Savaşın Soframıza Etkisi Artıyor: Karın Doyurmak Pahalılaşıyor!

Şubat ayında üretici ile market ortasındaki fiyat farkının 4 katına çıktığını söyleyen Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Lideri Şemsi Bayraktar, yaş zerzevat ve meyve fiyatlarının daha da artacağı konusunda uyardı. Bayraktar, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası iki ülke ortasında yaşanan savaş nedeniyle Türkiye’de yaş zerzevat ve meyve üretici fiyatlarının olumsuz etkilenmeye başladığını söyledi.

Para Tahlil’in aktardığına göre, savaş çıkınca TIR’ların yolda kaldığına, ihracatın tıkandığına dikkat çeken Bayraktar, bu ülkelere gönderilemeyen eserlerin iç piyasaya yönlendirildiğini, iç piyasadaki arzın artmasıyla birlikte de üretici fiyatlarının düştüğünü söyledi.

Fakat yaş zerzevat ve meyve ihracatının düşmesinin üretimi de düşüreceğine dikkat çeken Bayraktar, “Üreticinin üretimi bırakması birkaç ay sonra yaş zerzevat ve meyve fiyatlarının çok bir halde artmasına neden olur. Acil olarak alternatif pazarlara yönelmeli, ihracatın açılması için gereken önlemler alınmalıdır” diye konuştu.

Savaş nedeniyle hububat, bakliyat ve yağlı tohumlarda dünya fiyatlarının çok yükseldiğini kaydeden Bayraktar, “TMO’nun ekmeklik buğday ihalesinde birinci teklifler 7 bin TL/tona (500 dolar/tona) dayandı. Bu eserlerde arz problemimiz var. Stoklarımız bittiğinde ne yapacağız? Ekmeği kaç liradan yiyeceğiz? Ayçiçek yağını kaç liradan tüketeceğiz” dedi.

Bayraktar, tahlil olarak ise vakit kaybetmeden tarımda ulusal seferberliğin ilan edilmesi gerektiğine dikkat çekti ve “Elimizde ne varsa ne yoksa bitkisel ve hayvansal üretim için kullanmalıyız. Bu ülkede ekilmedik bir karış arazi bırakmamalıyız” diye konuştu.

Öte yandan Bayraktar, şubat ayında üretici ile market ortasındaki fiyat farkının 4 katı geçtiğini ve fiyatlardaki çok yükselişin talepte düşüşe neden olduğunu anlattı.

Şubat ayında kabakta üretici-market fiyat farkı yüzde 300’ün üzerindeyken, 11 eserde fiyat farkının yüzde 200’ün üzerinde gerçekleştiğini aktaran Bayraktar, “Kabak 4,1 kat, elma 3,9 kat, maydanoz 3,6 kat, kuru soğan 3,4 kat, domates 3,3 kat, limon ve ıspanak 3,2 kat, portakal, kuru fasulye, sivri biber ve salatalık 3,1 kat, yeşil mercimek ve nohut 3 kat fazlaya tüketiciye satıldı” dedi.

Şubat ayında markette 42 eserin 24’ünde fiyat artışı, 18’inde fiyat azalışı görüldüğünü kaydeden Bayraktar, şöyle devam etti:

Şubat ayında markette en fazla artan eser yüzde 64,58 ile karnabahar oldu. Karnabahardaki fiyat artışını yüzde 39,34 ile marul, yüzde 32,53 ile yeşil soğan, yüzde 32,06 ile domates, yüzde 26,64 ile portakal, yüzde 23,46 ile ıspanak, yüzde 23,01 ile kabak takip etti. Markette fiyatı en çok azalan eser ise yüzde 19,03 ile maydanoz oldu.

Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesi nedeniyle maliyetlerin artması, besi çiftliklerinde üretimin daha da aksamasına neden oldu. Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Genel Lideri Sencer Solakoğlu, Anka Ajansı’nın haberine göre, bilhassa yem ve başka maliyetlerdeki artışlar nedeniyle son devirde Türkiye’de 1,5-2 milyon civarında anaç hayvanın kesildiğini söyledi.

Solakoğlu, Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesiyle yaşanan fiyat artışlarının Türkiye’ye tesirlerini şöyle anlattı: 

“Rusya ve Ukrayna bu manada çok değerli. Dünyada ticareti yapılan ayçiçeği tohumunun üçte biri Ukrayna’dan çıkıyor. Ayçiçeği yağının olmaması sebebiyle soya yağına fevkalade bir talep geldi. Soya piyasasında fiyat ikiye katlandı. Ayçiçeği yağından çıkan posa, Türkiye’de en çok kullanılan hayvan yemlerinden bir tanesi. Soya, mısır ve bütün bu eserlerin fiyatları öngörülemez bir biçimde yükselmeye devam ediyor. Bunun ne kadar vahim bir gidiş olduğunu sözlerle tabir etmek mümkün değil.

Dünyada süt fiyatları 83 cente kadar çıktı. Türkiye’de enflasyonun köpüğünü almak için, besin enflasyonunu düşük göstermek için süte artırım yapılmasının önüne mahzur oluyorlar. Türkiye’de süt hala 4 lira 70 kuruş. Hiçbir süt üreticisi para kazanmak için üretim yapmıyor. Bugün süte artırım geldiğinde, yarın raflardaki fiyatlarda en az yüzde 70 artış göreceksiniz. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bölümden ‘Ramazan’ın sonuna kadar artırım yapmayın’ talebi var. Niçin Ramazan’ı bekliyoruz? Ziyanına üretim yaptırmak demek, çok sayıda çiftliğin kapanması, son üç yıldır fevkalade güç kaybetmiş dalın çok daha fazla güç kaybetmekten kaynaklı pes etmesi manasına geliyor.

Devletin söylediği anaç kesim sayısı 500 bin mertebelerinde. Bizim bulduğumuz sayı 1,5-2 milyon ortasında. Onların verdiği sayının dört katı.

Ukrayna-Rusya savaşının hayvancılığa ve Türkiye’ye olan tesirini bugün hiçbir bakan, hiçbir kudret yok edemez. Şu anda tek bir çıkar yolumuz var. O da et ve süt fiyatlarına gelen artırımlar. Bu da halkı çok rahatsız edecek. Bu türlü giderse Türkiye, bütün besinini yurt dışından almak zorunda kalacak.

Türkiye’nin en büyük yem fabrikaları yüzde 50 oranında kapasite düşürdü. Ne yazık ki bu gidişatta kota sistemine geçmek zorundayız. ‘Sizin talebiniz ne olursa olsun size şu kadar yem verebiliriz’ noktasına geldik. Biz, yalnızca buğday değil kepek de ithal ediyoruz. Kepek, yem hammaddesinin yüzde 30’u. Şu anda ithalat yapılamadığı için yem fabrikaları kapılarına kilit vurma noktasına geldiler.

Türkiye tarihinde bu türlü bir kriz daha evvel hayvancılıkta yaşanmadı. Çok ivedilikle üreten, sivil toplum örgütleriyle, bakanla bir ortaya gelip bir toplantı yapılması ve tedbir alınması lazım. Alacağımız hiçbir tedbirin yarına bir yararı olmayacak. Mart ve nisan aylarında yaşanacak fiyat artışlarının önüne geçmek mümkün olmayacak.”

Fırtınadan da kaynaklı yükselen balık fiyatları, savaşın da tesiriyle iki katına çıktı. İHA haberine nazaran, Eskişehir’de balıkçılık yapan Muharrem Şahin, savaştan ötürü Karadeniz’de avlanmanın azaldığından kelam etti. Balıkçıların kaygılı olmaları sebebi ile denize çıkmadıklarını belirten Şahin, “Savaş çıktığından beri kayıkçılar eksiksiz çekildi. Bu durum balık fiyatlarına da yansıdı. Fiyatların yükselmesindeki bir öteki neden denizlerde fırtına olması. Fırtına olduğu için de fiyatlar yükseldi’ dedi.

Balık fiyatlarının aşağı üst 5-10 gün öncesine nazaran iki katına çıktığını belirten balıkçı Muharrem Şahin, ileriki günlerde fiyatların daha da artmasının beklenen olduğunu söyledi. Şahin, “Daha evvel 40 -50 liraya sattığımız barbunun kilosu 100 lira şu an. İstavrit 50 lira. Fiyatlar aşağı üst 5-10 gündür iki katına çıktı. Mezgitti 25 liraya satıyorduk evvelce, artık 50 liraya kadar çıktı. Lisan balığı desen 70 liraydı, 150 liralara kadar çıktı. Hamsinin kilosu ise 50 lira” diye konuştu.