‘Suyun Profesörü’nden dokuz maddelik müsilaj çözüm formülü: Atık akışını kes kurtul!

BAŞKAN YILMAZ Ankara – Türkiye’de su konusundaki uzmanlığı nedeniyle “suyun profesörü” olarak anılan, Irak’ın su siyasetinin belirlenmesinde Cumhurbaşkanlığı Özel Temsilcisi olan TBMM İklim Araştırma Komitesi Lideri, eski Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, Marmara’nın kurtuluş formülünü Milliyet’e anlattı. Marmara’ya, Ergene üzere aksiyon planı hazırlanması gerektiğini belirten Eroğlu, 4 Haziran’daki Marmara Aksiyon Planı çalıştayına temel oluşturacak dokuz unsurluk tahlil teklifinde bulundu.

Eroğlu, Marmara’da yaşanan felaketin nedenini, “Azot ve fosfor konsantrasyonunun artması sonucunda Marmara Denizi’nde alg patlaması yaşanmakta” biçiminde açıkladı. Eroğlu, şöyle devam etti:

Boğaz’dan azot fosfor

“Karbon, azot ve fosforun güneş ışığı ile birleşmesi sonucunda alg oluşumu meydana gelir. Yaşanan bu alg patlaması sonucunda fitoplankton, algler jelatimsi bir salgı üretmekte. Oluşan bu jelatimsi salgı deniz salyası yahut müsilaj olarak isimlendiriliyor. Marmara Denizi’nde İstanbul dolmak üzere, Tekirdağ, Kocaeli, Yalova, Balıkesir ve Çanakkale vilayetleri ile kimi ilçelerin atıksuları ile bu bölgede bulunan sanayi tesislerinin atıksuları, bazen birinci derece, bazen ikinci derece arıtma ile Marmara Denizi’ne deşarj edilmektedir. Ayrıyeten Karadeniz’e kıyısı olan ülkeler ve Tuna Nehri’nin İstanbul Boğazı’ndan Marmara’ya giren üst akıntıda azot ve fosfor kirliliği kelam konusu.”

İklim değişikliği

Eroğlu, iklim değişikliğinin de algı patlamasını tetiklediğine dikkat çekerek, “Azot, fosfor kirliliği dışında deniz suyu sıcaklığın artması da alg patlamasını tetiklemektedir. İklim değişikliği nedeniyle Marmara Denizi’nin sıcaklığı, son 40 yıllık ortalamanın 2,5 derece üzerinde olduğu ölçüldü. Bu bahis TBMM Global İklim Değişikliği Araştırma Komisyonu’nda da bilimsel olarak gündeme getirildi” diye konuştu.

ERGENE ÜZERE AKSİYON PLANI

Eroğlu, mevzuyla alakalı bütün paydaşların iştiraki ile 4 Haziran 2021’de Denizi’nde Müsilaj Sorunu ve Tahlil Teklifleri Çalıştayı yapacaklarını, iki gün sonra da, “Marmara Denizini Muhafaza Aksiyon Planı”nın açıklanacağına dikkat çekti. Eroğlu, “Marmara nasıl kurtulur” sorusuna, dokuz unsurluk tahlil teklifle yanıt verdi:

1- Marmara’ya direkt atık sularını bırakan kentleri ileri biyolojik arıtma tesislerini kurmalı. Yabancılara milyonlarca dolar verme yerine Türkiye’de birinci ve yerli tesis projesini hayata geçirdik, yaygınlaştıralım.

2- Endüstriler denetim altına alınmalı. Endüstrilerin atık sularını ileri derece azot ve fosfor giderici arıtmadan geçirmeleri koşul.

3- Çok uygun bir kontrol sistemi kurulmalı. Firmalar dahil, birileri gece atık sularını boşaltıyor tesislerinden. Maliyetli yüksek diye şikayetler geliyor. Fakat atık sularını çıkış suyunu istenilen ölçüde getirenlere yüzde 50 güç dayanağı veriliyor hala. Atık, çıkış sularını standartlara uygun biçimde arıtanlara hibe dayanağı veriliyor, teşvik edilsin.

4- Karadeniz’de kıyısı bulunan ülkelerle masaya oturup, Karadeniz’in üst akıntısı Marmara’ya geldiği için kirli atık sularını arıtmalarının sağlanması bir protokole bağlanmalı. O ülkeler de kontrolleri artırmalı.

5- Marmara’ya akan ırmaklar var. Bütün ırmakların de kalitesinin izlenmesi ve kim kirletiyorsa bunlarla ilgili kontroller yapılmalı, idari yaptırımlar sıkı olarak uygulanmalı ve arıtma tesisleri yapmaları sağlanmalı.

6- Mendirekler yahut deniz kıyı yapıları nedeniyle denizde alt akıntılar kesintiye uğrayarak dingin su oluşuyor. Salya buralarda daha çok oluşuyor. Bu yapılar akıntıyı kesmeyecek formda konumlandırılıp yapılması lazım.

7- Yurt içindeki tüm paylaşlar sürece dahil edilmeli. Bu taşın altına herkesin elini koyması gerekir.

8- Sıvı atıkların yanı sıra çöp üzere katı atıkların dere ve ırmaklar vasıtasıyla yahut şuurlu olarak Marmara’ya bırakılması engellenmeli. Endüstriden çıkan biyoloji çamurlar da var, kesinlikle bertaraf edecek sistemin oluşturulması gerekiyor. Ergene’de benzerini yapmıştık.

9- Yayılı kaynak dediğimiz hayvan atıkları ve gübreler, gereksiz zirai ilaç kullanımından kaynaklanan, topraktan gelen kirletilecilerin engellenmesi gerekiyor.

MÜSİLAJ NEDİR?

Suda fitoplankton olarak isimlendirilen mikro alglerin, çok çoğalması sonucu oluşan yapışkan salgıya müsilaj deniliyor. Deniz salyası olarak da isimlendirilen müsilaj, suyun üzerinde yahut tabanında beyaz yahut sarı renkte çamur üzere bir yapı oluşturuyor. Müsilaj oluşumu, denizdeki kirlilik ve deniz suyu sıcaklığındaki artışa bağlanıyor.