Yağ paniği boşunaymış

Tüm dünyanın gözü kulağı, Ukrayna’ya yönelik Rusya akınında. Daha şimdiden binlerce kişinin can verdiği savaş, tedarik zincirlerini de vurmaya başladı. Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği’nin geçen perşembe günü yaptığı açıklama ile başlayan ‘yağ tartışması’ ortaya çıkan manzaralarla yeni bir boyut kazandı. Dernek açıklamasında, Türkiye genelinde raf ve stoklarda 1-1.5 aylık ayçiçek yağının olduğu belirtildi. Açıklamanın yapılmasının nedeni ise, Rusya’nın, Türkiye’ye gelecek olan yağ yüklü 15-16 geminin çıkışına müsaade vermemesi oldu. Dernek açıklamasının medyaya yer alması üzerine yağ piyasasında cuma günü öğlenden sonra bir panik havası oluşmaya başladı. Toptancı ve perakendeciler ortasında artan yağ trafiğine, cumartesi günü bir markette çekilen imaj ile tüketiciler de dahil oldu.

‘SPEKÜLASYON’ VURGUSU

Oluşan panik havası sonrası, vazifeye yeni başlayan Tarım ve Orman Bakanı Prof. Dr. Vahit Kirişci açıklama yaptı. Bakan Kirişci açıklamasında, tüketicinin kaygı etmesine gerek olmadığını, stoklarda gereğince yağ bulunduğunu kaydetti. Açıklamasında “Spekülasyon yapılıyor” vurgusu yapan Bakan Kirişci “Toplam ayçiçeği üretimimiz 2021 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 17 artmıştır. Bitkisel yağ arzında sorun yaşanmaması için her türlü önlem alınmaktadır. Bu kapsamda alternatif ülkeler ve alternatif yağ çeşitleri için gerekli çalışmalar yapılmış, ayrıyeten ayçiçeği yağ ihracatı da durdurularak, mevcut stokların yurtiçi tüketimi karşılayacak formda yönetilmesi sağlanmıştır” tabirlerini kullandı.

KAYGIYA GEREK YOK

“Çukurova bölgesinde başlayacak birinci hasada kadar gerekli her türlü planlama yapılmıştır” diyen Bakan Kirişci “Ülkemizin 1-1.5 aylık tüketimimize fakat yetecek kadar ayçiçek tohumu ve yağ stoku bulunduğu tezleri büsbütün gerçek dışıdır. Gerek üretimimiz, gerek bölümün tedarikleri ve evre stoklarımız dikkate alındığında ülkemizin kâfi ölçüde ayçiçek yağı stoku bulunmaktadır. Sonuç prestijiyle halkımızın kaygı edeceği bir durum kelam konusu değildir” vurgusu yaptı.

FİYAT YÜZDE 30 ARTTI

“Tüketicinin panik yapmasına gerek yok” uyarısı yapan İstanbul Perakendeciler Derneği Lideri Faruk Güzeldere de “Panik havası olunca arz-talep istikrarı de bozuluyor. Hem dernek lideri olduğum hem marketlerimiz olduğu için gelişmeleri an be an takip ediyorum. 4-5 teneke yağ isteyen var. Yeniden telefonla, yarım saate bir yağ siparişi veren var. Durum bu türlü olunca, herşey alt üst oluyor. Lakin tüketicinin panik yapmasına gerek yok. Tekrar, tüketicinin yanı sıra, fırsatçılık yapıp yağ toplayan bakkal ve toptancılar oluyor. Bunlar da dengeyi bozuyor. Ben açık bir davette bulunuyorum. Bakanlık, bilhassa yağ başta olmak üzere, un, şeker ve hububat üzere eserlerde TMO eliyle piyasaya müdahale etmeli. Gerekirse eserin üstüne etiket basılıp bizlere verilsin. Hiç kâr yapmadan da bu eserleri satmaya hazırız. Yeterki tüketici uygun fiyata eser bulsun ve panik olmasın. Kaldı ki, Çukurova Bölgesi’nin ayçiçeği hasadına 2-3 ay kaldı. Bu süreç, âlâ bir planlama ile rahatlıkla atlatılabilir” dedi. Lider Güzeldere, oluşan panik nedeni ile fiyatların yüzde 30 düzeyinde arttığını da kaydetti.

Bu ortada Emniyet Genel Müdürlüğü de Twitter’dan yağ fiyatlarıyla ilgili ‘provokatif ve dezenformasyon içeren paylaşımlarda bulunan’ 45 hesap hakkında süreçlere başlanıldığını duyurdu.

YAĞDA AÇILIŞA ÖZEL İNDİRİM YAPINCA…

tüketiciyi panikleten ‘yağ izdihamı’ imajına ait detaylara ulaştı. Manzara cumartesi günü İstanbul Haramidere’de toptan besin satışı yapan bir markette çekildi. Z. Şirketler Grubu’na ilişkin şubelerden birinin açılışı yapıldı. Küme, açılışlarda sıkça yapıldığı üzere, bir kaç kalem eseri indirimli fiyattan satışa sundu. Bilinen bir yağ markasının 5 litrelik tenekesi için ise 114 lira 90 kuruşluk bir etiket konuldu. Anılan markanın ilişkin eserin piyasa fiyatı 135 liraydı. Bir teneke yağda 20 liralık indirimi gören tüketici, kulaktan kulağa yayılan “piyasada yağ kasveti var” söylentisi eşliğinde, yığın haldeki 5 litrelik yağlardan 4’er 4’er almaya çalışınca ortaya da izdiham imgeleri çıkmış oldu.

DERNEK NE DEMİŞTİ?

Yağda yaşanan tartışmaların kaynağında ise, büyük oranda, piyasanın devi firmaların üyesi olduğu Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği’nin geçen perşembe günü yaptığı yazılı açıklama yer aldı. Dernek açıklamasında “Ülkemizin stokları, market rafları dahil, mart sonu yahut nisan ortasına kadar yetecek seviyededir. Halihazırda dalımızın Rusya ve Ukrayna siparişli 15-16 gemisi Karadeniz limanlarında bekletilmektedir. Rusya Federasyonu bu bölgeden hala kargo gemilerinin çıkışına müsaade vermemektedir” denilmişti. Öte yandan Türkiye’de ayçiçek yağı tüketimi yıllık 1 milyon ton. Bu sayının yüzde 70’i ithal ediliyor. Kelam konusu ithalatın yüzde 95’i Rusya ve Ukrayna’dan yapılıyor.