Türkiye, dış ticarette dijital uygulamalarla fark yarattı

AA muhabirinin derlediği bilgiye nazaran, tüm dünyayı etkileyen Kovid-19 salgını hasebiyle Türkiye de bir taraftan ekonomik faaliyetler ve ticari ilgiler açısından takviye ve tedbirler uygularken, öbür taraftan kelam konusu önlemlerin ticareti olumsuz etkilememesi için dijitalleşme projelerini hayata geçirdi.

Ticaret Bakanlığının bu yıl başlattığı uygulamalar ve alınan tedbirler sayesinde bilhassa yılın birinci yarısında Kovid-19 salgınının tesirlerinin görüldüğü ihracatta sayılar yılın ikinci yarısında toparlandı.

Haziran ayı ihracatı, mayısa nazaran yüzde 35, 2019’un birebir ayına nazaran yüzde 15,8 artış kaydetti.

Temmuzda da ihracatta bir evvelki aya nazaran yüzde 11,5 artış olurken, hem 2020 yılının en yüksek ihracat kıymetine hem de toplamda yüzde 84,5, altın hariç ise yüzde 93,9 ile yılın en yüksek ihracatın ithalatı karşılama oranına ulaşıldı.
Ocak-kasım devrinde ihracat geçen yılın birebir periyoduna nazaran, yüzde 8,31 azalışla 151 milyar 704 milyon dolar, ithalat ise yüzde 3,55 artışla 197 milyar 47 milyon dolar oldu. İthalat artışında altın ithalatı tesirli olurken, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 76, altın hariç kelam konusu oran ise yüzde 86,3 olarak hesaplandı.

IMF’ye nazaran 2020’de dünya ihracatının yüzde 11,7 azalması öngörülürken, Türkiye’deki ihracat düşüşü bu oranın altında gerçekleşti.

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, salgın şartlarına karşın 2020 yılı ihracatının 25 Aralık prestijiyle 166 milyar doları geçerek Yeni İktisat Programı’ndaki 165,9 milyar dolar maksadını aştığını bildirdi.

Temassız ticaret ile mal sevkıyatının sürekliliği temin edildi

Bilhassa mart ayından itibaren, Kovid-19 nedeniyle dünya genelinde hudut geçişlerinin kapatılması yahut kısıtlanması üzere önemli önlemler alınırken, Ticaret Bakanlığı teknolojik yatırımların da takviyesiyle mal sevkiyatlarının gerçekleştirilmesi için Habur, Kapıkule ve Kapıköy gümrük kapılarında ve Ro-Ro limanlarında “temassız ticaret” uygulamasını hayata geçirdi.
Temassız ticaretle, ticari araçların giriş-çıkış süreçleri için kimi tampon bölgeler belirlenerek, konteyner, dorse ve sürücü değişimi prosedürüyle ticaretin devamlılığı sağlandı. Kelam konusu uygulamalarda birtakım bölgelerde demir yollarında vagonların karşılıklı lokomotifler ile itilip çekilmesi sistemi kullanıldı.

Salgın sürecinde devreye alınan bir başka yenilikçi uygulama da “sanal ticaret heyetleri” ve “sanal fuarlar” oldu. Toplumsal temasın kısıtlandığı bu devirde Türk eserleri birçok ülkeye sanal fuar ve ticaret heyeti tertipleri sayesinde tanıtıldı. Öte yandan, “Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerin Desteklenmesi Hakkında Cumhurbaşkanı Kararı” ile bu tertipleri düzenleyen kesime özel takviyeler sağlandı.

Bu kapsamda, 48 ülkeye yönelik 27’si sektörel, 12’si genel olmak üzere 39 sanal ticaret heyeti faaliyeti gerçekleştirilirken, firmaların yaklaşık 6 bin ikili iş görüşmesi yapması sağlandı. Düzenlenen 8 sanal fuarda da 54 binin üzerinde iştirakçi sayısına ulaşıldı. Buna ek olarak hizmetler bölümlerinde, eğitim, bilişim, sinema ve yayın mevzularında 5 sanal fuar yapıldı.

İhracatçılara dayanak yağdı

Yıl içinde ihracatçılara yaklaşık 2,75 milyar lira takviye ödemesi gerçekleştiren Ticaret Bakanlığı, 2021 yılı bütçesinde ihracatta devlet dayanaklarının oranını yüzde 63 (4,1 milyar lira) olarak öngördü.

Öte yandan Türk Eximbank da yıl içinde geçen yılın birebir periyoduna nazaran ihracatçılara yüzde 6 artışla 41,9 milyar dolar finansman takviyesi sağladı.

Ayrıyeten, İhtisas Özgür Bölge modelini hayata geçiren Bakanlık, bu bölgelerde yatırım yapacak firmalar için dayanaklar sundu. “Yurt Dışı Lojistik Merkezlerinin Desteklenmesi Projesi” ile de yurt dışındaki stratejik noktalarda kurulacak lojistik merkezlerin Bakanlık tarafından desteklenmesinin önü açıldı.

Ağır ticari diplomasi trafiği meyvelerini verdi

Bu yıl içinde ticari diplomaside de birçok kıymetli adım atıldı. Salgının getirdiği fiziki kısıtlamalara karşın, yıl genelinde, birden fazla görüntü konferans prosedürüyle olmak üzere Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ve bakan yardımcıları düzeyinde 164 ikili üst seviye resmi görüşme gerçekleştirildi.

Yürütülen üst seviye görüşmeler ve teknik müzakereler sonucunda Brexit sonrasında Türkiye ile Gümrük Birliği bağlantısı sona erecek olan Birleşik Krallık ile Özgür Ticaret muahedesine imza atıldı. Kelam konusu muahede ile Gümrük Birliği’nin 25 yıl boyunca getirdiği kazanımlar korunurken, STA ile sanayi eserlerinde gümrük vergileri sıfırlandı, tarım ve işlenmiş tarım eserlerinde AB ile mevcut ödünler ölçeklendirilerek yeni ticari münasebetlere yansıtıldı. Muahedeye eklenen bir kararla STA kapsamının hizmetler, yatırımlar, ileri tarım ödünleri üzere alanları da içerecek halde yakın vakitte genişletilmesi üzerinde de mutabık kalındı.

Öte yandan Azerbaycan ile de Tercihli Ticaret Muahedesi imzalayan Bakanlık, Ukrayna, Japonya, Tayland ve Endonezya ile Özgür Ticaret Mutabakatı, Moritanya, Mozambik ve Özbekistan ile Tercihli Ticaret Mutabakatı, Rusya ile Hizmet Ticareti ve Yatırım Mutabakatı müzakerelerini yürütüyor.

Gümrük Birliği’nin güncellenmesi istikametinde de Avrupa Birliği’ne üye ülkelerle ağır temas halinde olan Bakanlık, Yeşil Mutabakat çerçevesinde finansal imkanlara erişim noktasındaki talepleri için de görüşmeler yaptı.
Bakanlık 11 ülkeyle Karma Ekonomik Komite (KEK) ve Ekonomik ve Ticaret Paydaşlık Komite (ETOK-JETCO) toplantılarını çevrim içi olarak gerçekleştirdi.

İhracata birinci adım için hayata geçirilen projeler

Bakanlık, KOBİ’ler başta olmak üzere ticaret erbabının da ihracatçı olabilmesi, ihracatçıların da pazarlarını genişletebilmesi için “Kolay İhracat Platformu” ve “Akıllı İhracat Robotu” uygulamalarını hayata geçirdi.

Yapay zeka ve makine öğrenmesi üzere teknoloji altyapılarını kullanarak ihracatçılara kapsamlı bir dijital danışmanlık hizmeti sunan Kolay İhracat Platformu ile ihracatçıların ülke bazında somut pazar bilgileri ve teklifler alabilmelerine imkan sağlandı. Platform, ağustos sonundan bugüne kadar 75 bin şahsa hizmet verdi.

Bakanlığın kelam konusu uygulamaları sayesinde, Ocak-Kasım 2020 devrinde ihracatçı firma sayısı geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 3,1 artışla 84 bin 344 oldu.

KOBİ’leri ihracatçı yapmak için “81 Vilayette İhracata Birinci Adım Programı”nı başlatan Bakanlık, tüm Türkiye’ye yönelik bir tahlil gerçekleştirerek, ihracat potansiyeline karşın şimdi ihracat yapmamış 76 vilayette 15 bin 770 firma belirledi. Ticaret Bakanlığı bu firmaları sürdürülebilir biçimde ihracatçı yapmak için kendilerine özel mentorluk sağlayacak.
Öte yandan, bayan ve genç girişimcilere yönelik eğitim, mentorluk ve network sağlamak için Bakanlık, Export Akademi, Bayan Teşebbüsçü Network Platformu ve Ulusal Bayan İhracatçı Network Platformu çalışmalarını yürüttü. Bu programlar Memleketler arası Ticaret Merkezinin “SheTrades Outlook Platformu” tarafından, dünyadaki uygun uygulama örnekleri ortasında gösterildi.

İhracatçı tabanını genişletme açısından eğitim faaliyetlerini de sürdüren Ticaret Bakanlığı, mart ayında devreye aldığı Sanal Ticaret Akademisi ile dış ticaret, iç ticaret ve girişimcilik alanlarında vatandaşlara çevrim içi ve fiyatsız eğitim verdi. Bugüne kadar 29 bin kullanıcı akademiye erişim sağlarken, eğitimlerini tamamlayanlara 4 bin 864 sertifika verildi.

Gümrüklerde dijitalleşme ticareti kolaylaştırdı

Öte yandan, gümrüklerde de dijitalleşme manasında dikkat alımlı adımlar atıldı. Kapıkule, Hamzabeyli ve Öncüpınar gümrük kapılarındaki yenileme çalışmaları tamamlanırken, dış ticarete husus eşya için gerekli evrakların elektronik ortama aktarılması kapsamında elektronik evrak sayısı 187’ye, Tek Pencere Sistemi kapsamındaki evrak sayısı da 159’a yükseltildi.

Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası’nı haiz firma sayısı 534’e ulaşırken, bu firmalar yılın 11 aylık devrinde ihracatın yüzde 29,1’ini ithalatın ise yüzde 34,7’sini gerçekleştirdi.

İthalatta “Yerinde Gümrükleme” ve “İzinli Alıcı” uygulamaları hayata geçirildi. Menşe ispat ve dolanım evraklarının elektronik olarak düzenlenebilmesi, hava yolu eşyasının elektronik takibi ve antrepo izleme sistemleri, Gümrük Rehberi, Gümrük Tarife Arama Motoru, GET-APP ve SHIP üzere dijital uygulamalar ihracatçı ve ithalatçıların hizmetine sunuldu.
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başkanlığı ile Ticaret Bakanlığı ortasında koordineli olarak yürütülen Ulusal Tarama Sistemi (MİLTAR) Projesi kapsamında birinci yerli x-ray tarama sisteminin dizaynına başlandı.

Kaçakçılıkla çabada 3 rekor yakalama

Kaçakçılıkla gayrette risk tahlil aktifliğini artırmak ve görüntüleme kapasitesini güçlendirmek üzere TÜBİTAK ile makine öğrenmesine dayanan “Veri İdaresi ve Hedefleme Yazılımı Projesi” ile “Tarama Ağı Projesi” çalışmaları yürütüldü.

Bütünleşik Data Analitiği Tahlili (Veri Madenciliği) Projesi kapsamında Bakanlığın sahip olduğu yüksek ölçekli bilginin verimli ve çağdaş prosedürlerle tahlili yapıldı. Bilgi Analitiği Mükemmeliyet Merkezi kurulması çalışmalarında birinci 2 faz tamamlandı.

Kaçakçılıkla uğraş operasyonları çerçevesinde yıl içinde 8 milletlerarası operasyona imza atıldı. Gümrük koruma gruplarınca yılın başından itibaren 3’ü rekor niteliğinde yakalamayla sonuçlanan 260 operasyonda toplam 8,2 ton uyuşturucu unsur, 1879 ton kaçak akaryakıt ele geçirildi.