedelsiz taşlar olarak düşünmediğini ve çoklukla renkli taşları da kullandığını vurguladı. Kırmızı, pembe ve mor üzere renkli taşları dizaynlarında niyetlerine ve o günkü hislerine nazaran kullanmayı tercih ettiğini lisana getiren Laslo, şöyle devam etti: “Ustam 35 yıllık tecrübelerini bana aktarıyor. Pahalı madenlerle çalışmayı ve taşları kullanmayı ustamdan öğrendim. Tasarımı oluşturmak bir nevi inşaat üzere bir iş. Takı yapmak, ‘basit ve kolay’ diye düşünüyorsunuz lakin onun gerisinde çok büyük bir inşaat var. Dizaynlarda hem mimari hem inşaat, hem de niyet ve estetik olması gerekiyor. Takıların ergonomik olması ve kullanıcının rahat kullanabilmesi lazım.”

Bayan sadekar olarak yaşadıklarına da değinen Laslo, bayan zanaatkar olmanın dezavantajını hiç yaşamadığını belirterek, “Kapalıçarşı’da bu türlü bir atölyeye gelip çalışabilmek evvelce tahminen de çok mümkün olmayabilirdi. Artık bayan sadekarlar mümkün. Ustalar da el vererek yeni şahısların de bu sanatla ilgilenmesini istiyor. Kendime usta demiyorum ve hala öğreniyorum. Kendime usta demem için çok fırın ekmek yemem gerekir. Âlâ fikirlerim var onları da hayata geçirmeye çalışıyorum” diye konuştu.

Bireye özel dizaynlar da yaptığını söz eden Laslo, “Sadekarlıktan sonra, taş mıhlama, mine sanatını da öğrenmek istiyorum. Sınırsız öğrenme alanı olan bir meslek ve ben de vaktim ve gücüm olduğu kadar bu alanda her şeyi öğrenmek istiyorum. Dizaynlarımı minik koleksiyonlar haline dönüştürebilmek ve onları daha fazla beşere ulaştırmak istiyorum” tabirlerini kullandı.

“DEDEM DE SADE BİR İNSANMIŞ, BEN DE TASARIMLARIMDA SADELİĞİ KULLANIYORUM”

Dizaynlarında tabiatın kendisine kıymetli ilham kaynağı olduğunu söz eden Laslo, bir fikir, insan, kitap, nesnelerin, kendisine ilham kaynağı olduğunu vurguladı.

Annesi müzisyen Filiz Ali’den dizaynlarıyla ilgili fikirler aldığına değinen Laslo, dedesi muharrir Sabahattin Ali’nin kitaplarını okuyarak büyüdüğünü aktardı.

Dedesinin eşyalarının meskeninde yanıbaşında durduğunu belirten İdil Laslo, “Evde çocukken daima bir Sabahattin Ali konuşması olmazdı. Annem 1978-1979 civarında Atilla Özkırımlı ile birlikte dedemle ilgili bir kitap hazırladı. O kitabın hazırlığı sırasında konutta daha çok Sabahattin Ali konuşuldu. Anneannemin bütün evrakları ortaya çıktı. Dedemle ilgili anıları dinledim. Son yıllarda dedem Sabahattin Ali daha fazla konuşulmaya başladı.” dedi

Dedesinin etkilendiği yapıtları ortasında “Değirmen”, “Hasan Boğuldu”, “Gramofon Avrat”, “Kürk Mantolu Madonna” olduğunu belirten Laslo, kelamlarına şöyle devam etti: “Sabahattin Ali’nin yapıtlarında en çok etkilendiğim şey çok sade bir formu olmasıdır. Yani bir cümle içerisinde pek çok şeyi anlatabilme özelliği var. Pek az beşerde bulunan özelliktir. O bir cümle pek çok beşere dokunuyor. Şu günlerde de dedemin kitapları gündemde. En çok satanlar ortasına girmesinin sebebinin bu özelliğe sahip olması olduğunu düşünüyorum. 1930-1940’larda yazılmış dedemin yapıtları bugün bile yeniliğini koruyabiliyor.”

Laslo, kelamlarını şöyle tamamladı: “Sabahattin Ali’nin torunu olmak doğal ki gurur verici birşey. Geçmişte çok açıkladığım birşey değildi. Pekçok insanın etkilendiği kitapları yazmış bir müellifin torunu olmak çok pahalı. Hayat ideolojim her vakit doğrunun ve adaletlinin yanında olmaktır. Adalet hissim çok kuvvetlidir. Ailemden gelen bir mevzu. Dedem Sabahattin Ali sade bir insanmış, ben de tasarımlarımda sadeliği kullanıyorum. Sade ve personelliği ağır şeyler yapmaya çalışıyorum. Dedemin çalışma masası konutumun başköşesinde duruyor. Evvelden anneannemin oturduğu konuttu, anneannem vefat ettikten sonra orada yaşıyorum.”