Yaşamı boyunca hiç durmayan kavuklu tiyatrocu: Ferhan Şensoy

Ferhan Şensoy, 26 Şubat 1951’de ilkokul öğretmeni Müjgan Şensoy ile Çarşamba Belediye Lideri, tüccar Yusuf Cemil Şensoy’un oğlu olarak Samsun’da dünyaya geldi. Samsun’da 1957’de Gazi Osman Paşa İlkokulu’na başlayan sanatçı, 1961’de girdiği Galatasaray Lisesi’ni bitirmeyerek, liseyi 1970’te Çarşamba’da tamamladı.

YAZDIĞI SKEÇLER BİRİNCİ OLARAK DEVEKUŞU KABARE’DE SAHNELENDİ
Ferhan Şensoy’un birinci hikaye ve şiirleri 1969’da ‘Yeni Ufuklar’ ve ‘Soyut’ mecmuasında yer aldı. Kaleme aldığı skeçleri Devekuşu Kabare’de 1970’te sahnelenmeye başlayan Şensoy, tıpkı yıl Devlet Hoş Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Kısmına girdi.

Şensoy, 1970’te Galatasaray Oyuncuları isimli amatör topluluğu hayata geçirdi. Topluluk, sanatkarın yazdığı, “Je M’en Fous Bilader” isimli Türkçe-Fransızca yapıtın provalarını, Haldun Taner’in önderliğinde, Devekuşu Kabare Tiyatro’sunun salonunda gerçekleştirdi. Küme Oyuncuları ile 1971’de Ayfer Feray Tiyatrosu’nda profesyonel oyunculuğa adım atan sanatçı, birinci profesyonel direktörlük tecrübesini ise İsmet Küntay’ın yazdığı, Paravana Kabare’nin sergilediği, “Güm Güm Güm” isimli oyunla yaptı.

Usta sanatçı, 1972’de Fransa’daki Strazburg’da Ecole Superieure d’Art Dramatique isimli okulda tiyatro tahsiline başladı. Direktör Jerome Savary’nin 1973’te asistanlığını yapan Şensoy’un ‘Haneler’ isimli oyunu birebir yıl, Haldun Taner ve Umur Bugay’ın ek skeçleriyle Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nda birinci sefer oynanmaya başladı. Fransızca “Montreal’de Ce Fou De Gogol” yapıtını kaleme alan sanatçı, yapıtla 1975’te ‘En Yeterli Yabancı Yazar’ mükafatını aldı.

Tiyatroya ömrünü adayan Şensoy, 1973’te Nazım Hikmet, Fazıl Hüsnü Dağlarca ve Yunus Emre’nin metinlerine yer verdiği Fransızca kolaj oyun “Proche – Orient Lointain”(Iraktır Yakın Doğu) yapıtını yazdı.

Türkiye’ye dönmesinin akabinde 1976’da Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu’nda, müellifliğini da yaptığı ‘Dur Konuşma Sus Söyleme’ isimli oyunda rol alan Şensoy, Türk Muharrirleri Tiyatrosu’nda da oyunculuk ve direktörlük misyonlarında bulundu.

1976’DA BİRİNCİ DEFA TELEVİZYONA ÇIKTI
Birinci televizyon skeçlerini de 1976’da yazmaya başlayan Ferhan Şensoy, Ali Poyrazoğlu’yla rol aldığı skeçlerin birinde canlandırdığı garson rolüyle birinci sefer televizyona çıktı. Nisa Serezli-Tolga Aşkıner Tiyatrosu’nda da oyunculuk yapan Şensoy, yeniden 1976 yılı içinde, TRT Televizyonu’na ve Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nda çeşitli skeçler yazdı.

Şensoy, 1977’de birinci kitabı ‘Kazancı Yokuşu’ yayınladı ve direktörlüğünü Temel Gürsu’nun üstlendiği ‘Kızını Dövmeyen Dizini Döver’ ile birinci sefer bir sinemada yer aldı. Oyuncu Mete İnselel ile Anyamanya Kumpanya Tiyatrosu’nu 1978’de kuran sanatçı, kendi yapıtı ‘İdi Amin Avantadan Lavanta’ oyununda uzun yıllar rol aldı ve direktörlük yaptı.

Sanatkarın 1978’de yazdığı ‘Bizim Sınıf’ isimli televizyon dizisi ikinci kısımdan sonra öğretmenlerin manevi şahsiyatını tezyif ettiği gerekçesiyle TRT’de yasaklandı ve oyuncu olarak katıldığı öteki televizyon dizileri de yayından kaldırıldı. Ferhan Şensoy, daha sonra 1979’da kaleme aldığı ‘Sizin Dershane’ dizisinde rol aldı. Ayrıyeten tiyatro çalışmalarına da orta vermeden devam eden sanatçı, Ayfer Feray Tiyatrosu’nda da kendi yazıp yönettiği ve müziklerini yaptığı ‘Hayrola Karyola’ oyununda rol aldı.

BİRÇOK ÖDÜĞL ALDI
Yazdığı ‘Dedikodu Şov’ isimli kabare gösterisini Adile Naşit, Perran Kutman, Pakize Suda, Sevda Karaca ve İstanbul Gelişim Orkestrası’yla sahneleyen Şensoy, Arda Uskan’ın yazıp, Fuat Güner’in müziklerini yaptığı ‘Kukla ve Kuklacı Kabare’ gösterisinde oynadı.

Usta tiyatrocu, 14 Mart 1980’de Harbiye’de, Yapı Sanayi Merkezi Salonu’nda birinci kere perdelerini açan ve 50’yi aşkın oyunun oynandığı Ortaoyuncuların bünyesinde, ‘Nöbetçi Oyuncular’ isimli bir gençlik kümesi kurarak, yeni tiyatro sanatkarlarının yetiştirilmesine katkıda bulundu. ‘Şahları Da Vururlar’ oyununda da direktör ve oyuncu olarak yer alan Şensoy’un, Fuat Güner’le birlikte müziklerini de yaptığı bu oyun, ‘Avni Dilligil Heyet Özel Ödülü’ ve Dergi-13’ün ‘En Başarılı Oyun Ödülü’ne bedel görüldü.

Şensoy, Küçük Sahne’nin 30. yılı hasebiyle Ortaoyuncular’ın konuğu olarak, Aleksiev Arbuzov’un ‘Eski Moda Komedya’sında oynadı. Mücap Ofluoğlu’nun sahneye koyduğu oyunun dekorunu da yapan Şensoy’un performansı, Tiyatro-81’in ‘En Uygun Erkek Oyuncu Ödülü’nü getirdi.

‘Ferhangi Şeyler’ isimli tek kişiik oyununu 7 Mart 1987’den itibaren aralıksız oynayan sanatçı, yazıp yönettiği ‘Varsayalım İsmail’ isimli televizyon dizisindeki performansıyla da Doruktakiler Ödülü’nün sahibi oldu. Sanatçı, 1988’de, kendisine Ulvi Uraz Mükafatı ve Sanat Kurumu Ödülü’nü getiren “İstanbul’u Satıyorum” oyununu yine yazıp, müziklerini yaptı. Münir Özkul ve Erol Günaydın’ın iştirakiyle Ortaoyuncularda oynanan oyunu yeniden Şensoy yönetti.

1994’TE KİRALADIĞI BİR GEMİYİ YÜZEN TİYATROYA DÖNÜŞTÜRDÜ
İstanbul Kent Tiyatrosunda, Haldun Taner’in “Keşanlı Ali Destanı”nı sahneye koyan Şensoy, Anca Visdei’nin ‘Don Juan ile Madonna’ oyununu Fransızca’dan çevirdi ve yönettiği bu oyunda Derya Baykal’la birebir sahneyi paylaştı.

Avni Dilligil, İsmail Dümbüllü ve Nasrettin Hoca Mizah Ödülü’nün yanı sıra Kültür ve Turizm Bakanlığı Heyet Özel Mükafatı, Heygirl Mecmuası Yılın Oskarları Mükafatı, Afife Jale ve Muhsin Ertuğrul Mükafatı üzere çok sayıda itibarlı mükafatın sahibi usta sanatçı, Kel Hasan Efendi’den bugüne kadar gelen “Kavuk”u 1989’da Münir Özkul’dan devraldı, onardığı Tarihi Ses Opereti’ni “Ses 1885” ismiyle açtı.

Usta sanatçı Münir Özkul, kavuğu Ferhan Şensoy’a vermesinin kıssasını şöyle aktarmıştı:
“Rahmetli Dümbüllü İsmail Abi, beni izlemişti ve beğenmişti klâsik oynadığım bir oyunda. Oyundan sonra ‘Benden sonra sen devam et bu işte’ diye bana kavuğunu verdi. O gün sahnede merasim üzere bir şey yapıldı ve kavuğu aldım. Sonra uzun mühlet kavuk bende durdu ve yük olmaya başladı. Kavuğu genç birine vermek lazımdı. Düşünüyordum, kimse aklıma gelmiyordu. Sonra bir gün Ferhan tiyatrosuna gidince, baktım Ferhan’ın fevkalade bir tuluat yeteneği var. Bir aksilik oldu mu, sıkıştı mı, tak, lafını yapıştırır geçer. Bu çok değerli. Orada aklıma düştü. Hem muharrir hem tiyatro sahibi hem de tuluat yeteneği olacak bundan uygunu olmazdı. Kavuğu Ferhan’a verdik.”

Ferhan Şensoy ise “Heyecan verici. Bu türlü bir kavuğun Kel Hasan Efendi’den Dümbüllü İsmail’e sonra Münir Özkul’dan bana gelmesi hem büyük bir sevinç hem de büyük bir sorumluluk” tabirlerini kullanmıştı.

Şensoy’un 1990’da Pierre-Henri Cami’nin hayatı ve yapıtlarından yola çıkarak yazdığı ve yönettiği ‘Yorgun Matador’, kendisine Doruktakiler ve ‘Altan Erbulak Ödülleri’ni getirdi. Uzun yıllar devam eden ‘Ferhangi Şeyler’ şovlarıyla, Altın Objektif Ödülü’ne layık görülen Şensoy, gösteriyi Stuttgart, Duisburg, Bochum, Berlin, Wuppertal, Köln, Nühnberg, Munich, Frankfurt, Hamburg, Amsterdam ve Zürih’de de sergiledi.

Bir televizyon kanalında ‘Kaybet-Kazan’ isimli bir müsabaka programının sunuculuğunu üstlenen Şensoy, 1994’te kiraladığı bir gemiyi yüzen tiyatroya dönüştürdü ve ‘İçinden Dalga Geçen Tiyatro’ ismini verdiği bu geminin tiyatro salonunda, yazdığı ve müziklerini yaptığı ‘Seyircili Seyir Defteri’ isimli oyunu sahneledi. Tıpkı geminin 2. katında gece 24.00’ten sonra, “Kırkambar – Gece Tiyatrosu” kabare gösterisini sergileyen sanatçı, bu tiyatro projesiyle “İsmail Dümbüllü Ödülü”nü aldı.

OYUNLARI YURT DIŞINDA DA SAHNELENDİ
Bir televizyon kanalında, ‘Bağımsız Federe Ferhan Şensoy Televizyonu’ isimli haftalık bir program yapan sanatkarın ‘Güle Güle Godot’ isimli yapıtı, Paris’te amatör bir tiyatro topluluğu tarafından Fransızca ‘Adieu Godot’ ismiyle oynanırken, ‘Hayrola Karyola’ oyunu da, Yugoslavya’da Prizren Kültürevi Türk Tiyatrosu’nda sahnelendi.

Amsterdam’da, Amsterdam Deneme Sahnesi Topluluğu tarafından ‘Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı’ ve ‘Parasız Yaşamak Pahalı’ oyunları sahneye kondu. Şensoy, özgeçmişini yazdığı romanı “Kalemimin Sapını Gülle Donattım”ı da 2001’de okurla buluşturdu. 1980’de oyuncu Derya Baykal ile evlenen Şensoy’un bu birlikteliğinden 1989’da kızı Müjgan Ferhan ile 1990’da Neriman Derya dünyaya geldi. İki sanatçı 2004’te evliliklerini sonlandırdı.

‘Eşeğin Fikri’, ‘Hacı Komünist’ ve ‘Elveda SSK’ isimli üç kitabını 2005’te yayınlayan Şensoy, Deneme Sahnesi 35. Yıl Ödülleri’nde En Uygun Erkek Oyuncu Ödülünün yanı sıra Nasrettin Hoca Altın Eşek Gülmece Ödülü’nün sahibi oldu.

Elli kadar sahne oyununda, 10’u geçkin televizyon dizisinde rol alan usta oyuncu, 2006’da ‘Pardon’ sinemasıyla en düzgün senaryo mükafatını kazandı.

Ferhan Şensoy’un hayatı boyunca yazdığı, yönettiği ve rol aldığı oyunlar şöyle:
“İşsizler Cennete Gider”, “Ruhundan Tramvay Geçen Adam”, “Bilimsiz, Kurgusal Güldürü”, “Fername”, “Kiralık Oyun”, “Uzun Donlu Kişot”, “Beni Ben mi Delirttim?”, “Biri Bizi Dikizliyor”, “Kahraman Osman”, “Kökü Bitti Zıkkım Zulada”, “Sahibinden Satılık 1. El Ortaoyunu”, “Fişne Pahçesu”, “Parasız Yaşamak Pahalı”, “Çok Tuhaf Soruşturma”, “Felek Bir Gün Salakken”, “Üç Kurşunluk Opera”, “Şu Gogol Delisi”, “Kırkambar-Gece Tiyatrosu”, “Seyircili Seyir Defteri”, “Köhne Bizans Operası”, “Parasız Yaşamak Pahalı”

KİTAPLARI
“Karagöz ile Boşverin Beni”, “Elveda SSK”, “Hacı Komünist”, “Eşeğin Fikri”, “Rum Memet”, “FerhAntoloji”, “Kalemimin Sapını Gülle Donattım”, “Falınızda Rönesans Var”, “Denememeler”, “İngilizce Bilmeden Hepinizi I Love You”, “Düşbükü”, “Ayna Merdiven”, “Kazancı Yokuşu”, “Seçme Sapan Şeyler”

FİMLERİ
“Son Ders: Aşk ve Üniversite” , “Pardon”, “Şans Kapıyı Kırınca”, “Büyük Yalnızlık”, “Bir Bilen”, “Parasız Yaşamak Pahalı”, “Köşedönücü”, “Kızını Dövmeyen Dizini Döver”, “Aşk Dediğin Laf Değildir”