Tabloları yapıldı, Time dergisine kapak oldu! İşte Atatürk’ün en meşhur fotoğrafının hüzünlü hikayesi

O MEŞHUR FOTOĞRAFI ESAT NEDİM TENGİZMAN ÇEKTİ

Büstlerde, tablolarda yer aldı, TIME mecmuasına kapak oldu. Atatürk‘ün dünyaca ünlü bu fotoğrafını, Esat Nedim Tengizman, Büyük Zafer’den tam 2 yıl sonra Dumlupınar’da çekti.

Esat Nedim 1897’de İstanbul’da doğmuştu. Muallim Mektebi’nde okurken fotoğraf merakı başlamıştı. Zar sıkıntı edindiği bir fotoğraf makinesiyle arkadaşlarının da fotoğraflarını çekiyordu. Okuldan mezun olduktan sonra askere alındı. O vakit ‘Mülazım-ı Sani’ denilen karşılığı bugün ‘asteğmen’ yahut ‘yedek subay’ olan rütbeyle cepheye gitti. Fotoğraf merakını ve makinesini de yanında götürmüştü. Teknik bahislere yatkın olduğu için birinci görevi de telsiz operatörlüğüydü. ‘Fotoğraf zabiti’ olarak seçildiğinde bu misyonu yapıyordu.

ATATÜRK, HER DAİM YANINDAN AYIRMADI

Mustafa Kemal Paşa’nın hem cephede hem de Ankara’daki resmi temaslarında fotoğraflarını çekti. Dumlupınar’daki Büyük Taarruz’da da yakınındaydı. Bugün tarih kitaplarında ve Atatürk’e dair birçok tarihi evrakta yer alan fotoğrafların neredeyse hepsi onun objektifinden çıkmıştı. Esat Nedim 1923’te terhis olana kadar Atatürk’ün maiyetinden ayrılmadı. Terhis olduktan sonra da fotoğraf çekmeye devam etti.

10 KASIM’DA KULLANILMASI İÇİN TEKRAR GÜN YÜZÜNE ÇIKTI

Esat Nedim, Tengizman soyadını aldı ve emekli olduktan sonra da gazete ve mecmualarda çalışmaya devam etti. Atatürk’ün birçoğu hiç yayınlanmamış fotoğraflarından oluşan geniş bir arşivi vardı. 21 Şubat 1927’de Time’ın kapağında da yer alan o fotoğraf yıllar sonra meşhur olacaktı. Hayat mecmuasında çalışan oğlu İnal Tengizman babasının 30 Ağustos 1924’te çektiği bu fotoğrafı 10 Kasım için kullanılmak üzere 1957’de dergiye götürmüştü. Böylelikle o fotoğraf ve öbürleri tekrar keşfedilmiş oldu. Tengizman’ın Atatürk fotoğraflarından oluşan albümü 1972’de yayınlandı. Tengizman 25 Ocak 1980’de Kadıköy’de bir arabanın çarpmasıyla vefat etti. Geride posta pullarına, tablolara ve posterlere yansımış yüzlerce tarihi fotoğraf kaldı.

UNUTULMAZ KARE, SAVAŞTAN TAM 2 YIL SONRA YAPTIĞI ZİYARETTE ÇEKİLDİ

30 Ağustos 1924’te Atatürk, büyük zaferin ikinci yıldönümünde Dumlupınar’daki savaş meydanını ziyaret etti. 2 yıl evvel savaştan çabucak sonra meydanı gezerken yarı vücudu toprağa gömülmüş lakin bir eliyle sancağı ayakta tutan bir şehit askere denk gelmişti. Kimliği ve künyesi bulunamadığı için ‘Meçhul Asker’ olarak isimlendirilmişti. İşte o günden iki yıl sonra Mustafa Kemal Paşa, o asker ismine diktireceği abidenin temelini atmak üzere oradaydı. Dumlupınar’daki savaş meydanını geziyordu. Muhtemelen o kanlı çarpışmalar gözlerinin önünde tekrar canlanıyordu. Göğsünde parlak bir zaferin gururu, yüzünde o meydanda kaybettiği silah arkadaşlarının hüznü vardı. Cephede de en yakınında olan fotoğraf zabiti Esat Nedim o an deklanşöre bastı. Birkaç yıl sonra Time mecmuasına kapak olan, yıllar sonra bile hem büst hem tablo olarak Atatürk’ü anlatan bütün yapıtlarda kullanılan o fotoğraf o gün orada işte bu türlü bir ortamda çekilmişti…