Ukrayna’ya silahlar nasıl ulaştırılıyor?

Avrupa Birliği, Ukrayna’ya silah ve askeri teçhizat takviyesi için 450 milyon euro ayırdı. Bu yardım; hava savunma sistemleri, tanksavar füzeleri ve mühimmat üzere öldürücü silahları ve askeri gereçleri kapsıyor. Avrupa Birliği yakıt, miğfer ve birinci yardım çantası üzere öldürücü olmayan gereçler için de 50 milyon euro harcayacak.

AB muahedeleri, Birliğe olağan bütçesinden askeri maksatla faydalanma müsaadesi vermiyor. Lakin AB, bu yardım için “Avrupa Barış Tesisi” isimli fonu devreye soktu. Bu fon, 5 milyar dolara kadar askeri yardım yapılmasına imkân tanıyor.

Bu tarafta atılan adım, Almanya’nın savunma siyasetindeki önemli bir değişimin akabinde geldi. Ukrayna’ya bin tanksavar ve 500 “Stinger” füzesi verme kararı alan Almanya böylelikle savaş bölgelerine öldürücü silah göndermeme tarafındaki siyasetini değiştirmiş oldu.

Ukrayna’ya yönelik askeri yardımını artıran ABD de “Javelin” tanksavar füzeleri, “Stinger” füzeleri, hafif silahlar ve mühimmat dâhil 350 milyon dolarlık askeri silah ve teçhizat daha gönderme karar aldı.

Böylelikle ABD’nin son bir yıl içinde Ukrayna’ya yaptığı askeri yardım 1 milyar doları aştı. Washington’ın 2014’ten beri yaptığı askeri yardım ise 2,5 milyar doların üzerine çıktı.

Lojistik zorluklar

Batı’nın bu yaklaşımı, Rus güçlerini topraklarından çıkarmaya çalışan Ukrayna’nın uğraşlarının sonuç vermesi için kıymetli bir dayanak olarak görülüyor.

Lakin başta lojistik konusu olmak üzere muhtemel pürüzler telaş kaynağı. Bu noktada sorular, zamanlama ve güzergâhlar üzerinde ağırlaşıyor.

Batı’nın şu ana kadarki askeri yardımı, gönderilen silahın tipine bağlı olarak kara ya da hava yoluyla gerçekleşiyor.

Brüksel merkezli fikir kuruluşu Avrupa Dış Bağlar Kurulu’ndan (ECFR) Doğu Avrupa ve savunma siyasetleri uzmanı Gustav Gressel, Ukrayna üzerindeki hava alanının Rus savaş uçaklarınca denetim edildiğini hatırlattı ve kelam konusu tedarikin Rusya tarafından “hava hücumları ve füzelerle engellenebileceğini” belirtti. Gressel, DW’ye yaptığı açıklamada, “Güzergâhları biliyorlarsa, bunları müşahede altına alıp muhakkak nakliye araçlarını bulmaya çalışabilirler” sözünü kullandı.

Böylesi bir aksaklık mümkünlüğü, gözlerin Polonya’ya çevrilmesine neden oluyor. Polonya’nın Ukrayna’yla 535 kilometrelik sonu bulunuyor.

Geçmişte bilhassa ABD ordusunun bölgeye Polonya üzerinden defaatle asker ve teçhizat gönderdiği biliniyor.

Polonya üzerindeki yükümlülük, Macaristan’ın silah sevkiyatı için topraklarının kullanılmasına müsaade vermeyeceğini açıklamasının akabinde daha da arttı.

Polonya’nın rolü

Londra merkezli niyet kuruluşu Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü’nden araştırmacı Ed Arnold, “Şu anda bu teçhizatın tamamı öncelikli olarak Polonya hududunda toplanıyor. Örneğin Slovakya istemiş olsaydı da Slovakya’dan Romanya’ya hakikat inen sıradağların bulunduğu coğrafyadan ötürü bu kolay bir güzergâh olmazdı. Bu nedenle iki güzergâh var: Birincisi Belarus sonuna yakın, başkasıysa biraz daha güneyde” dedi.

Cenevre Güvenlik Siyaseti Merkezi’nin silahlanmayla ilgili kısmının başındaki Marc Finaud ise alandaki dinamiklerin her an değişebileceğine vurgu yapıyor. Finaud, “Bu konvoylar ya da sevkiyat araçları vurulursa, yani Batılı ülkeler atağa uğrarsa -bu ister NATO topraklarında ister Ukrayna hududunu geçtikten sonra olsun- tansiyon daha da yükselir” tabirini kullanıyor.

DW’ye konuşan Arnold ise bu tehlike nedeniyle Rusların şu an için Batı’nın gönderdiği askeri yardımı gaye almadığını belirtiyor.

Lakin buna karşın Rusya’nın hala bu güzergâhları tıkamamasınıysa şaşırtıcığı bulduğunu tabir eden Arnold, “Aslında bu iki güzergâhı ele geçirmek Rusya’nın stratejik açıdan yararına olurdu. Rusların Belarus’un güneybatısından hareket ederek tüm bu teçhizatı engelleme opsiyonu var” dedi.

Vakte karşı yarış

Bir başka kritik faktör ise Ukrayna güçlerinin Kiev ve Harkov’a destek yapabilmesi bakımından süratle tükenen vakit.

Arnold, “Bu durum bilhassa de doğudaki temas sınırında bulunan Ukrayna güçleri için sorun teşkil ediyor. Buradaki güçler kısa müddet içinde Dinyeper Irmağı’nın batısına kaymazsa, muhtemelen dışarıyla ilişkileri kesilecek. Tekrar ikmale gereksinim duyacaklar zira en ağır çatışmalara onlar giriyor. Ve bunlar 95’inci Hava Taarruz Tugayı’ndaki en güzel Ukraynalı askerler” ikazında bulundu.

Pekala, Batı’nın silah sistemlerini Ukrayna’daki cephe çizgilerine ulaştırmanın öbür yolu var mı? Arnold, “Bir öbür seçenek de Ukraynalı ya da yabancı savaşçıların bunları Polonya’da alıp sondan geçirmek olabilir. Lakin bu da çok yüksek sayıda olmaz” tabirini kullandı.

Şu an eldeki mühimmatın bitme riskinin kritik kıymet arz ettiğini belirten Arnold, “Ukraynalıların elindeki ağır sistemler için gerekli olan mühimmat tahminen beş gün daha kâfi. Bir diğer seçenek de Rusların bıraktığı silahları almak. Bu onların kısa bir mühlet daha yönetim etmesini sağlar. Lakin çok uzun sürmez” dedi.

Türkiye’den de Bayraktar SİHA’ları gidiyor

ABD ve AB ülkelerinin yanı sıra Ukrayna’ya askeri teçhizat satışı yapan ülkelerden biri de Türkiye. Türkiye’de Bayraktar firmasının ürettiği TB2 tipi silahlı insansız hava araçları (SİHA) da Ukrayna ordusu tarafından Rusya’ya karşı kullanılıyor.

Ukrayna Savunma Bakanı Oleksii Reznikov, Çarşamba günü açıklamada, yurt dışından daha fazla sayıda Stinger ve Javelin füzeleri tedarik edeceklerini söyledi. Reuters ajansının haberine nazaran Reznikov, ayrıyeten Türkiye’den de bir parti daha SİHA geleceğini açıkladı.

Rob Mudge

© Deutsche Welle Türkçe