Soma katliamı: “301 kişiyi kaybettik, adaleti bulamadık”

Soma’da 301 madencinin hayatını kaybettiği facianın üzerinden sekiz sene geçti. Ortadan geçen mühlet içinde tutuklu sanıkların tamamı tahliye edildi. Yakınlarını kaybedenler, şu an Anayasa Mahkemesi’nde bulunan dava belgesinden bugüne kadar adalet çıkmamasından şikâyetçi.

Manisa’nın Soma ilçesinde 13 Mayıs 2014 tarihinde yaşanan maden faciasında 301 madenci hayatını kaybetti, 162 emekçi ise yaralandı. Facianın akabinde Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi’nde sanıklar hakkında “olası kastla insan öldürme”, “neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama”, “bilinçli taksirle birden fazla kişinin vefatı ile birlikte birden fazla kişinin yaralanmasına neden olma”, “taksirle birden fazla kişinin vefatı ile birlikte birden fazla kişinin yaralanmasına neden olma” suçlamalarıyla dava açıldı.

Uzman raporu: “Havalandırma projesi yapılmadı, emekçiler öldü”

Eksper raporu, yangının çok üretime ve alınmayan güvenlik önlemlerine bağlı olarak meydana geldiğini, madencilere acil durumlarda tahliye ilgili tatbikat yaptırılmadığını, madendeki ısınma ve oksidasyon artışlarının olması gereği üzere ölçülmediğini ortaya koydu. Raporda ayrıyeten, kömürün kızışmaya elverişli yapıda olması, tavan taşının oturtulmasındaki zahmet nedeniyle kömür panolarının artlarında boşluklar oluşma ihtimali, metan sorunu ve ani gaz deşarjları üzere risklerin bilindiği, bu risklerden kaynaklı yeraltında yaşanacak rastgele bir meselede personellerin inançlı bir halde tahliyesi için yeni bir havalandırma projesi tasarlandığı, kelam konusu projenin hayata geçirilmemesi nedeniyle 301 personelin öldüğü tarafında kıymetlendirme yapıldı.

Fotoğraf: AP

Mahkeme lideri vazifeden alındı

Duruşmalar sırasında şirkete yönelik ihmal suçlamalarını kabul etmeyen Can Gürkan ve avukatları, davada faciayı “Gülen cemaati tarafından düzenlenen bir sabotaj” olarak niteledi. Davayı başından beri yürüten Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi Lideri Aytaç Ballı, belge karar kademesine geldiğinde vazifeden alındı. Hazır olduğu bildirilen savcılık mütalaası, Ballı misyondan alındıktan sonra açıklandı. Mütalaada, kastın öldürmeye yönelik olmadığı argüman belirtilerek, sanıkların “taksir” ve “bilinçli taksir” ile öldürme cürümlerinden cezalandırılması talep edildi. 11 Temmuz 2018 tarihinde sonuçlanan davada, 51 sanıktan 37’si hakkında beraat kararı verildi. Beraat edenler ortasında Soma Kömür İşletmeleri A.Ş’nin faciadan altı ay öncesine kadar idare şurası lideri olan Alp Gürkan da yer aldı. Alp Gürkan’ın oğlu Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. İdare Şurası Lideri Can Gürkan’a “basit taksirle insan öldürme” hatasından 15 yıl, şirketin genel müdürü Ramazan Yanlışsız ile genel müdür yardımcısı İsmail Adalı’ya “bilinçli taksirle insan öldürme” hatasından 22 yıl 6 ay ve tıpkı cürümden işletme müdürü Akın Çelik’e 18 yıl 9 ay mahpus cezası verildi. Can Gürkan, Nisan 2019’da tahliye edildi.

Fotoğraf: Reuters

Yargıtay “olası kastla öldürme” cürmünden cezalandırmayı bozdu

Mahallî mahkemenin kararı akabinde evrak, istinaf mahkemesine gitti. İzmir Bölge Adliye Mahkemesi kararın bozulmasını talep etti. Belge, Yargıtay’a gönderildi. Yargıtay 12. Ceza Dairesi, Eylül 2020’de Can Gürkan hakkında “basit taksirle insan öldürme”, Ramazan Hakikat, İsmail Adalı, Akın Çelik hakkında ise “bilinçli taksirle insan öldürme” ait karar kurulmasının hukuka ters olduğuna hükmetti. Yargıtay kararında oy birliği ile “sanıkların şirketteki durumları gereği ocak içerisindeki yüksek riskleri bilmelerine karşın faaliyetlerine uzun müddet devam ettiklerine” kanaat getirdi.

Bu karardan üç ay sonra Yargıtay 12. Ceza Dairesi heyetindeki beş üyenin üçü değiştirildi. Değişen heyete, eski Adalet Bakanı Kenan İpek, eski Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü Mustafa Yapan ve eski HSK Genel Sekreteri Fuzuli Aydoğdu getirildi. Yeni heyet, 10 gün içerisinde sanıkların cürmünü “olası kastla öldürme” cürmünden “bilinçli taksirle öldürme” tarafında değiştirdi. Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Genel Müdürü Ramazan Hakikat, müdür yardımcısı İsmail Adalı ve işletme müdürü Akın Çelik Yargıtay kararından sonra tahliye edildi. Şu an evrak kapsamında tutuklu sanık bulunmuyor.

Soma davasını takip eden avukatlardan Toplumsal Haklar Derneği üyesi Elif Sıla Aşık, “Soma emekçi katliamına tanıklık etti. Yargılama ise hukuk katliamı haline geldi. Ailelerin, Somalı emekçilerin uğraşı olmasaydı sanıklar bu kadar ceza dahi almayacaktı” diyor. Aşık’ın bu sözleri kullanmasındaki en değerli sebeplerden biri “olası kast” ile cezalandırılma yapılmaması. “Taksirden bahsediyorsak yanlıştan bahsediyoruzdur. Fakat cinayetten bahsediyorsak kasttan bahsediyoruzdur” diye açıklıyor. Elif Sıla Aşık, Can Gürkan’ın idare konseyinde bulunduğu şirketin tekrardan madencilik faaliyeti yapabilmesine ait yasağın ortadan kaldırıldığını da hatırlatıyor.

Avukat Elif Sıla AşıkFotoğraf: Privat

“Katiller elini kolunu sallayarak geziyor”

Yargıtay’ın bozma kararının akabinde dava tekrar görülmeye başlandı. Nisan 2021’de yine görülmeye başlanan davada Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi, Haziran 2021’de Yargıtay kararına uyulmasına, sanık Can Gürkan’a “bilinçli taksirle insan öldürme” ve “yaralama suçu”ndan 20 yıl mahpus cezası verdi. İdare Şurası Üyesi Haluk Evinç beraat etti, mühendisler Efkan Kurt ile Adem Osmanoğlu 12 yıl 6 ay mahpus cezalarına çarptırıldı. DW Türkçe’ye konuşan Soma’da madenci eşi Erdoğan Köse’yi kaybeden Gülfidan Köse, “Mücadelemizi verdik. Fakat istediğimiz adaleti bulamadık. Her mahkemede önümüze mani koydular” kelamlarıyla hayal kırıklığını lisana getiriyor. Köse, şu an tek tutuklu sanık bulunmamasından dolayı de öfkeli.

“Maalesef katiller dışarıda elini kolunu sallayarak geziyorlar. Biz 301 kişiyi kaybettik lakin adaleti bulamadık” diyor.

Temyiz edilen lokal mahkeme kararı, Yargıtay 12. Ceza Dairesi tarafından oy çokluğuyla 4 Nisan 2022’de onandı. Can Gürkan’ın mutlaklaşan 20 yıllık mahpus cezasının infazı için tekrar cezaevine gönderilmesi bekleniyor. Öte yandan dava belgesi geçtiğimiz hafta, hayat hakkı ile tesirli müracaat hakkının ihlal edildiği belirtilerek Anayasa Mahkemesi’ne taşındı.

Soma davasını üstlenen iki avukat tutuklu

Avukat Elif Sıla Aşık, Soma davasında tek tutuklu sanık kalmamışken dava belgesini başından beri takip eden iki meslektaşı Selçuk Kozağaçlı ve Can Atalay’ın cezaevinde olduğunu hatırlatıyor.

Çağdaş Hukukçular Derneği Genel Lideri avukat Selçuk Kozağaçlı “örgüt yöneticiliği” suçlamasıyla 2017’den bu yana tutuklu bulunurken, Seyahat davası kapsamında yargılanan Toplumsal Haklar Derneği üyesi avukat Can Atalay da 25 Nisan’da “cebir ve şiddet kullanarak hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüse yardım etme” hatasından tutuklanmıştı.

“301 emekçiyi katleden Can Gürkan nerede? Ailelerin birinci günden itibaren avukatlığını üstlenmiş Selçuk Kozağaçlı ve Can Atalay nerede? Bunu sormak lazım.”