Yerel Seçimlere Saatler Kala Ege’nin İncisi İzmir’in Siyasi ve Kültürel Tarihinde Bir Yolculuğa Hazır Mısınız?

Osmanlı İmparatorluğu’nun Anadolu topraklarında kalan en kıymetli şehirlerinden biriydi.

İzmir’i İzmir yapan ise çok kültürlülüğü, kozmopolit demografik yapısı oldu.

Uluslararası bir liman şehri olan İzmir’de Türkler, Rumlar, Sefarad Yahudileri, Levantenler, Ermeniler uzun yıllar huzur içinde birlikte yaşadılar. Fakat bu sonsuza kadar sürmedi.

Tüm bu çabaların neticesinde 9 Eylül 1922’de Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki Türk Direniş Hareketi başarıya ulaştı ve İzmir geri alındı.

Aynı günlerde İzmir’de çıkan büyük yangında şehrin çok önemli bir bölümü küle dönüştü.

Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra Rum Toplumu mübadele ile Yunanistan’ın yolunu tuttu. Onların evlerine ise Yunanistan’dan gönderilen Türkler yerleştirildi.

Böylece erken cumhuriyet döneminin İzmir demografisi de belli olmuş oldu.

Menderes’in hatırası ile 1950’lerde üretilen “Demokrat İzmir” sloganı bir kült haline geldi.

Bununla birlikte 1990’lı yılların başından itibaren İslamcı Siyaset’in temsilcisi olan Refah Partisi’nin sürekli güçlenmesi, merkez sağ bir gelenekten gelen İzmir halkını sola yakınlaştırdı.

Özellikle şeriat ve yaşam tarzına müdahale konusundaki endişeler, İzmir’de seçmenin DSP ve CHP ekolüne geçişini beraberinde getirdi.

1999’da ise İzmirlilerin sonsuza kadar kalbine gireceği göreve, Büyükşehir belediye başkanlığına seçildi.İzmir Kordonboyu ve İzmir Metrosu gibi projeler onun döneminde tamamlandı.

Eğitime çok önem veren Piriştina, çok sayıda ilk ve ortaokulu yeniledi. Öğrencilerin daha iyi koşullarda eğitim almasını sağladı. 

Şehrin tarihi dokusuna, sportif ve kültürel miraslarına sahip çıktı.

Sosyal güvencesi olmayan yoksul öğrencilerin ameliyat dahil tedavi masraflarını belediye bütçesinden ayrılan kaynakla gerçekleştirdi.

Cenazesinde İzmirlilerin göz yaşları sel oldu. Piriştina gönülleri kazanmıştı.

Türkiye’de 2000’li yılların ilk 10 senesi İslamcı köklere sahip Ak Parti’ye karşı laik bürokrasi ve toplumsal kesimlerin ayağa kalktığı bir dönemdi.

Bu dönemde yargısıyla, ordusuyla, sivil toplumuyla laik cumhuriyete sahip çıkan tüm odaklar yeni hükümete karşı tepkiliydi.

2007 yılında düzenlenen Cumhuriyet Mitingleri’nin kuşkusuz en coşkulu olanı da belki de bu yüzden İzmir’de gerçekleşti.

Bu dönemde CHP’nin İzmir’de bulduğu güçlü karşılığın sebebi sol ideolojiden ziyade Ak Parti’yi bir tehdit olarak gören toplumsal kesimlerin İzmir’de kenetlenmesiydi.

Eski DYP, ANAP seçmenleri Orta Anadolu ve Karadeniz’de Ak Parti’ye yönelirken; Ege bölgesi ve Trakya özelinde CHP’ye yakınlaştı.

Yerel Seçimler de İzmir’de bu bağlamda ilerledi. CHP İzmir Büyükşehir seçimlerinde hep güçlü galibiyetler aldı. 2009 ve 2014’te Aziz Kocaoğlu, 2019’da ise Tunç Soyer büyükşehir belediye başkanları oldular.

Üç isim de seçilmeleri durumunda İzmir’e büyük yatırımlar geleceğini, halkın yaşam tarzına karışılmayacağını sık sık vurguladılar. 

O dönemde Nihat Zeybekçi’nin söylediği “İzmir’i kim istemez, mahallenin en güzel kızı” ifadeleri çok ses getirdi. 

Tüm bu çabalar, açıklamalar, vaatler İzmir halkını ikna etmeye yetmedi.

İzmir’i yine CHP kazandı.

Bakalım 2024 Seçimleri’nde İzmirliler geleneğin bozulmasına izin verecekler mi?