Savaş Ekonomileri Daha da Kırılganlaştırıyor: Emtia Yükselişi Durmuyor!

BloombergHT’nin haberine göre, alüminyumdan buğday ve petrole kadar birçok emtia uzun yılların en yüksek düzeylerinde seyrediyor. Hammadde fiyatları 1974’ten beri en büyük haftalık artışını kaydetti.

Güç, tahıl ve hammaddede kıymetli bir oyuncu olan Rusya’nın izolasyonu, arz zahmetleri yaşanacağına ve global enflasyonun daha da yükseleceğine yönelik telaşları artırıyor. Birçok kurum, yatırımcı ve şirket inançlı ödeme zorluğu nedeniyle ülkeyle iş yapmaktan kaçınıyor, bölgeden yapılan birtakım sevkiyatlar iptal ediliyor.

Rusya’nın Ukrayna’daki nükleer tesise saldırısının akabinde Batı Teksas tipi ham petrolün varil fiyatı bugün yaklaşık yüzde 5 yükseldi. Fiyat bu hafta yüzde 20 yükseldi. JP Morgan Rusya’da arz külfetlerinin devamı durumunda Brent petrolün yıl sonunu varil başına 185 dolarla kapatabileceğini öngördü. Brent petrolün varil fiyatı bugün 112 dolar civarında seyrediyor.

Buğday fiyatları da arz kıtlığı telaşlarıyla 14 yılın en yüksek düzeylerinde seyrediyor, Chicago Borsasında vadeli kontratlar yüzde 6,6 artışla bushel başına 12,09 dolarda süreç görüyor.

Kimi metallerde de yükseliş sürüyor. Alüminyum Londra Metal Borsasında yüzde 3,6 artışla ton başına 3 bin 850 dolar olurken bakır fiyatları da tüm vakitlerin doruğuna çıktı.

Emtiadaki yükselişin global büyüme ve enflasyon üzerinde de olumsuz tesirleri hissedilebilir.

Ocak ayında 20 tarım eserinin ihracatında dönemsel düzenleme yapmaya yetkilendirilen Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yetki kapsamına dahil olan eserlerin listesi genişletildi. Listeye dahil olmak ihracatın direkt kısıtlanacağı manasına gelmiyor.

1 ay evvel 20 esere ait yetki alan Bakanlık, hafta başında zeytinyağı, fasulye ve kırmızı mercimek ihracatına kısıtlama getirmişti.

Dünya’nın aktardığına göre, Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaş sebebiyle arz derdi yaşanılacağı düşünülen, birtakım un ve yağ çeşitleri de listede eklendi. Bu kapsamda Bakanlık; pirinç, buğday ve mısır unu, mısır irmiği, buğday irmiği, aşurelik buğday, soya yağı, ayçiçeği tohumu yağı ve mısır ihracatına da kısıtlama getirebilecek. Tarım ve Orman Bakanlığı müsaadesine bağlanan eserler ortasında ayrıyeten büyükbaş ve küçükbaş hayvan eti de dahil edildi.

Bakanlığa 27 Ocak’ta verilen yetki kapsamında; patates, domates, kuru soğan ve sarımsak, fasulye, patlıcan, sivri biber, zeytin, portakal, kırmızı mercimek, limon, karpuz, elma, zeytinyağı, tavuk eti, tavuk yumurtası ve tereyağı yer alıyordu.

Global piyasalar Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısı sonrasında emtia tarafındaki yükseliş dalgasına dikkat kesilirken, JPMorgan’dan petrolde yükselişin süreceği senaryosu geldi. Banka, Rusya’nın petrol arzının kesintiye uğramaya devam etmesi durumunda Brent petrolün yılı 185 dolarda tamamlayabileceği öngörüsünde bulundu.

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonrasında petrol fiyatlarında süratli yükseliş yaşanırken, Brent petrol de 120 dolara yaklaşmıştı.

JPMorgan analistlerinin değerlendirmesinde Rus petrolünün yüzde 66’sının alıcı bulmakta zorlandığı söz edildi.

Analistler İran petrolünün piyasaya süratli bir formda dönüş yapamayacağı varsayımıyla kısa vadede arz şokunun çok büyük olacağına dikkat çekti

Benzeri kıymetlendirme Energy Aspects isimli danışmanlık şirketinden de gelmişti. Şirket Rus petrolünün yüzde 70’inin “alıcı bulmakta zorlandığını” belirtti.

“Avrupalıların çoğunluğu Rus petrolüne dokunmazken yalnızca birkaç rafineri ve yatırımcı hala piyasada süreç yapıyor lakin artan endişe düzeyi ve savaş sigortası primleri süreçleri değerli derecede karmaşıklaştırıyor” değerlendirmesinde bulunan Energy Aspects, “Birkaç gemi sahibinin savaş sigortası olmaması nedeniyle Baltık Denizi ve Karadeniz bölgesinden kaçındığı belirtiliyor” tabirlerini kullandı.