Kahramanmaraş’ın Dulkadiroğlu ilçesinde 26 Temmuz’da 4.4 büyüklüğünde zelzele meydana geldi. Zelzelenin merkez üssü Tevekkelli Mahallesi’ne yakınındaki Necip Fazıl Kent Hastanesi’nde kısa periyodik panik yaşandı. Kimi sıhhat çalışanları, hasta ve hasta yakınları hastane bahçesine çıktı. Bu zelzelenin akabinde bölgede 37 sarsıntı daha yaşandı.
Sütçü İmam Üniversitesi Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi ve Zelzele Araştırma ve Risk İdare Merkezi Müdürü Dr. Alican Kop, zelzelelerin Doğu Anadolu Fay Çizgisi’nin Gölbaşı-Türkoğlu segmentinde münferit olarak meydana geldiğini söyledi. Birinci sarsıntıdan sonra yaşanan öbür sarsıntıların oluşmasının olağan olduğunu kaydeden Kop, bunların bir mühlet sonra hem büyülükleri hem de sıklıkları azalarak sönümleneceğini söyledi. Bu nedenle vatandaşların bu artçı sarsıntılardan korkmaması gerektiğini aktaran Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop, “Bu olağan bir süreç, hatta bu 3- 4 ay kadar sürebilir. Lakin olduğu yer çok değerli, Gölbaşı-Türkoğlu segmenti. Bu segment, Kahramanmaraş’ın en büyük zelzele kaynağı, zira bu segment 509 yıldır zelzele üretmemiş bir segment. Biz yıllardır söylüyoruz ve birçok yer bilimci de bu segmenti Türkiye’deki en kıymetli sismik boşluklardan biri olarak tanımlıyordu. 1114 ve 1513 yıllarında sarsıntı üretmiş bu segmentin 1513’ten beri sarsıntı üretmediğini biliyoruz. Münasebetiyle da bu sarsıntı olmadan evvel de söylüyorduk bu segment üzerinde her an 7 ve civarında zelzele olma mümkünlüğü var. Bu zelzele, onu tetikleyen yahut onun öncüsü formunda yorumlanacak bir zelzele değil fakat o segment üzerinde he an her saniye 7 civarında sarsıntı olma mümkünlüğü zati vardı ve bugün de maalesef o mümkünlük devam ediyor” diye konuştu.
Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop, halk ortasında küçük çaptaki sarsıntıların facialarla sonuçlanabilecek sarsıntıları engellediği ve ötelediği üzere algının da gerçek olmadığını vurgulayarak, şöyle devam etti:
“Bu küçük şiddetli zelzelelerin büyük zelzeleleri önlediği algısı gerçek değil. Zira sarsıntılardaki hem yıkıcılık hem de büyüklük logaritmik olarak değişiyor. Örneğin; biz 5 büyüklüğündeki zelzelenin yıkıcılığını 1 olarak kabul ediyoruz, 6 büyüklüğündeki sarsıntı onun 10 katı, 7 büyüklüğündeki sarsıntı onun 100 kat, 8 büyüklüğündeki sarsıntı ise 1000 katı. Münasebetiyle 4 büyüklüğündeki bir zelzele 7 büyüklüğündeki sarsıntının gücünü boşaltabilmesi mümkün değil. Bunun üzere birebir anda tıpkı noktada yaklaşık 1000 tane zelzele olması gerekiyor. Yani bu bahis hakikat değil.”
‘HASTANE HEM FAY SINIRINA YAKIN HEM DE TABANI KÖTÜ’
26 Temmuz’daki sarsıntının en çok hissedildiği Necip Fazıl Kent Hastanesi’nin sarsıntının merkez üssüne yakın olduğunu kaydeden Kop, “Fay; Gölbaşı’ndan çıkıyor, Balkar’dan göllerin çabucak yanından Kartal köyüne gerçek geliyor. Kartal köyünün çabucak doğusunda Uzunalan var. Uzunalan’dan geçip Çiğli köyüne, Tevekkelli, Öksüzlü, buradan Türkoğlu’na kadar devam ediyor. Esasen fay oradan geçiyor, fayın kırığı orada. Kent Hastanesi de oraya epeyce yakın pozisyonda, oraya yaklaşık 3- 3,5 kilometre üzere bir uzaklığı var ve o alanlardaki taban özellikleri çok kıymetli zira Kent Hastanesi’nin olduğu alandaki yer epeyce makûs. Yani hem alüvyonlar var, onun altında da kaya olarak bozuşmuş kayalar var. Yani bunlar çok sağlam kayalar değil. Yer de çok berbat bir yer olduğu için bunlar sarsıntının tesirini büyütebiliyorlar. Bu nedenle de Kent Hastanesi’nde bu çok fazla hissedildi. Bu, oradaki tabanın kötülüğünden kaynaklanıyor. Tekrar tıpkı formda Tevekkelli civarında da yüzeyde alüvyonlar ve onların altında bozuşmuş kayalar var. O yüzden de taban makus olduğu için zelzelenin tesirini büyütüyor” sözlerini kullandı.
‘EYLEM PLANLARININ YÜZDE 46’SI GERÇEKLEŞTİRİLDİ’
Kahramanmaraş’ın sarsıntıya yönelik aksiyon planlarının yüzde 46’sının gerçekleştirildiğini lisana getiren Alican Kop, şu sözleri kullandı:
“Şu anda rastgele bir kentin zelzeleye hazır olduğunu söylemek mümkün değil. Bu kapsamda Kahramanmaraş’ta tabi ki hazır değil. Fakat bu hususla ilgili Türkiye’de çok önemli bir çalışma başlatıldı. Vilayet Afet Risk Azaltma Planı oluşturuldu, bu mevzuda Kahramanmaraş da pilot vilayetti ve birinci bu çalışmalar başladı. Şu anda afetlere ait hasarı azaltmak için, önleyebilmek için yapılması gereken aksiyon planlarının yüzde 46’sının gerçekleştiğini görüyoruz. Kahramanmaraş bu bahiste başka vilayetlere nazaran çok daha önde bir pozisyonda. Lakin gözden kaçan bir sürü konu var. Örneğin Kahramanmaraş’ta zayıf yerlerde yüksek katlı yapılaşmadan kesinlikle uzaklaşmak gerekiyor, bu mevzuya dikkat edilmediğini görüyoruz. Tekrar Kahramanmaraş’ta sıvılaşma dediğimiz, zayıf tabanlarda yer altı suyu da varsa binaların çok kaliteli olması zelzeleye karşı bir tedbir olmuyor. Zira bu durumda yer su üzere davranıyor ve binaların su içerisinde olduğunu düşünün. 1999 sarsıntısında bunun örnekleri gözlendi, binalar devrilebiliyor, batabiliyor. Bu tıp alanlarda yüksek katlı yapılaşmada uzak durulması konusunda şimdi çok önemli şeylerin yapılmadığını görüyoruz maalesef.” (DHA)
