Sınav öncesi doğru beslenmeye dikkat

Üniversiteye girmek için milyonlarca adayın ter dökeceği Yükseköğretim Kurumları İmtihanı, 26-27 Haziran 2021 tarihlerinde yapılacak. YKS imtihanına haftalar kala adayların gerilimi en üst seviyede.

İmtihana hazırlık devrinde ve imtihan günü adayların beslenmesi beyin işlevlerine önemli tesir yapıyor.

BİRTAKIM ADAYLARIN İŞTAHI KESİLDİ BİLE

Kimi adayların gerilimden iştahı kesilirken, kimileri abur cubur yiyor. Halbuki imtihana hazırlık periyodunda ve imtihan günü beslenme, beyin işlevlerine önemli tesir yapıyor ve adayın muvaffakiyetini etkiliyor. İmtihana girecek öğrenciler ve ebeveynleri, YKS imtihanı için en âlâ diyetin hangisi olduğunu merak ediyor.

“BAZI BESİNLER UYANIKLIĞI, HAFIZAYI, GÜÇ DÜZEYLERİNİ VE GENEL REFAHI ARTIRABİLİR”

Beykoz Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Kısım Lideri Prof. Dr. Y. Birol Hürmet, imtihana hazırlanırken adayların yediklerinin ve içtiklerinin çok değerli olduğunu söylüyor. “Bazı besinler uyanıklığı, hafızayı, güç düzeylerini ve genel refahı artırabilir; kimileri da tam zıddı tesir gösterir” diyen Hürmet, “Sınavlar, dayanıklılığın kritik olduğu zihinsel bir maraton üzeredir. Gerçek yiyecek ve içeceklerin sisteminize güç verebileceği, uyanıklığınızı artırabileceği ve uzun imtihan saatlerinde sizleri destekleyebileceği bir gerçektir. Yanlış diyet seçenekleri, halsiz ve gergin hissetmenizi sağlayabilir.” diyor.

“BUGÜNDEN YANLIŞSIZ DİYETE BAŞLAYIN”

İmtihan periyotlarının birçok öğrenci için çok gerilimli olduğunu belirten Hürmet, imtihana girecek adayların motamot sportmenler üzere güç düzeylerinin yüksek olması gerektiğini söylüyor. “Net düşünmek, daha yaratıcı olmak ve mükemmel kararlar vermek istiyorsanız, güç seviyelerinizin çok düzgün durumda olması değerli.” diyen Hürmet, “Ne yerseniz performansınız odur. İmtihan mühleti öğün atlamanın yahut abur cubur yemenin vakti değildir. Gereğince dinleniniz, fizikî ve zihinsel sıhhatinize dikkat ediniz. İmtihanlar için kendinizin en güzel versiyonu olmalısınız. Gerçek besinleri, kâfi ölçüde tüketmek imtihandan bir gece evvel başlamaz. İmtihan gecesinden çok evvel bir imtihan diyeti uyguluyor olmalısınız. Ne yazık ki, yiyenleri ansızın bir dehaya dönüştürecek sihirli beyin yiyecekleri yoktur. Ufukta sınavlarınız varsa, bugünden ‘beyni çalıştıracak yeme planını’ yapınız.” diye konuşuyor.

ENERJİYİ ARTIRMANIN ÜÇ YOLU

İmtihana hazırlanan adayların güç düzeylerini artırmak için yapabileceklerini üç temel başlıkta toplayan Hürmet, şöyle konuşuyor: “Öncelikle, kendinizi, fizikî ve zihinsel olarak gayeye uygun olması gereken bir sanatçı yahut atlet olarak düşününüz. Güç düzeylerinizi tesirli bir halde yönetebiliyorsanız, bu potansiyelinizi kullanmanıza yardımcı olacaktır. İkinci olarak, imtihan devrine fizikî olarak hazırlanabilmek için birkaç hafta ve ay boyunca neler olabileceğini düşününüz. Zorluklara ve günlük işlere hazır olmanıza yardımcı olacak bir vakit çizelgesi oluşturunuz. Üçüncü olarak ise, kolay şeyler üzerinde odaklanınız. Gerçekleştirmeniz için kolay yeme, dinlenme ve su içmenin yanı sıra çalışma müddetiniz boyunca sistemli molalar veriniz.”

Prof. Dr. Y. Birol Hürmet, imtihana hazırlanan adaylara şu beslenme tekliflerini yapıyor:

12 ADIMDA İMTİHAN DEVRİ DİYETİ:

YEMEK YEMEYE VAKİT AYIRIN

Gergin olduğunuzda kahvaltıyı atlamak ya da gün içinde yemekten kaçınmak gerçek bir yaklaşım değil. Gün içinde kesinlikle yemek yemeye vakit ayırmalısınız. Beyninizin verimli çalışması için yiyeceklerden gelen güce muhtaçlığı vardır. Zihninizi açlığınıza değil, sınavınıza odaklamalısınız. Sınavınızdan evvel ağır bir halde çalışmak ve imtihan gününde elinizden gelenin en uygununu yapmak için fizikî olarak çok yorgun olmanız gerçek değil.

HAFİF YEMEKLER YİYİN

Memnun ve huzurlu olmak için gereğince yiyin fakat çok yemeyin. İmtihandan evvel ağır bir kahvaltı ya da öğlen yemeği yerseniz, kendinizi uykulu ve ağır hissedersiniz. Bu türlü bir durumda, bedeninizin gücü, beyninize verimli çalışması için muhtaçlık duyduğu enerjiyi sağlamak yerine sindirim sürecine odaklanır. Bunun yerine, tavuk yahut balık içeren salata üzere hafif bir öğlen yemeği yemeyi deneyin.

BEYNİNİZİ KUVVETLENDİRİN

İmtihana hazırlık müddetince beyni kuvvetlendirici yiyecekler yemelisiniz. Bu, daha fazla zihinsel uyanıklığa yol açabilen protein açısından güçlü besinleri tabir ediyor. İmtihan gününde sağlıklı yiyecek seçenekleri ortasında; yumurta, yoğurt, peynir ile fındık sayılabilir. Yeterli kahvaltı kombinasyonları; az yağlı süt, yumurta ve reçel, yulaf ezmesi yahut tam tahıllı ekmek ile hazırlanmış bir tost olabilir. “Beyin gıdaları” olarak kabul edilen öteki diyet seçenekleri; balık, ceviz, yaban mersini, muz, ayçiçeği çekirdeği, keten tohumu, kuru meyvelerden üzüm, kayısı, incir ve eriktir. Magnezyum, bakır ve demir bakımından güçlü atıştırmalıklar, sağlıklı bir hudut sisteminin korunmasına ve kendinizi daha az yorgun hissetmenize yardımcı olur. Bu açıdan fındık, kusursuz bir besin kaynağıdır. Kabuklu yemişlerde bulunan çinko olağan bilişsel fonksiyona katkıda bulunurken, Omega 3, beyin sıhhatini uygunlaştırmak için kusursuz bir besindir. Omega 3, yalnızca fındıkta değil, birebir vakitte avokado ve yağlı balıklarda da bulunur.

MEYVE YEMEYİ İHMAL ETMEYİN

Birden fazla meyve daha süratli düşünmenize ve daha kolay hatırlamanıza yardımcı olabilecek harika beyin yakıtıdır. Bilhassa kavun, portakal, çilek, yaban mersini ve muz; sebzelerden ise maydanoz, havuç, biber, lahana, ıspanak, brokoli ve kuşkonmaz yeterli seçenekler… Bu sebzeler K vitaminince varlıklı olup uyanıklık ve hafıza açıklığı için B6 ve B12 vitaminlerini içerirler.

BEYNİNİZİ BLOKE ETMEYİN

İmtihan gününde, sindirmek için vakit ve güç gerektiren kurabiye, kek üzere beyaz undan yapılmış besinlerden uzak durulmalı; çikolata, tatlı ve şekerleme üzere rafine şeker bakımından yüksek besinlerden kaçınmalısınız. Bu besinler şeker seviyesi dengenizin bozulmasına neden olur. Çalışırken çoklukla şekerli yiyecekleri atıştırmanın cazibesi vardır. Bu besinler süreksiz olarak süratli bir güç akışına yol açsa da süratle kan şekeri düzeyini düşürerek yorgunluğa neden olur.

EBEDİYEN UYANIK OLUN

İmtihana girerken ya da hazırlık periyodunda, uykunuzu getirebilecek esansiyel bir amino asit olan L-triptofan içeren hindi etinden kaçınılmalısınız. Ayrıyeten protein-nişasta üzere besin kombinasyonlarından da kaçınmak gerekiyor. Bu besin elementlerinin birlikte sindirilmeleri için metabolizmada daha fazla vakit gerektirir. Tek başına yenildiğinde, karbonhidratlar sizi uyararak daha rahat hissetmenizi sağlar. Bu nedenle karbonhidratlar, imtihandan evvelki gün için güzel bir seçenektir, lakin imtihan gününde değil. Ayrıyeten, büyük ölçülerde yenen pirinç yahut patates üzere karbonhidratlar da kendinizi ağır ve uykulu hissetmenize neden olur.

GEREĞİNCE SU İÇİN

Ders çalışırken ve imtihan mühleti boyunca su içmek temeldir. Yalnızca bedende yüzde 1-2 su kaybı bile konsantrasyon eksikliği, huzursuzluk ve baş ağrısı üzere performans düşürücü tesirlere yol açabilir. Su alımınızı, beslenmenizi ve dinlenmenizi yönetmek, gerilim düzeyinizi azaltmanıza yardımcı olacaktır. İmtihandan evvel ve imtihan sırasında gereğince su içtiğinizden emin olun. Su içmek için susayana kadar beklemeyin.

BEYİN KAPATICI İÇECEKLERİ İÇMEYİN

Gazlı içeceklerden kaçının. Uyanık kalmak için öğrenciler ekseriyetle kafeine başvururlar. Sonunuzu uyardığı için kafeinden kaçının. Bununla birlikte, sistemli olarak kahve içmeye alışkınsanız, küçük bir fincan içebilirsiniz. Kahvenizle birlikte sağlıklı bir şeyler yemeye çalışın. Kahveyi birdenbire ve büsbütün keserseniz, kafeinsizlik baş ağrısına neden olabilir. Bununla birlikte, kafeinin yalnızca kısa vadeli takviye sağladığı ve çoklukla uzun vadede migren ve yorgunluk üzere yan tesirleri olduğunu da unutmayın. Yeşil çay, antioksidanları sağlamanın yanı sıra konsantrasyonunuzu arttırdığı için yüksek kafein seçeneklerine âlâ bir alternatiftir.

YENİ YİYECEK DENEMEYİN

Arkadaşlarınız yahut aileniz tarafından şiddetle tavsiye edilseler bile, imtihandan çabucak evvel yeni yiyecek, içecek yahut besin desteklerini denemeyin. Bedeninizin bunlara nasıl reaksiyon verdiğini bilmiyor ve imtihan gününde bir sürpriz yapmalarını istemiyorsanız, bedeninizin alışkın olduğu yiyecek ve içeceklerle devam edin.

MULTİVİTAMİN ALABİLİRSİNİZ

Birçok öğrenci sağlıklı-dengeli beslenmez. Pizza, abur cubur, güç içecekleri, çay ve kahve ile hayatta kalabilirsiniz ancak bedeniniz için gerekli vitamin ve mineralleri karşılayamazsınız. Tertipli beslenmiyorsanız, multivitamin almayı düşünebilirsiniz. B vitaminleri bilhassa beyin işlevlerini güçlendirir. Demir, kalsiyum ve çinko; bedeninizin gerilimle başa çıkma yeteneğini artırır. Tertipli besleniyorsanız besin desteklerini kullanmanıza gerek yok.

MAKUL ATIŞTIRIN

Kimi ülkelerde, uzun bir imtihanın ortasında beş ila on dakikalık bir mola verilir. Gücünüzü yüksek tutmak için granola çubukları, fındık, badem, ceviz yahut kuru meyveler üzere sağlıklı atıştırmalıklar taşıyın. Çikolatadan yahut tatlı ikramlardan kaçının zira yüksek enerjiyi sınavınız sırasında bir güç çökmesi izleyebilir!

GEREĞİNCE UYUYUN

Birçok öğrenci, yorulan beyinlerine biraz daha fazla bilgi gireceğini umarak gece geç saatlerde çalışır. Bunun yerine, imtihandan evvelki gece, akşamın erken saatlerinde çalışmayı bırakın. Bundan sonra yapılması gereken, sakin olup akşam yemeğini yemek, sonraki gün için kıyafetlerini hazırlamak, çantanı toplamak, duş almak, alarmı kurup erken yatmaktır. İmtihan gününde kâfi ve dinlendirici bir uykudan gelen güce de gereksiniminiz var. Bireye nazaran değişen “derin uyku” devrini uykusunda geçiremeyen katiyetle dinlenemez.