GÖKHAN KARAKAŞ- Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı’nın Çanakkale Valiliği ve Güney Marmara Kalkınma Ajansı’nın takviyesiyle oluşturduğu 150 kilometrekarelik deniz alanı, İstanbul Üniversitesi ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi uzmanları tarafından tarihe kazandırıldı. Sportif dalış hudutlarda olan ve tarih tutkunu dalgıçların inebileceği 15-42 metre aralığındaki 10 noktada 22 batık bulunuyor. Seddülbahir’den Ege Denizi kıyısına uzanan dalış sonlarının üstündeki derinliklerde Goliath, Triump, Irresisteble, Ocean, Carthage, Midilli, Bouvet üzere büyük savaş gemileri bulunuyor. Ayrıyeten 4’ü İngiliz, 4’ü Fransız ve biri Avustralya olmak üzere dokuz denizaltı batığı tarihi alandaki dünya mirasını zenginleştiriyor. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı, yerli ve yabancı dalgıçların batıklar hakkında bilgi sahibi olması için broşür ve kitaplar hazırlarken, tüm batıklara dalanlar için özel bir bröve tasarlıyor. 22 batığı keşfeden dalgıçlar böylelikle dünyada birinci defa sualtındaki parka özel bröve sahibi olacak. Alanda 47’si tarihlenen toplam 51 batık bulunuyor.
HMT Lundy hatırası
4 yıl süren Birinci Dünya Savaşı’nın vakit tünelinde 18 Mart 1915 ve 25 Nisan 1915 günleri, Çanakkale’yi geçilmez kılan kahramanlıkların yaşandığı tarihlerdi. İstanbul’a ulaşmak için 18 Mart’ta Çanakkale Boğazı’na dayanan İngiliz, Fransız, Yunan ve İtalyan gemilerinden oluşan donanmaya savunmadaki topçuların baskın ateşi ve Nusret mayın gemisinin döşediği mayınlar geçit vermemişti. 25 Nisan’da ise işgali kara yoluyla deneyen güçler mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları tarafından durdurulurmuştu. Alman denizaltısı U 21’in torpidolarınında eklenmesiyle Çanakkale’nin derinliklerinde 45 gemi ve denizaltı batığı dünya mirası olarak korunuyuor. Dalgıçlar için tehlikeli olabilecek savaş gereçleri uzmanlar tarafından incelenen batıklardan Lundy, Büyük Kemikli açıklarında dalgıçları ağırlıyor. Yüzeye uzanan kılavuz ipiyle 24 metre derinlikteki mayın tarama gemisine ulaşılırken, etrafında trol teknelerinin bıraktığı ağları görmek mümkün. Çanakkale’den geri çekilme kararı alan Lord Kitchener’in buyruğuyla 7 Aralık’ta dönüşe geçen İngilizler’in Osmanlılar tarafından kullanılmaması için batırdığı gemilerden olan Lundy akya sürülerinin ve ıstakozların eşliğinde geçirdiği 107 yıl içinde derinlerdeki tarihimizi zenginleştiriyor.
Güverte mercan tarlası
19 Şubat 1968 tarihinde Malta`dan Bulgaristan’ın Varna limanına giderken Dimos isimli gemiyle çarpışarak batan kaptan Franco, savaş batığı olmamasına karşın tarihi alanda dalgıçların ağır ilgisini çekiyor. 45 metre derinlikteki soğuk sularda yatan Kaptan Franco, Çanakkale Boğazı’nın en akıntılı bölgesinde dinleniyor. Bin 530 gros ton tartısı ve 125 metre uzunluğuyla heybetli bir görnütü sunan Franco’nun en büyük özelliği Akdeniz’de kuşağı tehdit altında olan kızıl mercanlara konut sahipliği yapması. Ayvalık’ta karşılaşılan kırmızı mercanların tarla halde güvertesinde uzandığı Franco, barındırdığı biyoçeşitlilikle tarihi alanda yerli ve yabancı dalgıçlardan ilgi görüyor. Tarih tutkunu dalgıçları Çanakkale Balık Adamlar Kulübü’nden Ercan Zeybek ve Bilimsel Yüzme Eğitim Merkezi’nden Ali Eyüpoğlu üzere tecrübeli sualtı rehberleri inançlı halde daldırıyor.
Dünya standardında
Batıkların tarihlenmesini sağlayan imgeler çeken sualtı görüntüleme uzmanı ve derin su dalgıcı Ali Ethem Keskin, dünyanın pek çok yerinde dalmasına karşın en heyecan vericilerinin Çanakkale’de olduğunu söyledi. Keskin, “Aksona Mehmet ve Derinlere Hürmet Dalış Toplulu ile yaptığımız dalışlarda, I. Dünya Savaşı’nın tüm izlerini taşıyan batıkların dünyanın her yerinden meraklı dalgıçları ağırlayabileceğini gördüm. Sportif hudutları aşan batıkların gizemi sürüyor. Yetkililerin tecrübesi ve batıkları sahiplenmeleri alanın dünya ölçülerinde hizmet vereceğini kanıtlıyor. Tarihi alan lideri İsmail Kaşdemir ve grubunun dalgıç olması tanıtım için çok büyük bir kazanım” dedi.
‘51 tarihi batıktan 47’si tarihlendirildi’
Çanakkale’deki 150 kilometrekarelik alanda 47 tanesi tanımlanan 4’ü üzerinde çalışılan toplam 51 tarihi batık bulunuyor. 5 ile 82 metre aralığında değişen derinliklerdeki batıklardan 22’si dünya genelinde geçerli sportif dalış hudutlarında. Alanda S/S Milo, Fransız Massena, Saghalien, Vincenzo Florio, Santa Maria Della Vittoria, Alman torpidobotu ve çıkarma gemilerinin kalıntıları da dalış sonlarında. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Lideri İsmail Kaşdemir, sportif dalış derinliğinden daha derinde olan Osmanlı’nın Midilli, İngiltere’nin HMS Triumph, HMS Goliath, HMS Irresistible, HMS Ocean, Avustralya’nın AE2 denizaltısı, Fransa’nın Bouvet savaş gemisi, Saphire ve Joule denizaltıları ile Carthage yolcu gemisinin tarihi zenginliği arttırdığını vurguladı.
‘Derinlere hürmet duyuyoruz’
Sualtında unutulan tarihi kıymetlerimizi hatırlatmak için çabalayan Derinlere Hürmet Dalış Topluluğu üyeleri Yener Kuşçu, Saruhan Singen, Birkan Fazilet, Ebru Caymaz ve Mücahid Yapan da tarihi batıklara dalanlar ortasındaydı. Saruhan Singen, Çanakkale’nin geçilmezliğini sualtında hatırlatan batıkların her dalgıcı heyecanlandıracağını belirtti.
