Son dokuma ustalarından Ümmühan teyze, 1800’lü yıllardan gelen tezgahta Nikfer bezi dokuyor

Son dokuma ustalarından Ümmühan teyze, 1800’lü yıllardan gelen tezgahta Nikfer bezi dokuyor

Son dokuma ustası 82 yaşındaki Ümmühan Apalı:

“Nikfer bezini gençliğimden bu yana dokuyorum”

Ali Apalı: “1800’lü yıllardan gelen dokuma tezgahında annem 70 yıldır Nikfer bezi dokuyor”

DENİZLİ – Denizli‘nin Tavas ilçesinde yüzde 100 pamuk ipliğinden dokunan tarihi ‘Nikfer Bezi’ yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Nikfer Bezi’nin son ustası olan 82 yaşındaki Ümmühan Apalı, gençlerin dokumayı öğrenmek istemediği için kendisinden sonra kumaşı dokuyacak kimsenin kalmayacağını belirtti.

Denizli’nin Tavas ilçesine bağlı Nikfer Mahallesinde yaklaşık 7 asırlık geçmişe sahip Nikfer bezinin son dokuma ustası olan 82 yaşındaki Ümmühan Apalı, bu geleneği annesinden kalma tahta tezgahında yaşatmaya devam ediyor. Son dokuma ustası Apalı, pamuğu çıkrıkta kendi eğirerek ip haline getiriyor ve masuraya sardığı ipi dokumada kullanıyor. Ümmühan Apalı’nın dokuduğu bezden oğlu Ali Apalı, yün bel jenerasyonu yaparak satıyor. Yörede elbise, gömlek, pantolon, bel nesli ve şapka üretiminde kullanılan Nikfer bezi, bir periyotlar her konutun altında kurulan tezgahlarda üretildi. Islandıkça sağlamlığının artmasıyla tercih edilen eseri Yasal Sultan Süleyman’ın 1521’de Rodos seferinde üç gün dinlendiği Yoran Yaylasında sağlam ve sağlam olması nedeniyle gemilerin yelkenlerinde kullanmak için Nikfer bezi aldığı da belirtiliyor.

Yüzyıllardır süregelen bu geleneğin son temsilcisi Apalı, annesinden miras kalan el imali tahta tezgahın başında 70 yıldır Nikfer bezi dokuyor. Yaşının ilerlediğini, kendisinden sonra kumaşı dokuyacak kimsenin kalmayacağını anlatan Ümmühan Apalı, gençlerin Nikfer bezini dokumayı öğrenmek istememesinden sıkıntı yanıyor.

“Nikfer bezini gençliğimden bu yana dokuyorum”

Yüzde 100 pamuk ipliğinden el tezgahlarında dokunan Nikfer bezinin yaz aylarında serin, kış aylarında ise sıcak tuttuğunu belirten Ümmühan Apalı, yaklaşık 12 yaşında başına geçtiği tezgahta 70 yıldır Nikfer bezi dokuduğuna dikkat çekti. Apalı; “Ben Nikfer bezini gençliğimden bu yana dokuyorum. Annemlerden öğrendik, dokumaya devam ediyorum. Artık yaşımda 82, o gün bugündür devam ediyorum. Bundan yedik, bundan içtik, zanaatımız buydu, kocadık ancak dokuyoruz. Evvelden dokuyanlar vardı, artık yok. Ben dokuyorum kimse kalmadı artık benden sonra yok, ben ölürsem oda yok artık. Pamuğu eğiriyorum, masura yapıyorum. İplerden doluyorum, dokuyorum. Çok elden geçiyor bu, artık gençler öğrenir mi? bunu öğrenmez. Öğrenmek isteseler öğrenirler lakin öğrenen bilmiyorum. Bizim günümüzde bundan kazandık, bundan yedik ekmeğimizi o vakitler bu türlü öğrendik. Buda bitiyor artık. Bu bezi bir hafta eğiriyorum, masuraya geçiyorum farklı süreçler yaparken çok sürüyor. 2 top anca dokudum 2 haftada, topu kilo olarak 300, kara okka 100 olarak çıkıyor. Özel bir mekikle taraklardan geçiriyorum. Artık tarak yapan bile yok artık, Bu bezden evvelden ceket, pantolon ve bir sürü eser yapılırdı” dedi.

“1800’lü yıllardan gelen dokuma tezgahında annem 70 yıldır Nikfer bezi dokuyor”

Nikfer Bezi dokuyucusu 82 yaşındaki Ümmühan Apalı’nın oğlu Ali Apalı ise, annesinin dokuduğu tarihi bezden nesil yapıyor. Dokuma tezgahında kullanılan mekikten ve annesinin son dokumacı olduğunu aktaran Apalı; “Tezgah anneme nenemden kalma yaklaşık 1800’lü yıllardan sonra nenem almış. Annemde şuanda 82 yaşında 1940’larda dokumaya başlamış. Yaklaşık 70 yıldan bu yana devamlı sabit olarak bu tezgaha günlük olarak girmiş, çıkmış. Ancak son vakitlerde endüstrileşme başlayınca bu bezimiz kaybolunca yalnızca ben jenerasyon olarak kullanılıyorum. Onun haricinde bunda sofralık ve gibisi eserler yapılıyordu. Ömrü annemin bununla geçmiş, ben 10 yaşındayken babam öldü. O yıllarda geçim kaynağımız bizim bu tezgahtı ve hala daha annem sayesinde bu tezgahta bu mekikle çalışıyor. Bu mekik anneme nenesinden kalma yaklaşık 100 yılı geçmiştir. Ancak yıllarca bu tezgah Nikfer’de 1920’lerde herkesin geçim kaynağıydı. Annem 70 yıldan beri dokumuş son temsilci olarak köyde tek tezgah kalan annemindir. Son kuşakta, son dokuyan 700-800 yıldan sonra kapatacak olacak annem bu eseri kapatmış oluyor” diye konuştu.

Kaynak: İhlas Haber Ajansı / Semih Can Yılmaz