Uzmanından orman yangıları için ‘risk haritası’ önerisi

İstanbul Aydın Üniversitesi (İAÜ) Afet Eğitimi Uygulama ve Araştırma Merkezi (AFAM) Koordinatörü Serhat Yılmaz, Türkiye’nin birçok yerinde yaşanan ve derin yaralar bırakan orman yangınlarına ait, Türkiye’nin bir orman yangını risk haritası çıkarılarak ‘Modern Bütünleşik Afet İdaresi Yaklaşımı’ konseptine entegre edilmesi gerektiğini söyledi.

Orman yangınlarının yalnızca Türkiye’de değil, İtalya, Yunanistan, Bulgaristan, Kuzey Makedonya ve Kosova üzere ülkelerde de büyük kayıplara neden olduğunu hatırlatan Yılmaz, “Aslında orman yangınları yalnızca bugünlerde değil uzun vakittir hem ülkemiz hem de dünya için değerli bir tehdittir. Tarım ve Orman Bakanlığı datalarına nazaran Türkiye’de orman yangınlarının kaydının tutulmaya başlandığı 1937 yılından 2019 yılına kadar gerçekleşen toplam 106 bin 603 orman yangınında 1 milyon 667 bin 676 hektarlık ormanlık alanın yandığı belirtilmektedir.  Dünyada ise son yüz yılda yaklaşık 2 milyar hektarlık ormanlık alanın yangın yahut insan kaynaklı tahribatlar nedeniyle yok olduğu birçok memleketler arası kuruluşun raporunda belirtilmektedir” dedi.

Orman yangınlarının sebepleri ortasında iklim değişikliği ve buna bağlı çok sıcakların da gösterildiğini hatırlatan Yılmaz, “Ancak meseleye yalnızca bu çerçevede bakmak maalesef sorunu ötekileştirmeye de katkı sağlamaktadır. Zira bu bahiste bilhassa 1980’li yıllardan itibaren ortalarında Birleşmiş Milletler (BM) üzere büyük milletlerarası tertiplerin da yer aldığı yapılanmalar tarafından çok fazla çalışmalar yapılmıştır. Lakin bu çalışmalar uygulamada çok az karşılık bulabilmiştir” sözlerini kullandı.

“KÜRESEL DEĞİL MAHALLÎ HAZIRLIK GEREKLİ”

Sıkıntıların tahlili için mevzuya doruktan bakan milletlerarası dorukların yerine, mahallî seviyede çalışmalar yapılması gerektiğinin altını çizen Yılmaz, “Bu noktada ne üzere çalışmalar yapılmalı sorusunun yanıtını ise aslında günümüzün çağdaş dünyasının afet idaresi anlayışının temelini oluşturan Çağdaş, Bütünleşik Afet İdaresi Yaklaşımı vermektedir. Bu yaklaşım, yakın tarihe kadar devam eden afet sonrası oluşan ziyanların azaltılmasına dayanan kriz idaresi temelli afet idaresi anlayışının yerine, kaynağı her ne olursa olsun afet gerçekleşmeden evvel muhtemel bir afette ziyan görebilecek alanlar belirlenerek bunlara yönelik sistemli ve kapsamlı çalışmaların gerçekleştirilmesini gerektiren risk idaresi temelli bir anlayışa dayanmaktadır” diye konuştu.

“ACİLEN ORMAN YANGINI RİSK HARİTASINI ÇIKARMALIYIZ”

Afetlere yönelik bugüne kadar alınan önlemlerin temelinde ‘hızlı müdahale’ kavramının yattığını, fakat bu önlemlerin yalnızca kriz idaresini içerdiğini, risk idaresini içermediğini belirten Yılmaz, “Örneğin ülkemizde orman yangın risklerinin belirlendiği ve bu risklerin önceliklendirildiği Türkiye Orman Yangın Risk Haritası çıkarılması gerekmektedir. Türkiye’deki tüm ormanlık alanlarda bulunan flora ve fauna bilgisini içermesi gereken bu nitelikte bir harita belirlenen riskler doğrultusunda muhtemel bir orman yangını hadisesinin oluşmasını engelleyecek stratejiler geliştirilebilme imkanı sağlayacaktır” dedi.

HARİTA HAZIRLANIRKEN 3 KONUYA DİKKAT ÇEKTİ

Kelam konusu risk haritaların çıkarılması kademesinde üç konunun dikkate alınması gerektiğinin altını çizen Yılmaz, “Bunlardan birincisi haritalar hazırlanırkenki durumdur. Şayet bir orman yangın risk haritası hazırlanacaksa mevzunun hem ormanlık alanın florasına hem faunasına yönelik kapsayıcı olma mecburiliği, sistemin işlerliğinde insan faktörünün sağlıklı olarak dâhil edilebilmesi üzere birçok bilimsel alanı ilgilendiren çalışmaların yürütülmesi gerekliliği bulunmaktadır. Bu nedenle botanik, zooloji, jeoloji, sosyoloji üzere birçok bilim kısmından yararlanmak gerekmektedir. İkinci konu, yerellik noktasıdır. Zira sorun kaynağı ve sonuçları itibariyle global sebepleri içerse de tahlili lokal müdahalelerden geçmektedir. Yani her bir ülke kendi mahallî riskleri özelinde geliştireceği risk azaltma stratejileri ile riskin açığa çıkmasını ve bir afet yaratma potansiyelini engellemeye katkı sağlayacaktır. Üçüncü ve son durum olarak muhtemel bir afetin gerçekleşebileceği bölgenin savunmasızlık seviyesini toplum lehine çevirebilmek ve afet tesirini azaltabilmek için toplumsal, ekonomik, teknik ve siyasal ögeler ortasında gerçekleştirilecek güç birliği tesirli olmaktadır. Bu ögeler ortasında gerçekleştirilecek güç birliğinin, toplumun tüm kesitlerini kapsayacak bütünleşik bir sistemde tasarlanması ve ortak gaye doğrultusunda hareketi gerekmektedir” diye konuştu.