Ukrayna’ya kim hangi silahları tedarik ediyor?

Ukrayna Savunma Bakanı Oleksiy Resnikov, Twitter hesabından neredeyse her gün, heybetli nakliye uçaklarına ilişkin yeni görseller paylaşıyor. Uçaklardaki sandıklarda ise başta Amerika Birleşik Devletleri (ABD), İngiltere ve Türkiye olmak üzere, birtakım NATO ülkelerinin Ukrayna’ya gönderdiği silah ve mühimmat bulunuyor.

Bu sevkiyatlar, huduttaki devasa Rus askerî yığınağının oluşturduğu tehdit karşısında Ukrayna’yı güçlendirmek için yapılıyor. Ukrayna hükümeti, Batılı ortakların şu ana kadar Kiev’e 1,5 milyar dolarlık askerî yardımda bulunduğunu açıkladı. Almanya ise Ukrayna’ya silah teslimatı yapmayı ısrarla reddediyor.

Pekala Ukrayna’ya hangi ülkeler, hangi silah ve mühimmatları sevk ediyor? İşte kısa bir özet:

Türkiye’den Bayraktar SİHA’ları

Ukrayna, son yıllarda NATO ülkesi Türkiye’den en az 20 adet Bayraktar TB2 SİHA (silahlı insansız hava aracı) satın aldı. Bu drone’lar, Ukrayna tarafından kendi ürettiği motorlarla donatılıyor. Ukrayna ayrıyeten Bayraktar SİHA’larını üretmek için lisans da aldı. Savunma Bakanı Resnikov, geçen hafta bu araçların üretimini yapacak bir fabrikanın inşa edileceğini duyurdu.

Bayraktar insansız hava araçları yalnızca keşif emelli kullanılabileceği üzere, lazer güdümlü bomba ve füzelerle de donatılabiliyor. Yani hem İHA hem SİHA olarak kullanılabiliyor. Geçtiğimiz Ekim ayı sonunda Ukrayna ordusu, Bayraktar kullanarak ülkenin doğusundaki Rus yanlısı ayrılıkçıların bir topçu silahını birinci defa imha etti.

Ukrayna ile Türkiye, pek çok alanda olduğu üzere silah sanayiinde de iş birliği yapıyor

SİHA’lar ayrıyeten askerî açıdan daha zayıf görünen orduların, güçlü düşman birliklerine ağır kayıplar verdirme fırsatı da sunuyor. 2020 yılında Azerbaycan ve Ermenistan ortasında yapılan ve altı hafta süren İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’nda, Sovyet devrinden kalma hava savunma sistemlerinin, Bayraktar üzere çağdaş SİHA’lara karşı büyük ölçüde etkisiz kaldığı görülmüştü. Birebir durumun, Rusların “Panzir S1” üzere daha çağdaş karadan havaya savunma sistemleri için de geçerli olup olmadığı şimdi bilinmiyor.

Ukrayna Savunma Bakanlığı, Bayraktar SİHA’larının hala devam etmekte olan “Kar Fırtınası 2022” isimli askerî tatbikatta da kullanılacağını açıkladı.

ABD ve İngiltere’den tanksavar füzeleri

Resnikov’un Twitter’da coşkuyla paylaştığı fotoğraflarda, ABD imali taşınabilir Javelin tipi tanksavar füzeleri ve İngiliz NLAW füzeleri de görülüyor. Her ikisi de tekrar tatbikatta test ediliyor. Tek kişi tarafından taşınabilen füzeler, küçük boyutları ve düşük tartıları nedeniyle, son derece taşınabilir ve fonksiyonel silahlar olarak dikkat çekiyor.

ABD, 2019’dan bu yana Ukrayna’ya Javelin füzeleri sağlıyor. Kesin sayı hakkında farklı bilgiler söylem edilmekle birlikte, bilhassa 2021 sonbaharından bu yana yüzlerce füzenin Ukrayna’ya teslim edilmiş olması kuvvetle olası.

“Daha fazlasına gereksinimimiz var”

“Mızrak” manasına gelen Javelin, dünyanın en çağdaş tanksavar silahı olarak kabul ediliyor. Yaklaşık 2 kilometrelik bir menzile sahip olan Javelin ile ağır tank ve öteki zırhlı araçları yahut sığınak üzere amaçları kolaylıkla vurmak mümkün. Javelin, daha zayıf zırhlı üstlerine saldırdığı için ağır tankları da yok edebilir. Daha kısa menzilli olan İngiliz imali NLAW füzeleri de misal özelliklere sahip. Londra’nın Kiev idaresine bu füzelerden son aylarda yaklaşık 2 bin adet gönderdiği bildiriliyor.

Ukrayna Cumhurbaşkanı’na güvenlik bahislerinde danışmanlık yapan Kiev’deki Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Mykola Bielieskov, “Bu sistemler, tam da en çok gereksinimimiz olan şeyler” diyor. DW’ye konuşan Bielieskov, “Çünkü ordu cephaneliğimize entegre olmaları çok kolay. Askerlerimiz bunları kullanmayı çok süratli bir halde öğrenebiliyor. Bir Rus saldırısı durumunda, kitlesel kullanımları çok tesirli olacaktır. Bu yüzden daha fazlasına muhtaçlığımız var” değerlendirmesini yapıyor.

Rus hava üstünlüğü

Rus ordusu, bilhassa havada Ukrayna ordusuna bariz üstünlük sağlayabilecek kapasitede. Berlin’deki Avrupa Dış Alakalar Kurulu’nun güvenlik siyaseti uzmanı Gustav Gressel, “Bir atak durumunda Ruslar, Ukrayna Hava Kuvvetleri’ni büsbütün ortadan kaldırarak ve hava savunma sistemlerini bertaraf ederek, iki ila üç gün içinde hava üstünlüğü elde edebilir,” halinde konuşuyor. Çünkü Rusya’nın, yalnızca Ukrayna’dan çok daha fazla uçağı yok. Birebir vakitte Rus Silahlı Kuvvetleri, Sovyet imali eski bir teknoloji olduğu için, Ukrayna uçaklarının telsiz bağlantısını ve uçaksavar savunma sistemini de takip etme imkanına sahip. Ayrıyeten Ukraynalı pilotlar, yedek modül eksikliği gerekçesiyle uçakların ihtiyatlı kullanılmasının bir sonucu olarak, Rus pilotlara göre daha az uçuş saati deneyimine sahip.

Rus Hava Kuvvetleri’ne ilişkin MiG-29 savaş uçakları

“Tüm bunlar Rus Hava Kuvvetleri’ni üstün kılıyor” diyen güvenlik siyaseti uzmanı Gressel, DW’ye verdiği mülakatta kelamlarını şöyle sürdürüyor: “Hava üstünlüğüne sahip olan taraf, kara kuvvetlerinin de elini güçlendirir. Gerek havadan sağlanacak taarruz takviyesi ile gerekse İHA’larla yapılacak keşif uçuşlarıyla Ukrayna mevzilerinin yerini tespit etmek suretiyle kıymetli bir avantaj sağlayabilir. Böylelikle çatışmaya girmeden evvel düşman yıpratılmış olur.”

ABD ve Polonya’dan uçaksavar füzeleri

İşte bu nedenle Ukrayna açısından bakıldığında, hava savunmasının güçlendirilmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Lakin bunu, bugünden yarına başarmak pek mümkün değil.

Bu hakikaten hareketle daha rasyonel ve acil tahlillere odaklanılıyor. Bu noktada manuel hava savunma sistemleri ön plana çıkıyor. Litvanya Başbakan Ingrida Simonyte, geçen Perşembe yaptığı açıklamada, ABD imali ve tek kişinin taşıyabildiği Stinger uçaksavar füzelerinin, önümüzdeki birkaç gün içinde Ukrayna’ya teslim edileceğini duyurdu. Buna ek olarak Polonya, Kiev’e üç kilometre araya kadar uçakları vurabilen ısı güdümlü GROM uçaksavar sistemini tedarik ediyor. Ukrayna ordusunun cephaneliğinde zati benzeri silahlar olduğundan, GROM ve Stinger için ağır bir işçi eğitimine gerek olmayışı da büyük avantaj olarak bedellendiriliyor.

Ukrayna Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Mykola Bielieskov, “Bu tek kişilik füzeler hayli faydalı. Rus hava ataklarının tesir gücünü hafifletmek mümkün. Elbette yalnızca bu sistemleri kullanarak Rus jet ve helikopterlerinin tümünü vuramazsınız. Tekrar de Rusya’ya çok ağır bir bedel ödetmek mümkün olur.”

Mühimmat takviyesi

Tek kişilik füzeler, miğfer ve çelik yelek üzere hami ekipmanlara ek olarak, şu anda Kiev Havaalanı’na inen nakliye uçaklarındaki sandıklarda bol bol mühimmat da bulunuyor. Bunlar bilhassa Ukrayna ordusunun elindeki tüfek ve topçu silahları için gerekiyor. Ana tedarikçiler ise kendilerini de Rus tehdidi altında gören Çek Cumhuriyeti ve Polonya.

Bir küme Ukraynalı aktivist, İngiltere’nin Kiev Büyükelçiliği önünde, silah yardımlarından ötürü bu ülkeye teşekkür etti

Stockholm Barış Enstitüsü SIPRI’ye nazaran, 2014’ten bu yana, daha evvel ismi geçen devletlere ek olarak, NATO ülkeleri Kanada ve Fransa da Ukrayna’ya silah tedarik etti. Son haftalarda, bilhassa İngiltere ve ABD’den yapılan teslimatlar bariz formda arttı. Ukrayna Savunma Bakanı Resnikov’a nazaran, yalnızca ABD’den Kiev’e 1300 ton silah ve mühimmat gönderildi.

Almanya ise Ukrayna’nın tüm ısrarlarına karşın, bu ülkeye silah sevk etmemekte ısrar ediyor. Kiev’deki Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Mykola Bielieskov, Alman hükümetinin, eski Doğu Almanya’dan kalma dokuz adet obüsün Ukrayna’ya teslimatını engellemesinin “mantıksız” olduğunu söylüyor ve bu tavrın Kiev tarafından asla unutulmayacağını vurguluyor. Berlin hükümeti ise kelam konusu halini “Almanya’nın, kriz bölgelerine silah göndermeme ilkesi” ile gerekçelendiriyor.

Peter Hille

© Deutsche Welle Türkçe