Ticarette dengeler değişti! Türkiye için büyük fırsat

Haber7 / Fuat Öner

Koronavirüs salgınının tesiriyle güçlü geçen 2020 yılında hükümettin iş dünyasına verdiği dayanak üretim ve istihdamın devamlılığında kilit nokta oldu. Hükümetin bilhassa KOBİ’lere verdiği takviye pandemi sürecinin en az hasarla atlatılmasını sağladı.

Haber7 olarak GNG Danışmanlık İdare Konseyi Lideri ve ASKON İdare Heyeti üyesi Nusret Güre ile KOBİ’lerin durumunu ve teşvikleri konuştuk…

DÜNYADA EN SÜRATLİ HAREKET EDEN ÜLKE TÜRKİYE OLDU

2020 aslında düzgün başlayıp Şubat sonundan itibaren Dünyadaki hastalıktan ötürü makus bir gidişata sebep oldu lakin hükümetimizin vaktinde süratlice almış olduğu kararlar sonucunda çabuk atlatıldı.

Bilhassa turizm, eğitim, restoran ve besin tarafındaki işletmelerimiz zahmet yaşadı. Dünyada bu mevzuda en süratli hareket eden bizim hükümetimiz oldu. Eğitimle ilgili okulların süratlice tatil edilmesi ve virüsün yayılması tesiri bekleniyordu hükümetimiz orda süratlice kararlar aldı.

Öncelikle kısa çalışma ödeneğini getirdi, nakit fiyat dayanağı getirdi. Hasebiyle iş yerinin üzerinden bir maaş kahrını öteledi. Orda da mecburilik getirdi ve Personellerinizi işten çıkarmayacaksınız. Bunun maliyetini ben karşılayacağım, maaş+sigorta dayanağını ben karşılayacağım sizde buna karşılık işçinizi işsiz bırakmayacaksınız dendi. Böylelikle istihdam tarafı aşılmış oldu.

Bölümlerin soruna girmemesi için ana dallarda dert yaşayan kesimler için acil olarak vergi-sigorta ödemelerini 6 ay öteledi. Bu da iş dünyasının elini rahatlattı. KGF kredileriyle piyasada insanların çeklerini yazabilmesin, olağan iş hayatı devam etsin diye bu süreç epey başarılı yürütüldü.

Lakin takdir edersiniz ki turist gelmeyince turizm dalı bundan etkilendi. Bunun içinde tahlil üretildi. Turizmcilere yönelik KGF takviyeli 10 milyon TL limite kadar kredi dayanaklarıyla, düşük faiz oranlarıyla kamu bankalarıyla bugüne geldik.

169 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT GERÇEKLEŞTİ

Her şeye karşın dünyadan farklı olarak bizim sanayicimiz akıllı, neye yatırım yapması gerektiğini biliyor. Bir yanda bir maske gereksinimi ortaya çıktı oldu, deterjan muhtaçlığı hasıl oldu en süratli biçimde bunu satmaya başladık. Birçok bölümde aslında ticaretimiz durmadı. Her şeye karşın 169 milyar dolar üzere bir sayı ile 2020 yılını ihracat sayısı olarak kapattık. Pandemi olmasaydı bu sayılar daha da hoş olacaktı.

TEŞVİKLER İÇİN PİYASADA YANLIŞ BİR ALGI VAR

Biz kesimim içerisinde olduğumuz için firmalarımızdaki yapılamayı görüyoruz. Duruma aslında görüldüğü üzere makûs değil. Devlet bunların haricinde esasen olağan vakitten da vermiş olduğu takviyeler var. Bunlar SGK teşvikleri, İş Kur teşvikleri, KOSGEB dayanakları, TUBİTAK dayanakları devletin 30’un üzerinde kurumu daima aslında teşvik düzeneğini çalıştırıyor. Birtakım Kobilerimizin bundan haberi olmuyor ya da birtakım Kobilerde yanlış bir algı var “bu birilerinin yakın olduğu bireylere dağıtılıyor biz gitsek vermezler” üzere bu türlü bir algı var fakat bu aslında çürümeye başladı. Bizler danışmanlar olarak anlatıyoruz. Müracaat ettiklerinde kendi yollarıyla ya da danışmanlar aracılığıyla müracaat ettiklerinde bunda önemli takviyeler görüyor.

3 YIL UZATILDI

2020’nin sonunda teşvikler bitiyordu aslında SGK teşvikleri ancak 3 yıl daha uzatıldı. 3 yıl daha uzatılması demek 6111 sayılı kanun genç ve bayan istihdamını sağlıyor. 7103 sayılı kanun ise 3 ay işsiz kalan bir insanın tekrar işe girmesi halinde 18 aya kadar SGK takviyesi sağlıyor. Bu İş yerlerin rekabet edebilmesi için değerli bir avantaj bir taraftan işsiz kalanlarında iş bulması için kıymetli bir avantajdır. Devlet bunu nerden sağlıyor, bunu işsizlik fonundan karşılıyor. Bu türlü hoş takviyeler var. Bunların tabi birtakım ufak tefek püf noktaları var. Mesela kimi ufak tefek işleri yapmayınca birtakım takviyelerden istifade edemiyorsunuz ya da az ediyorsunuz. İŞKUR’a kayıtlı olan birisini almış olsanız İŞKUR’un desteklediği kişi olmak zorunda değil siz istediğiniz kişiyi alıyorsunuz onun yalnızca sigortasını yapmadan evvel İŞKUR faal iş arayan halde gösterince bu takviyelerden istifade ediyorsunuz. Bunu yapmayınca sistem onay vermiyor.

TİCARETTE İSTİKRARLAR DEĞİŞTİ

2021 yılının ben çok çok yeterli olacağına ümit edenlerdenim. Bunun karşılığınıda aslında görüyoruz. Tıpkı vakitte DEİK’inde Slovenya yürütme heyeti üyesiyim. DEİK’te karşı ülkenin büyükelçisiyle geçen yaptığımız toplantıda bizden mal almak için bizimle ticaret yapmak için epey hoş sinyaller veriyorlar. Başka ülkelerin yürütme şurasında olanlar arkadaşlarımla değerlendirdiğimde yalnızca mani birtakım ulaşımın kapanması oluyor ki o da şu anda birçok ülkeyle aşıldı. İhracat noktasında uygun gidiyor. Kobilerimiz açıkçası çok ümitli yani eskisinden bile daha çok ticaret yapılabilecek bir ortam var ülkede. Yalnızca ticaretin istikrarları değişti. Evvelden besin yerinde sunulurken artık paket servis diye bir uygulama geldi. Kargo şirketleri çok bedelli bir hale geldi.

Yurt dışında o kadar yeni ticaret modelleri geliştirilmiş ki. Mesela konuttan çalışma diye bir argüman gelişti ülkemizde son 5-10 yıl içinde artık bunu bir adım daha ileriye atmışlar mesela bizim insanımızın burada zekâsı diye düşünüyorum oteller turizm döneminde boş kaldı insanlarda meskenden çalışmak zorunda kaldı meskenden çalışmak çok verimli olmuyor oteller odalarını günlük kiralamaya vermek başladılar. Olağan fiyatın yüzde 40 altına veriyor uygun fiyata veriyor. Lakin bunun karşılığında odası boş kalmamış oluyor. Oradaki beşerler işsiz kalmamış oluyor. Biraz daha e-ticaret yüklü olacağını düşünüyorum ben 2021 yılının. Devlet esasen üzerine düşeni yapıyor verimli bir yıl olacağını ümit ediyorum.

KOBİLERİN 2021 YILINDAN BEKLENTİLERİ

Devlet vakit zaman teşviklerle ilgili yeni düzenlemeler yapıyor. Piyasadaki geri dönüşlere bakıyor yaptığı teşviklerden ne oranda istifade edildiği, ne kadar insan istihdama katıldı bunlara bakarak bunları kıymetlendiriyor. Cumhurbaşkanımız iktisat siyasetinde birtakım ıslahatlar yapmaktan bahsetti. Teşvikler verilirken bu teşvikler bazen köyü tarafta de kullanılabiliyor. Devlette bunu burada fark ettiği vakit farklı bir metoda geçiyor. KOSGEB mesela Türkiye’de en çok yaygın olarak bilinen kurumdur. Orda aslında yanlış bir algıda var.

YATIRIMCI VAZGEÇME NOKTASINA GELİYOR…

KOSGEB yıllar evvel kurulduğunda sanayicileri güçlendirmek için merhum Özel tarafından kurulmuştu. Oradaki maksat kitle yalnızca endüstriciler fakat ilerleyen yıllarda bütün esnaflarda bu kutunun içine atıldı. 3 milyon 600 bin tane kayıtlı üyesi var şu anda. 3 milyon 600 bin üyenin 3 milyon 150 bin tanesi esnaf biz. Biz hatta 3 milyon 150 bin havuzdaki esnafın ticaret bakanlığına bağlanarak orada farklı bir düzenekte kıymetlendirilmesi evet onlarda esnaf onların da dayanaklardan istifade etmesi lazım. Lakin onlar orda olduğu vakit KOSGEB üzerine düşeni sanayicilere yapması gerekeni yapamıyor. Gecikmeler oluyor. Mesela yeni bir proje çıkıyor 300 bin lira hibe 700 lira faizsiz dayanağı var.  Kobi gel diye bir daveti var KOSGEB’in olağan vakitte yılda 4 sefer çıkan bir davetti bu geçen sene o kadar çıkmadı. Bu kere kaynaklar az olduğu için kâfi olmuyor. Projeyi veriyorsunuz üç ay sonunda muhakkak oluyor sonra harekete geçmesi derken 7-8 ayı buluyor. İktisat idaresine vakit zaman bunu anlatmaya çalışıyoruz. Vakit zaman yatırımcı o yatırımdan vazgeçme evresine gelebiliyor zira diyor ki ben 7 ay seni beklersem ben ona nazaran mutabakatlar yaptım o yatırım onu beklemedi.

Ancak biz piyasada şunu da gördük. 2020’nin bilhassa Haziran ayından itibaren bizim yaptığımız hizmetlerden bir tanesi de yatırım teşvik dokümanı. İnanılmaz yatırım yapılıyor şu an da. Birçok alanda geçen ay iki firmamızda bir tane 50 milyon TL’lik bir tane de 33 milyon TL’lik yatırım teşvik evrakı aldı. Bir taraftan beşerler ülkesine güveniyor pazardaki fırsatları görüyor ve bunun karşılığında yatırım yapmaya devam ediyor. Burada kim tesirli oluyor işte basının burada değeri çok var.

İkinci olarak da DEİK üzere ASKON üzere MÜSİAD üzere kuruluşlarımızda burada ticaret-diplomasi yapıyor aslında karşılıklı olarak aslında evvelce yüz yüze yapılamayan toplantılar bu süreçte şöyle avantajları da oldu. Biz bütün ülkelerle karşı tarafın temsilcileriyle Zoom da online olarak toplantı yapma imkanına sahip olduk. Evvelden mesela müşterilerimize bunu öneriyorduk zira İstanbul da bilhassa bir yerden bir yere gitmek vakit kaybı yetişemiyorsunuz. O vakit kabul etmiyorlardı artık kendilerinden bu türlü bir talep geliyor. Çok da verimli oluyor.

DEVLET ŞEFKATLİ TARAFINI GÖSTERECEKTİR

O yüzden 2021’de devlette biraz şefkatli tarafını gösterecek bunun işaretlerini alıyoruz. Yalnızca şuanda sivil toplum örgütleriyle iktisat idaresi bunu pahalandırıyor. Nasıl bir model uygulayalım? diye. Evvelden mesela devletin KOSGEB tarafından verdiği takviye şuydu; iş yeri açan herkese 50 bin lira hibe veriyordu. O 50 bin lira hibe hala devam ediyor. Oradaki hedef şuydu beşerler ticaret yapsın, istihdam yapsın, sigorta yapsın, vergi ödesin hem devlete dönüşümü olsun hem insanlara iş sahibi olsun.

İş burada bir çiğköfte açan bireye de bu verildi bir fotoğraf stüdyosu açana da verildi. Artık orda devlet modeli değiştirmek zorunda daha büyük kapsamlı teşvikler var. İşte 1 milyon bütçeli bir KOBİGEL var onun bir tık üstünde 5 milyon hibeli bir öteki proje var. 10 milyona kadar KOSGEB’in burada takviyeleri var. Daha farklı teşvikler çıkıyor orada devlet üst sonu koymuyor. Kâfi ki diyor Türkiye’nin ithal ettiği Türkiye de üretilmeyen ithal ettiğimiz bir eseri üretin ithalatı azalttığınız üzere ihracata katkı sağlayın. Lakin alt tabandakilerde değişiklik olacak onu bekliyoruz açıkçası.

BİTESVİK SİSTEMİ KOBİLERE NE ÜZERE AVANTAJLAR SAĞLIYOR?

Aslında biz bu projeyi çıkarttığımızda 2017 yılında bu yazılımı yaptık. Biz bunu bir muhtaçlıktan ötürü yaptık aslında. Piyasada şunu gördük; danışmanlık yapan şahıslar hem insanlara yanılgılı teşvikler yapmaya sevk ediyor, yanılgılı sonuçlar çıkarıyor şöyle bir algı oluşuyor devlet kaşıkla verdi kepçeyle geri aldı. Bu teşviklerde kusurlu bir kullanım kelam konusu olursa sonunda devlet 3-5 sene sonra bunu incelediğinde bunu faiziyle ve cezasıyla birlikte geri alıyor. Orada çok kritik bir durum var. Mesela aldığınız bin lira teşvik sizin 100 bin liranızı 300 bin liranızı 500 bin liranızı çalışan sayınıza nazaran sebep olabiliyor. Zira orada devlet resen verdiği ya da 5 puanlık indirim var. Sizin orada yaptığınız kusur sonra sizin geriye dönük 5 puanlık indirimden de olmanızı sağlıyor. Fatura hayli büyük çıkıyor. Bu bahiste hakkıyla çalışan danışmanlar tabi ki var. O danışmanlar var olmakla bir arada yüzde 25’lere varan oranlarda kurul aldılar. O da haksız bir yarardı. Biz buna bir tahlil bulmak için beşerler danışmana gereksinim duymasın kendi bünyelerinde bunu yapabilsin diye kendi data tabanlarını kurduğumuz programımızla kusursuz ve eksiksiz bundan istifade etmeleri için kurduğumuz bir projeydi. Biz bu projeyi yaparken devletin geriye dönük rastgele bir teşvikten yararlanması konusu değilken ya da mahkeme kararıyla yapılması kelam konusuyken bir anda devlet bir karar aldı zira mahkemeye vermeler artmıştı her keresinde mahkeme iş vereni haklı buluyor bu teşvikleri ödeyin diyor.

Devlette bunun önüne geçmek için bir yasa çıkardı. 7103 sayılı yasa 2018 yılının Şubat ayında çıktı bu kanun dedi ki; geriye dönük teşvik alacağı olan firmalar bu teşviklerini müracaat ederek alsınlar. Sonra ben bir hak tanıyacağım dedi kanunla da önünü kapattı. Uzunca bir vakit da önünü tıkamadı. 1yıl 1,5 yıl insanların müracaat etme hakkı verdi. Beşerler önemli olarak istifade etti. İşte tam bu noktada bizim bit teşvik yazılımımız daha bedelli hale geldi. Zira insanların hakikat şahısları tespit etmesi değerli ikincisi tespit ettikleri şahısları SGK’nın sistemine yüklemesi çok kıymetliydi. Biz iki işi burada birleştirdik yazılımla. Günlerce program test edildi. Piyasaya birinci çıkardığımızda birinci başta zorlandık ancak sonra epeyce güzel bir program satışı yaptık. Hala devam ediyor zira teşvikler katlanarak devam ediyor ve güncellenmek zorunda. Dataları SGK’nın bilgi tabanından çekerek teşvikin şuanda sigorta tarafından 20’ye yakın teşvik var. Her teşvikin kendine nazaran farklı bir hesaplama usulü var. Biz dataları oradan çekerek ortalama mantığını hesap ediyoruz programa sonuçta bir rapor çıkartıyor. Bunu aylık olarak çıkarttığı üzere geriye dönük her türlü çıkartıyor. Orada bazen bir kişi birden fazla teşvikten faydalanabiliyor. Biz tekrar yazılımda  şu avantajı sağlıyoruz kullanıcılarımıza hangisi daha yüksekse işletmenin karı hangisinde daha fazla olacaksa ondan istifade etmesi için oluşturduğumuz bir yazılım piyasada da karşılık buldu bizde bunu daima güncelleyerek daha uygun özellikler ekleyerek hizmet vermeye devam ediyoruz.