Süt içmek çocukların boyunu uzatır mı?

”Çocuğun uzunluk kısalığı ebeveyn hatasıdır”

Burada genetik yatkınlık kadar çevresel faktörler dediğimiz beslenme, uyku, çocuğun spor yapması da kıymetlidir. Ayrıyeten çocuğun doğum haftası, doğum tartısı ve birinci iki yaştaki büyüme de çocuğun gelişimini çok önemli manada etkilemektedir.

”Büyüme, gelişme bozukluğu çocukların zekasını da etkiler”

Büyüme dediğimiz vakit çocuğun beden tartısı ve uzunluğundan bahsederken, gelişme dediğimizde çocuğun motor işlevlerinin, zekâ gelişiminin yaşına nazaran davranışları kıymetlendirilir. Hasebiyle büyüme ve gelişmesi genelde bir ortada kullanılır. Lakin büyüme kısmen daha fizikî bir şeydir ve bu noktada küçük çocuklarda baş etrafı de uzunluk ve kilo kadar kıymetli bir belirteçtir.

Büyümeyi değerlendirirken çocuğun beden yüküne ve baş etrafına de bakıyoruz. Örneğin baş etrafında olağandan sapmalar yani fazla büyüklük yahut fazla küçüklük olması çocukta zekâ geriliğine neden olabilecek bir bulgu olabilir. Tıpkı formda çocuğun motor işlevlerini etkileyen bir hastalık da zekâ gelişimi ile birlikte bir gelişme geriliği neden olabilir.

Yani çocukta hem zekâ geriliği hem de motor işlevlerinde gerilik ile giden hastalıklar olabilir. Çocuğun büyüme gelişme geriliğinin yanı sıra çocuğun farklı imgesi kimi sendromik hastalıkların ipucu olabilir. Ki bunların bir kısmı da zekâ geriliği ile birlikte gitmektedir. Münasebetiyle büyüme ve gelişme bozukluğu çocuğun zekâsını direkt olarak etkilemese de zeka gelişimi olan çocuklarda büyüme gelişme problemleri bir ortada gözlenebilmektedir.

”Kızlar 18, erkekler 21 yaşına kadar büyür”

İnsanoğlu hayatı boyunca iki tane büyük büyüme atağı yaşar. Bunların biri doğduğu vakit yaptığı ataktır. Çocuk bir yaşında çok önemli bir büyüme atağı yapar ve doğum yükünün üç katını ve doğum uzunluğunun da yarısını ekleyerek bir yılı tamamlar. Buna yakın bir büyüme atağı ergenlerde görülür.

Ergenlik periyodunda, kızlar ve erkekler yaklaşık 20-25 cm uzar. Kız çocukları adet görmeye başladıktan sonraki iki yıl içerisinde uzamaya devam eder. Tabi kesin boya gelmek için tekrar çevresel ve genetik faktörlerin de rolünü unutmamak gerekir. Büyüme yaklaşık 18 yaş dolayında tamamlanır.

”Uzun ebeveynlerin her vakit uzun çocukları olur”

Çocukların sonuncu uzunluğunu etkileyen faktörler ortasında, genetik, çevresel kurallar, çocuğun beslenmesi ve hatta anne karnındaki beslenmesi, anne karnında maruz kaldığı enfeksiyonların yer aldığını hatırlatan Prof. Dr. Meltem Uğraş, bu nedenle çocuğun kesin uzunluğuna ulaşmasında ebeveynlerin tek başına tesirli olmadığını söyledi. “Dolayısıyla genetik faktörler kıymetli olmakla birlikte her vakit için uzun uzunluklu ebeveynlerin uzun uzunluklu çocukları olmayacağı üzere kısa uzunluklu ebeveynlerin de kısa uzunluklu çocukları olmayacaktır” diye konuştu.

”Süt uzunluk uzatır”

Bu bilginin de ebeveynler ortasında sıklıkla yanlış bilinen bir bilgi olduğunu söyleyen Prof. Dr. Meltem Uğraş, mevzuyla ilgili şu bilgileri verdi: “Boyu uzatan faktörler ortasında beslenme ve alışılmış ki proteinli besinlerin değerli katkısı vardır.

En çok bilinen ve tahminen de kullanılan süttür. Fakat sütün özelliği protein olmasıdır ve yalnızca süt yüklü beslenerek uzunluk uzamaz. Çocuğun yaşına uygun ölçüde günlük tertipli protein alımı uzunluk uzamasına yardımcıdır.

Beslenmede istikrarlı beslenme çok kıymetlidir. Çocuklara ağır ölçüde proteinli besinler vermek gerçek değildir, zira proteinler bedende depolanmazlar; muhtaçlığımız olan kullanılır ve kalanı da harcanmadan atılır. İstikrarlı beslenme ve idman uzunluk uzamasına katkı sağlayabilmektedir.

”Büyümenin göstergesi kilodur”

Çocuk hasta takibinde yahut çocuk polikliniğinde birinci bakılan ölçümler çocuğun uzunluğu ve kilosudur. İkisi bir ortada ölçülür ve yaşa nazaran persentil (yüzdelik) bedellerine bakılarak çocuğun büyümesi ile ilgili karar verilir. Çocuğun uzunluğu kilodan daha kıymetlidir.

Yeniden persentil bedellerine bakıldığında uzunluk ve kilonun birbirine yakın olması yahut uzun devir takiplerde çocuğun daima kendi uzunluk ve kilosunun istikrarlı olması manalıdır. Kilo persentili uzunluk persentilinden daha fazla olan çocuklarda obezite gelişmesi kelam konusu olabileceği için dikkatli davranıp gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir.

”Çocuk sağlıklıysa doktora gitmeye gerek yoktur”

Çocuklar birinci bir yılda ayda bir olmak üzere hayli sık tabip denetimine sarfiyat. Altıncı aydan sonra rastgele bir hastalık durumu yoksa iki yahut üç ayda bir takip uygun olacaktır. Bir yaşından sonra ise genelde 3-6 ayda bir takip edilir.

Hiçbir hastalığı olmayan çocukların da çocuk polikliniğinde yapılan büyüme ve gelişmesinin takibi kesinlikle gereklidir. Zira her yaşta takip edilmesi gereken muhakkak parametreler vardır. Öncelikle çocuğun uzunluğu ve kilosuna bakılır, nörolojik gelişimi göz önüne alınır ve yaşına uygun gelişiminin sağlanıp sağlanmadığı denetim edilir.

”Beyin doğumda büsbütün gelişir”

Beyin gelişimi ergenliğin sonlarına yanlışsız tamamlanmaktadır. Birinci yıllarda gelişim epey süratlidir lakin ergenlik sonrasına kadar devam emektedir. Gelişim bireyin bedensel, zihinsel, lisan, duygusal ve toplumsal taraftan (büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkileşimiyle) ilerleyici istikamette değişmesidir. Beyin gelişimi anne karnında iken başlar, doğumdan sonra da beslenme, etraftan gelen uyaranların tesirleriyle devam eder.

Bir çocuk, hudut sistemi, kas ve iskelet sistemi kâfi olgunluğa eriştiğinde ağaca tırmanabilir. Bu ortada her çocuğun gelişim basamaklarını tamamladığı yaşlar için kesin vakit (ay) söylenmemesinin nedeni, bunun bireyden bireye aşikâr vakit dilimlerinde olabilmesidir.

Çocukların yürüme, konuşma, idrar ve gayta tutma üzere aşikâr başlı işlevleri yapabilmeleri kabaca aşikâr aylarda olur. Örneğin 2 sağlıklı çocuk 10 ve 14 aylıkken yürüyebilirler ve bu 2 çocuk da olağandır. Bu olağan durumlarda görülen değişkenlik çocuğun anne karnındaki faktörler, genetik özellikleri, toplumsal etrafı, uyaranlar üzere çeşitli faktörlerden etkilenmektedir.

Motor gelişim birinci yıllarda daha süratli ve baskın olurken, büyüdükçe mental, toplumsal ve bilişsel gelişim devam etmektedir. Sistemli denetimlerde uzunluk ve kilo yanı sıra her yaş kümesine has gelişim doktorlarca değerlendirilmekte ve olağan dışı durumlarda gerekli kısımlara yönlendirilmektedir.