‘Yerküreye bedel ödetmeyin’ uyarısı

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) yeni raporuna nazaran, Kovid-19 global salgını, dünyanın karşı karşıya olduğu en yeni kriz. Lakin insanların tabiat üzerindeki baskısı son bulmazsa, krizlerin sonuncusu olmayacak.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından 2019 bilgileri baz alınarak hazırlanan ‘İnsani Gelişme Endeksi, Eşitsizliğe Uyarlanmış İnsani Gelişme Endeksi, Toplumsal Cinsiyete Dayalı Gelişme Endeksi, Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi, Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi’nin yanı sıra bu yıl birinci sefer hazırlanan ‘Gezegensel Baskılara Uyarlanmış İnsani Gelişme Endeksi’ni de içeren “2020 İnsani Gelişme Raporu” yayımlandı. ‘Önümüzdeki Hudut: İnsani Gelişme ve Antroposen’ başlıklı 2020 İnsani Gelişme Raporu, insan ve tabiat ortasındaki ilginin bir an evvel dengelenmesi gerektiği uyarısı yaptı. Antroposen(insan çağı) denilen yeni jeolojik çağda, toplumların kusurlu tertibinin insanları ve gezegeni karşı karşıya getirdiği vurgulanırken, dünya başkanlarının önünde tek seçenek olduğunu söylüyor: “Ya etraf ve tabiat üzerindeki ağır baskıları azaltmak için cesaretli adımlar atacağız ya da insani gelişme duracak.”

Yeni bir olağan

‘Kovid-19 mızrağın yalnızca ucu’ denilen raporda, “İstesek de istemesek de yeni bir olağan geliyor. İnsanların gezegenin geleceğini şekillendiren baskın kuvvet olduğu Antroposen diyebileceğimiz yeni bir jeolojik çağa girmekte olduğumuzu söylüyorlar. Soru şu; Bu çağda ne yapacağız? Belgisiz gelecek karşısında gezegensel baskıları hafifletirken insan özgürlerini genişletmeyi hedefleyen yeni gözü pek oyları mı seçeceğiz? Yoksa tıpkı tas birebir hamama geri dönmeye çalışmayı donanımsız ve dümensiz olarak tehlikeli bilinmeye hakikat sürüklenmeyi ve kaçınılmaz olarak batmayı mı seçeceğiz” denildi.

Kırmızı ışık yanıyor

2020 yılında bir çok felaket yaşandığının belirtildiği raporda, ‘doğa ve toplum için kırmızı ikaz ışıkları yanıyor’ tanımlaması yapılırken, “Aramızdaki 200 bin yılı aşkın uzun müddetli bağlantı sürecinde birinci defa gezegenin insanları şekillendirmesi yerine, beşerler gezegeni şekillendiriyor. Hareketlerimiz bilhassa fosil yakıtlara ve husus tüketimine bağımlılığımız, iklim değişikliği, biyolojik çeşitliliğin çöküşü, okyanusların asitlenmesi, hava ve su kirliliği ve toprak bozulmasına neden oluyor. Açlık artıyor. 2019’a kadar son beş yıl içinde açlık çeken insan sayısı 60 milyon arttı. Doğal tehlikelerle alakalı afetlerin sayısı son 20 yılda yüzde 75 arttı. 4 milyardan fazla insan etkilendi, 1.23 milyondan fazla can aldı ve 3 trilyon ABD doları bedelinde ekonomik kayba yol açtı” denildi.

‘Hızlı ve yürekli adımlar atılmalı’

Raporda bu değişimler için süratli ve cesaretli adımlar atılması gerektiği vurgulanırken, “Yeni bir jeolik çağ yaratmaya gücümüz yetiyorsa değişimi seçmeye gücümüz de yetecektir. Bu değişim insanı gelişmeyi ilerletmek için beşerler ile tabiat ortasında seçim yapmamız gerektiği fikrini reddederek başlar. Ya hiçbiri olacak ya da her ikisi; zira gezegene bedel ödeten insani gelişme hiç de gelişme değildir. Tek muhtaçlığımız olan insanı gelişmeye yönelik önümüzdeki hududa hakikat yeni bir rota oluşturmaya yardımcı olması için yaşama, çalışma ve iş birliği kurma biçimlerimizde büyük bir dönüşüm gerçekleştirmek. Rapor, gerçek ve kalıcı değişimi oluşturacak üç yapı taşı belirliyor; Tabiata karşı değil tabiatla birlikte çalışma, teşvikleri güzelleştirme ve toplumsal normları değiştirme.”