Gökhan Karakaş – İstanbul /Zirveli pelikan ve küçük karabatak üzere kuşağı tehlikedeki kuş cinslerinin de dahil olduğu 20 binden fazla su kuşuna mesken sahipliği yapan Manisa’daki Marmara Gölü, kuruyup çöle döndü. Ana kaynağı Gördes Deresi’nden su ulaşmadığı için büsbütün kuruyan Marmara Gölü, milletlerarası kıymete sahip olmasına karşın göz nazaran göre kaybedildi.
Bir vakitler yılda 300 ton balık avlanan göl, Türkiye’nin taraf olduğu RAMSAR Mukavelesi (Uluslararası Kıymete Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme) çerçevesinde korunuyordu. Buna karşın Marmara Gölü, ana kaynağı Gördes Deresi’nden su ulaşmadığı için kurudu.
‘NE İKLİM NE KURAKLIK’
Tabiat Derneği, kurumanın birinci nedeninin göle akması gereken Gördes Çayı suyunun barajda tutulması olduğunu söyledi. Tabiat Derneği İdare Şurası Lideri Dicle Tuba Kılıç “Marmara Gölü’nü kurutan ne iklim krizi ne de kuraklık. Devlet Su İşleri’nin gölün suyunu teminat altına almadan Gördes Barajı’nı projelendirmiş ve inşa etmiş olması. DSİ’nin acilen Ahmetli Regülatörü’ndeki pompaları çalıştırarak göle su vermesini talep ediyoruz” dedi.
Türkiye Tabiatını Muhafaza Derneği Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici de, Marmara Gölü’nün insan eliyle hoyratça yok edildiğini söyledi. Dr. Kesici, “Gediz Irmağı, Gördes Deresi ve Kum Çayı’ndan açılan kanallarla ziraî emelli su deposuna dönüştürüldü. 5 bin hektar alandaki yüzey ve ortalama 3-4 metre su düzeyi su depolamalarıyla gölü havuz yaptı. Gölün kurumasının birinci nedeni ziraî sulama taleplerinin artması ve bu yüzden gölü besleyen küçük derelerin artan kuruma nedeniyle göle ulaşamaması gölün kışın da beslenememesini sağladı. Gölün etrafındaki gübre, tarım ilacı, evsel ya da sanayi kirliliği biyolojik yıkıma yol açtı. 50 yıl evvel gölde 1000 ton balık avlanırdı. 1993’ten itibaren su kayıplarının yanı sıra sazlık alanların gölden uzaklaşmasını tekraren rapor ettik. Balık yavrularının, su kuşlarının büyüme, beslenme alanlarını giderek daralmasının önemli problemlere işaret edeceğini tekraren lisana getirip tahlil önerdik” diye konuştu. Dr. Kesici canlanması için gölün doğal döngüsünü sağlayan su akışının sağlanması ve taban çamurunun temizlenmesi gerektiğini söyledi.
ZİRVELİ PELİKANLAR İÇİN DÜNYA ÇAPINDA DEĞERLİ
Memleketler arası kıymete sahip Kıymetli Kuş Alanı Marmara Gölü, kış aylarında 65 bin su kuşuna konut sahipliği yapıyordu. Küçük balaban, alaca balıkçıl, pasbaş patka, mahmuzlu kızkuşu ve bıyıklı sumrunun ürediği alanda kış aylarında küçük karabatak, doruklu pelikan, büyük ak balıkçıl, angıt, fiyu, elmabaş patka, pasbaş patka, dikkuyruk ve kılıçgaga üzere çok sayıda su kuşu bulunuyor. Bahri, kara boyunlu batağan, küçük ak balıkçıl, gri balıkçıl, gece balıkçılı, erguvani balıkçıl, kaşıkçı, kuğu, boz kaz, boz ördek, yeşilbaş, çıkrıkçın, elmabaş patka, sakarmeke ve uzunbacak üzere kuş tiplerinin yanı sıra jenerasyonu tehlike altına girmek üzere olan doruklu pelikanların dünya nüfusunun yüzde 10’u Marmara Gölü’nde kışlıyor. İki endemik balık tipinin yaşadığı gölde balıkçılıkta büsbütün bitti. İzmir Büyük Kent Belediyesi, DSİ’ye başvurmuş ve Gördes Barajı’ndan göle su bırakılarak kurtarılmasını talep etmişti.
