Türk-İş, Hak-İş ve DİSK’ten ortak asgari ücret açıklaması: İnsan onuruna yaraşır bir ücret tespit edilmeli

Türk-İş, Hak-İş ve DİSK, bugün birinci toplantısı yapılacak minimum fiyat görüşmeleri öncesi Türk-İş Genel Lideri Ergün Atalay, Hak-İş Genel Lideri Mahmut Arslan ve DİSK Genel Lideri İstek Çerkezoğlu imzasıyla ortak yazılı açıklama yaptı.

Açıklamada, 2021 yılı taban fiyat görüşmelerinin, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgının tüm dünya ve Türkiye’de ağır insani, toplumsal ve ekonomik tahribatının yaşandığı bir periyotta başladığı belirtilerek, şunlar kaydedildi:

“Küresel salgın, başta çalışanlar olmak üzere tüm fiyatlı çalışanların yaşama kurallarını daha da ağırlaştırdı. Önemli iş ve gelir kayıplarına yol açtı. Hakikaten devletin resmi kurumunca açıklanan son büyüme sayılarında, çalışanların ulusal gelirden aldıkları hissenin önemli oranda gerilediği de görülmektedir. 2021’de geçerli olacak minimum fiyatın, pandemi şartlarında yaşanan iş ve gelir kaybı dikkate alınarak insan onuruna yaraşır bir geçim fiyatı olarak tespit edilmesi ortak fikrimizdir.”

‘İşçinin insanca yaşaması için kâfi fiyata sahip olması gerekir’

Minimum fiyatın personel ve ailesinin günün ekonomik ve toplumsal şartlarına nazaran insanca yaşamasını mümkün kılacak, insanlık onuruyla bağdaşacak bir fiyat olduğunun vurgulandığı açıklamada, şu tabirler kullanıldı:

“Asgari fiyat, çalışanların yaşama ve çalışma koşullarının düzenlenmesine yönelik değerli uygulamalardan biridir. Minimum fiyat ve civarında çalışan milyonlarca emekçinin olduğu ülkemizde, belirlenecek minimum fiyat sayısı yalnızca minimum fiyatlı çalışanları değil, işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği vb. ödemeleri alan hak sahiplerini de direkt etkilemektedir. Milletlerarası Çalışma Örgütü (ILO) Anayasası’nın girişinde, ‘işçinin ve ailesinin sırf geçimini temin eden fiyat, insanca yaşamaya kâfi bir fiyat değildir. Halbuki personelin insanca yaşaması için kâfi fiyata sahip olması gerekir’ tabirine yer verilmiştir. Üç Emekçi Konfederasyonu ‘insan onuruna yaraşır bir taban ücret’ belirlenmesi taleplerini bir ortaya gelerek ortaklaştırmıştır.”

‘Çalışanlar, ekonomik zahmetlerin nedeni değil mağdurudur’

Anayasada devlete “Çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir fiyat elde etmeleri ve öbür toplumsal yardımlardan yararlanmaları için gerekli önlemleri alma” vazifesi verildiği ve taban fiyatın tespitinde “Çalışanların geçim kuralları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur” denildiği anımsatılarak, açıklamaya şöyle devam edildi:

“Asgari fiyat bir pazarlık fiyatı değildir. Emekçinin ailesiyle insanca yaşamasını sağlayacak gelirdir. Minimum fiyatın belirlenmesi müzakerelerinde göz önünde tutulması gereken öncelikli konu, çalışanların karşı karşıya bulundukları geçim şartlarıdır. Çalışanlar, yaşanılan ekonomik külfetlerin nedeni değil mağdurudur ve ‘ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum’ gerekçesiyle taban fiyatın düşük belirlenmesi kabul edilemez. Türkiye’nin rekabet kurallarını düşük fiyat siyasetiyle sağlamak doğrultusunda bir anlayışı olmamalıdır. Ülkemizdeki minimum fiyat seviyesi AB üyesi birçok ülkenin gerisindedir. Bugün ücretliler üzerinde dayanılmaz boyutlarda vergi yükleri bulunmaktadır. Fiyatlı çalışanların eline geçen fiyat, vergi nedeniyle ilerleyen aylarda düşmektedir. Taban fiyat alan personeller bile yılın son aylarında daha düşük fiyat almaktadır. Taban fiyat kadar bir gelirin fiyatlı çalışanlar için vergi dışı bırakılması istikametinde tüm toplumsal taraflar ortasında görüş birliği oluşmasına karşın -şimdiye kadar- rastgele bir düzenleme yapılmamıştır. Patronun toplumsal güvenlik primi düşürülmesine karşın çalışanların toplumsal güvenlik primi koruma edilmiştir.”

‘Ücretlerin taban fiyata tekabül eden kısmı vergiden muaf olmalı’

Üç personel konfederasyonu, ‘insan onuruna yakışır’ seviyede bir minimum fiyat belirlenebilmesi için, Minimum Fiyat Tespit Kurulu’nun çalışmaları sırasında temel alınması gereken şu prensiplere yer verdi:

• Taban fiyatın saptanmasında Anayasa’da yer alan ‘geçim şartları’ yaklaşımına öncelikle uyulmalıdır. Günün ekonomik ve toplumsal şartlarına nazaran personelin ve ailesinin insanca yaşamasını mümkün kılacak ve insanlık onuruyla bağdaşacak taban fiyat belirlenmelidir. İçinde yaşadığımız salgın şartlarının yarattığı gelir kaybı ve masraf artışları da dikkate alınmalıdır.
• Minimum fiyat, Minimum Geçim İndirimi (AGİ) hariç ve net olarak açıklanmalıdır. Bu fiyattan yapılacak vergi, toplumsal güvenlik vb. kesintiler net meblağın üzerine ek edilmeli ve yıl boyunca minimum fiyat, açıklanan bu net fiyatın altına düşmemelidir.
• Fiyatların taban fiyata tekabül eden kısmı vergiden muaf olmalıdır. Ayrıyeten ücretliler için damga vergisi uygulaması kaldırılmalıdır. Minimum fiyat sonrası birinci vergi basamağı için uygulanacak oran yüzde 10 olmalıdır.
• Minimum fiyat, rastgele bir ayırım yapılmadan tekrar ulusal seviyede tek olarak ve yıllık belirlenmelidir. Çalışanların ortasında nitelik, kıdem, işin mahiyeti üzere ekonomik hedefli değerlendirmelerin tümünden bağımsız olarak ele alınmalıdır.
• Minimum fiyat, ekonomik ölçülerin ötesinde toplumsal bir fiyat olarak kabul edilmeli ve bu özelliği temel alınarak belirlenmelidir.
• Devlet çalışanlar ortasında ayrım yapmamalı, kamuda geçerli en düşük aylık fiyatını taban fiyat belirlenirken de dikkate almalıdır.

‘İşçi SGK prim hissesi 5 puan düşürülerek bütçeden karşılanmalı’

Türk-İş, Hak-İş ve DİSK, taban fiyat ile ilişkili olarak ve mevcut ekonomik şartlar da dikkate alınarak, taleplerini şöyle sıraladı:

• Patronlara sağlanan toplumsal güvenlik prim takviyenin gibisi emekçilere de verilmeli ve personellerin toplumsal güvenlik haklarında bir kayıp yaratmayacak biçimde emekçi SGK prim hissesi 5 puan düşürülerek bütçeden karşılanmalıdır.
• Pandemi şartlarında işsizlik sigortasından personellere yapılan ödemelerin (kısa çalışma ödeneği, nakdi gelir takviyesi ve işsizlik sigortası) alt hududu taban fiyat olmalıdır. Pandemide iş ve gelir kaybı olan çalışanlara taban fiyat seviyesinden az olmayan bir nakdi gelir dayanağı verilmelidir. Bu dayanak kayıtsız çalışan çalışanlar için bütçeden karşılanmalıdır.
• ‘Sosyal Devlet’ unsuru gereği ‘aile yardımı’ çalışmayan eş için uygulamaya konulmalıdır.
• Sendikal örgütlenmenin olduğu işyerleri için taban fiyat teşviki uygulanmalıdır.

Açıklamada, üç emekçi konfederasyonun ortak çalışma unsurlarına uygun olarak, ortaya çıkan görüşleri paylaşmaya devam edeceği belirtildi.