Uzman isim açıkladı: Bu bitmeden otobüs kazaları bitmeyecek!

Haber7/ Tuğba Uzun

Uzun yıllardır gündemden hiç düşmeyen otobüs kazaları can yakmaya devam ediyor. Yıllardır alınan birçok farklı tedbire karşın firmalar yasal olmayan birçok metotla vakit zaman bunları delerek onlarca vatandaşın canını tehlikeye atabiliyor. Bu üzücü kazaların en büyük sebebi ise sürücüler üzerindeki baskı ve uzun müddetli çalıştırılmaları…

Bir otobüs sürücüsü 24 saatlik bir müddet içerisinde toplam olarak 9 saatten ve devamlı olarak 4,5 saatten fazla araç sürmeleri kanunen yasakken yaşanan kazalar sonrası kimi firmaların birkaç farklı ehliyetle sürücüleri uzun saatler çalıştırdığı ortaya çıktı. Uzun periyodik çalışmayı kabul etmeyen sürücüler ise işsizlikle tehdit ediliyor.

Şehirlerarası yolcu otobüsü kazaları son vakitlerde artışa geçti. Balıkesir, Soma, İzmir son olarak Uşak… Pekala otobüs kazaları neden oluyor? İhmal var mı? Mevzuyu Milletlerarası Yol ve Sürüş Güvenliği Uzmanı Mert İntepe, Türkiye Otobüsçüler Federasyonu İdare Şurası Lideri Birol Özcan, Fren ve Trafik Güvenliği Uzmanı, Makina Yüksek Mühendisi, Türkiye Trafik Kazalarını Tedbire Derneği Üyesi Alpay Lök Haber7.com için kıymetlendirdi.

OTOBÜS KAZALARI NEDEN ARTTI?

Milletlerarası Yol ve Sürüş Güvenliği Uzmanı Mert İntepe bilhassa yaz aylarında sıcak havaların tesirli olduğunu söyleyerek devem etti: “Birkaç sebep bir ortaya gelince otobüs kazaları ortaya çıkıyor. Bilhassa yaz aylarında sıcaklık arttığında artışa geçiyor. Uzun çalışma ve sürüş saatleri şoförlük mesleğinin en büyük sorunlarından biri olduğu üzere uzun yol otobüs sürücülerinin dinlenme kaideleri da çok insani değil. Sürücüler otobüsün altında bagajları koyduğumuz kısımda yatak koyularak dinlenmeye çalışıyor. Böylece aslında her an yorgun bir bedenle hareket ediyorlar. bu noktada yorgunluk, uykusuzluk çalışma saatlerinin fazlalığı dinlenme saatlerinin azlığıyla birlikte mikro uyku kazaya giden kaçınılmaz son oluyor.”

OTOBÜSLERİN DONANIMLARI KÂFİ Mİ? BAKIMLARI SİSTEMLİ YAPILIYOR MU?

İntepe konuşmasında otobüslerin donanımlarının yeterliliği hakkında bilgi verdi: “2016 yılından sonraki araçlarda Acil Durum Fren Takviye Sistemleri var. Yani şoför uyusa bile otomobil kendi kendine fren yapabiliyor. Ancak kazalarda 2016 yılı öncesi araçlarda meydana geliyor genelde. Ülkemizin ekonomik kaideleri ve bölümün ekonomik problemleri araç bakımlarını geriye atıyor. Araç sahipleri yahut işverenler bu bakımları mesleksel karlılığı göz önünde bulundurarak biraz daha gözardı edebiliyor. Ticari araçların muayene kısmının düzenlenmesi gerektiğini düşünüyorum.”

1 TAKOGRAF 3 EHLİYET TARTIŞMASI

İntepe dalda bu tip bilgilerin çok yaygın olduğunu söyleyerek “Bizim yaptığımız araştırmalar da bunları gösteriyor. Bu sayede meskende olan şoförün takometre kartıyla sürüş saatlerini uzatıyorlar. Şoförün 15-16 saat araç kullanması çok tehlikeli bir durum. Olağan kaidelerde bir sürücü 24 saatte 9 saat araç kullanabilir. Lakin sürücüler otobüsün altında  dinlenme ile tekrar yola çıktığınızda beden bunu kaldırmıyor. Keza sürücüler haftanın 6 günü bu biçimde çalışmak zorunda kalıyor. Yasal olarak haftada 1 gün konutta dinlenme zaruriliği var. Lakin bunlar kontrollerle göz arkası ediliyor.” 

SÜRÜCÜLER EĞİTİM ALIYOR MU?

İntepe sürücülerin eğitim alması gerektiğini şöyle açıkladı: “25 yıllık eğitimciyim ve dünyanın pek çok yerinde sertifikalı eğitimler veriyorum. Benim bildiğim Türkiye’de otobüs sürücüsü olmak için yetkinlik problemiyle ilgili bir eğitim yok. Kesimde günlükçü dediğimiz deneyimsiz sürücüler maalesef epey yaygın. Şoförlük profesyonel bir iştir. Eğitim gerektirir, kontrol gerektirir. Bu bir kültür yansımasıdır ve trafik kültürü ülkemizde yeteri kadar yoktur. Şayet uçak kazasında bu kadar insan hayatını kaybetseydi çok önemli tedbirler alınırdı ancak otobüste bu o denli olmuyor. 1-2 gün sonra bunu da unutacağız ve en büyük sorun da burada. Kanıksıyoruz ve trafikteki vefatları kanıksamak çok tehlikeli. Bir taraftan da bütün yolcuların emniyet kemeri takma mecburiliği olmasına karşın ferdî olarak emniyet kemeri kullanmadığımız için kazada otobüsten dışarı fırlamak kaçınılmaz oluyor.”

SIKI KONTROL KURAL

Türkiye Otobüsçüler Federasyonu İdare Şurası Lideri Birol Özcan; “2016 öncesine nazaran ölümlü trafik kazaları çok azaldı. Yıllık orana bakıldığında Avrupa standartlarını yakaladık. Kentler ortası çalışan otobüs sayısı 8 bin civarında. Kazaların olmasının pek çok nedenleri var. Bunlardan biri ihmal. Sürücülerin eğitilmesi kaide. Buna ek olarak sürücülerin 5 yılda bir aldığı psikoteknik eğitimini 2 yılda bir almaları gerekir. Ayrıyeten bilhassa yaz aylarında sıcak havanın tesiriyle kaza yapma mümkünlüğü artan sürücülerin kontrollerinin sıklaşması gerekir. Sürücülerin künyesi üzere olan dijital kartları vardır. Polis yahut jandarmaların sürücülerin dijital kartına bakarak tüm bilgilerine erişmesi ve aksi bir durumda ceza yazması gerekmektedir. Dijital kart dediğimiz kartta 1 yıl içinde günde kaç saat çalıştığı, haftada kaç gün müsaade yaptığı, hangi güzergahlarda çalışmış vs üzere tüm bilgiler mevcuttur. Geçen yıl bizim ölümlü kazamız 48 iken Almanya’da bu sayı 58’dir. Biz gitgide azalıyoruz. Daha sıkı kontrolle bu sayısı daha da indirmek mümkün.”

SÜRÜCÜLÜK EĞİTİMİ MESLEK LİSESİNDE VERİLMELİ

Özcan sürücülüğün eğitiminin olması gerektiğini söyleyerek: “Şoförlük eğitimleri, muavinlik ve banko işçisi eğitimleri dahi meslek liselerinde verilmeli. Profesyonel bir meslek olan sürücülük eğitimi mutlaka hafife alınmamalıdır.”

TAKOGRAF HİLESİ EVVELCE BERİ VAR

Özcan takograf hilesinin evvelden beri çok yaygın formda kullanıldığına dikkat çekerek: “Eskiden sürücüler kibrit çöpü dahi takabiliyordu. Bunu engellemenin yolu da elbet kontroldür. Bunu yapan sürücülere büyük cezalar verilmesi kaidedir. Şayet ki 1 sürücü oburunun da kartını kullanarak seyahat ediyorsa onun ehliyetine el konulmalıdır ve ceza yazılmalıdır. Hiçbir firma sahibi bunu sürücülerine dayatmaz. Zira rastgele bir kazada firma ödeyeceği tazminatı göze alamaz. Bir kişinin burnu dahi kanasa firma çok büyük tazminatlar ödüyor. “

OTOBÜS KAZALARINDA SÜRÜCÜ İHMALİ VAR MI?

Fren ve Trafik Güvenliği Uzmanı, Makina Yüksek Mühendisi, Türkiye Trafik Kazalarını Tedbire Derneği Üyesi Alpay Lök; “Otobüs kazalarının birden fazla nedeni var. Bu nedenlerin temelinde de sistem sıkıntımız var. Burada zincirin en son halkası sürücüler oluyor. Sürücüler hem kurban hemde hatalı oluyor. Sorunu 3’e bölüyorum;

1) Şoförlerin ağır mesaisi, çalışma kuralları ve takograf kontrolleri

2) Yolcuların emniyet kemeri kullanmaması 

3) Araç muayene sisteminin Avrupa’yla muadil olmaması

Dördüncü olarak ise bir teklifte bulunmak istiyorum. 2016 sonrası üretilen şehirlerarası otobüslerde elektronik dayanak sistemleri var. Bunların 3’ü çok değerli. Bunlar Acil Frenleme Sistemi, Elektronik Ayarlılık Sistemi ve Şerit Takip sistemi. Bunlar kazaları azaltacak elektronik sistemler ve 01.01.2016’dan beri mecburî.”

TRAFİK KAZALARINDA NEREDEYİZ?

2020 yılında trafik kazalarında 4866 kişi hayatını kaybetti. 83 milyon nüfusa vurulduğunda milyon kişi başına 58 kişi demek oluyor. 

01.01.2016’DAN BERİ ZARURÎ

Lök kelam konusu mecburiliği şemayla açıkladı: “Bu şemaya nazaran 01.01.2016 yılı itibariyle Acil Frenleme Sistemi, Elektronik Ayarlılık Sistemi ve Şerit Takip sistemi Avrupa Birliği ile birlikte tıpkı anda zarurî hale geldi. Benim teklifim öncelikle gece seyahatlerine bu araçlar verilmeli. Zira son kazalarda da gördük ki kazalar çoklukla gece yahut sabaha karşı gerçekleşiyor. Bugünden yarına uygulanabilecek bir önlem. Filoların yenilenmesi otobüs sürücülerini de motive edebilir. Birde kış lastiği mevzuatı kabul edilmeli. Tüm bunlar edinilmeli ve denetlenmelidir.”

ŞİRKETLER SÜRÜCÜLERE MOBBİNG YAPIYOR MU?

Lök sürücülerin çok güç durumda olduğunu tabir etti ve “Şoförler daha insani kurallarda çalışmak istiyor. Sürücüler otobüsleri tamire götürdükleri tamircilere dahi daha fazla dinlenmek için biraz uzun sürsün diyebiliyorlar. Zincirin en zayıf halkası olan sürücüler de mağdur. ” 

DÜNYANIN EN İNANÇLI OTOBÜSLERİNİ ÜRETİYORUZ

Lök konuşmasını şöyle noktaladı: “Türkiye otobüs üretiminde Avrupa’nın üretim merkezi. Bütün Avrupa’ya Türkiye’den otobüs üretilip gönderiliyor. Dünya’nın en inançlı otobüslerini üretiyoruz. Bunun sebebi sanayicilerimiz çok güçlü olması ve otobüs seyahatinin kıymetli olmasıdır. Bu sebeple sağlam güçlü otobüsler üretiyoruz. Lakin bu otobüsleri yanlış bakım yahut şoför yorgunluğu sebebiyle inançlı kullanamıyoruz. Bu bahiste önemli değişiklikler gerekiyor. Avrupa Birliği mevzuatlarını yakalayıp onları geçmemiz gerekiyor.”