Yeltsin’in dilinden siyasi varisi: Putin’i bir sır gibi sakladım

RUSYA Devlet Lideri Vladimir Putin, Ukrayna işgali nedeniyle bugün dünyanın en çok konuşulan ve tartışılan ismi. Onu siyaseten var eden ve bugünlere gelmesini sağlayan ise Rusya’nın eski devlet Lideri Boris Yeltsin. 1991-1999 ortasında Rusya’yı yöneten Yeltsin, Putin’i Ağustos 1999’da başbakan olarak atamış, 4 ay sonra da kendisi istifa ederek Putin’in vekâleten devlet lideri olması sağlamıştı. Putin, birkaç ay sonraki seçimleri Yeltsin’in de dayanağıyla kazanmış ve Rusya Devlet Lideri olarak siyaset sahnesine çıkmıştı. Yeltsin bu süreci ve Putin hakkında ne düşündüğünü 22 yıl evvel yayımlanan günlüklerinde ayrıntılarıyla anlatmış. Günlüklerde oligarklardan Rus generallerine kadar birçok mevzuda ayrıntılı bilgiler var.

SİYASİ VARİSİM TACIN SAHİBİ

Yeltsin 1999’un mayıs ayında Primakov’un yerine yeni bir aday aramaya başlar. İçişleri Bakanı Stepaşin ile FSB Lideri Putin listesindedir. Fakat Putin için özel planları vardır: “Putin gerekli irade ve kararlılığa sahipti. Lakin sezgilerim onu siyasal ringe çıkarmanın erken olacağını söylüyordu. Daha sonra çıkmalıydı. Zamanlama çok değerliydi. Bu sır zımnî kalmalıydı. Planımdan Putin’i bile haberdar edemezdim. Sürprizi saklamam gerekiyordu. Her şeyden evvel ona salt bir terfi önermiyordum. Ona Manomakh tacını vermek istiyordum. Ona sahip en olduğum en aziz ve kıymetli şeyi, siyasi mirasımı da vermek istiyordum. Ve seçimlerde zafer kazanarak bunu yapmak, ülkenin demokratik özgürlüklerini kurmak ve olağan bir piyasa iktisadını sürdürmek istiyordum.

Yeltsin 22 yıl evvel yayımlanan günlüklerinde Putin’i nasıl keşfettiğini anlatmış.

SERT, SOĞUK VE SAVAŞÇI…

“Vladimir’i idaresinin başkontrol müdürlüğüne başkanlık ettiği sıra fark etmiştim. Mart 1997’de Kremlin’de göründü. Bazen nöbetçi kalırdı. Raporları bir açıklık modeliydi. Her vakit Rusya ve dünyaya dair görüşlerini açıklamaya çalışan öbür yardımcılardan farklı olarak benimle konuşmaya çalışmazdı. Tersine münasebetimizde her türlü şahsi ögeyi dışlamaya çalışıyor üzereydi. Süratli yansıları beni şoke ederdi. Bazen en sakin yorumlarım bile insanların paçalarını tutuştururdu. Kızarır ve kıvranırlardı. Ancak Putin, sakin ve doğal bir halde yanıt veriyordu. Bu genç adamın hayattaki her şeye katiyen hazırlıklı olduğunu, her meydan okumaya açık ve kesin bir halde karşılık vereceğini hissettim. Başlangıçta Putin’in soğukluğu beni tereddüde düşürdü. Lakin sonra bunun tabiatında olduğunu anladım.”

‘ÖNCE BAŞBAKAN SONRA DEVLET LİDERİ OLACAKSIN’

Putin’i başbakan olarak atamadan evvelki 5 Ağustos 1999 tarihli son görüşmeleri ise şöyle: “Putin’e ‘Size başbakanlık vazifesini önermek istiyorum’ dedim. Dikkatle bana baktı, suskundu. ‘Bu seçimlerde kime yaslanacağız?’ diye sordu. Yeni parti kuracağımızı söyledim. Bir mühlet düşündü. ‘Seçim kampanyalarını sevmem. Lakin beni görevlendireceğiniz her yerde çalışırım’ karşılığını verdi. ‘Ya en yüksek misyonda?…’ Putin tereddüt etti. ‘Bunu (devlet başkanlığı) düşünmemiştim. Hazır olup olmadığımı bilmiyorum’ dedi. ‘Düşünün, size inanıyorum’ dedim.”

SUÇA BULAŞAN İŞADAMLARI: OLİGARKLAR

Yeltsin, 1996 seçimleri öncesinde Boris Berezovsky ve Mihail Khodorovsky’nin de ortalarında bulunduğu oligarklarla görüşür. Oligarklar kayıtsız koşulsuz onu desteklemeye hazırdır. Yeltsin, bugün de çok konuşulan oligarkları şöyle anlatıyor: “Rusya’da ve dünyada ‘Oligark’ sözcüğü suça bulaşan Rus işadamlarına işaret eder. Aslında soyguncu baronlar ve mafya babaları değildirler. Hükümetle yakın ve karmaşık ilgilere giren büyük sermayenin temsilcileridirler.”

Kremlin Müzesi’ndeki Monomakh tacı.

MONOMAKH TACI NEDİR?

Vladimir Monomakh, Kiev Rus Knezliği’nin prensi. 1113 ile 1125 ortasına Kiev’de karar sürmüş. Rus tarihi açısından önemli bir şahsiyet. Bugün de Rusya önderinin bir sembolü olan meşhur tacı Kremlin Müzesi’nde…