enflasyonemeklilikötvdövizakpchpmhp
DOLAR
32,3662
EURO
35,0212
ALTIN
2.326,21
BIST
9.079,97
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul
Açık
21°C
İstanbul
21°C
Açık
Cuma Parçalı Bulutlu
22°C
Cumartesi Az Bulutlu
21°C
Pazar Az Bulutlu
22°C
Pazartesi Az Bulutlu
24°C

Yıllarca NASA’da Çalışmış ve Bilim Tarihine ‘Güneşi Zapt Eden Kadın’ Olarak Geçen: Dilhan Eryurt

Biraz da dünya bilim tarihine damga vurmuş, buna rağmen kendi camiası haricinde maalesef pek fazla kişi tarafından tanınmayan bir bilim …

Yıllarca NASA’da Çalışmış ve Bilim Tarihine ‘Güneşi Zapt Eden Kadın’ Olarak Geçen: Dilhan Eryurt
08/03/2021 07:27
420
A+
A-
Biraz da dünya bilim tarihine damga vurmuş, buna rağmen kendi camiası haricinde maalesef pek fazla kişi tarafından tanınmayan bir bilim insanımız Dilhan Eryurt’dan bahsedelim.

Prof. Dr. Dilhan Eryurt 29 Kasım 1926 tarihinde İzmir’de doğar.

s e315ed5d22213fbb0c9795a3834202393a024ff0

Yaşadığı dönem itibariyle tam bir Cumhuriyet kadını anlayacağınız.

İlkokul eğitiminden sonra lise için Ankara’ya gitmiş ve liseyi birçok özel ödül ve takdirname ile tamamlar.

Küçük yaşlardan beri matematiğe karşı ilgili olduğundan, üniversite eğitimi için İÜ Yüksek Matematik ve Astronomi Bölümü’nü seçer.

Üniversite okuduğu dönem II. Dünya Savaşı’na ve Nazilerin bilim insanlarına zulüm yaptığı zamana denk gelir.

s 09466596bcf94ca472940ab5bd312537338e2e6b

Böylece, Nazilerden kaçarak ülkemize sığınan önemli bilim insanlarından astronomi ve matematik dersleri alma fırsatını yakalar.

Konu hakkında da şöyle bir açıklaması var Dilhan Hanım’ın:

“O zamanlar, Hitler’in Nazi Almanya’sından kaçan en değerli bilim insanları İstanbul Üniversitesi’nde çalışıyordu, bu insanların bilimsel temelleri çok güçlüydü. Bize de aynı şekilde iyi bir temel verdiler.”

Üniversite sonrasında o dönemin ünlü astronomi profesörlerinden Prof. Dr. Tevfik Okyar Kabakçıoğlu’nun yanında asistan olur.

s c187a3550c4d7c1a41e27efa85c2feaed705939b

2 yıl boyunca tek bir kuruş almadan asistanlık yapmış, yol parasını dahi kendi cebinden verir.

2 yıllık ‘parasızlık’ döneminden sonra Eryurt çalışmalarını ABD’de sürdürür.

National Academy of Sciences bursunu alarak NASA’nın New York’taki Goddard Uzay Araştırma Enstitüsü’nde göreve başlar ve başarıları sayesinde o dönem için çok yüksek bir meblağı burs olarak alır.

Ülkeye döndükten sonra doçentliğini Ankara Üniversitesi Astrofizik Anabilim Dalı’nda tamamladıktan sonra, bursla Kanada’ya gider.

s bdbfa18593e3a21a7cfdf400053b96a2fe07cdc3

Türkiye’de bilgisayarla çalışma fırsatı olmayan ve detaylı hesaplamaları dahi hesap makineleriyle yapan Eryurt, gerçek astrofizikle orada tanışır. Ve çalışma alanı olarak hidrojen yıldızlarını seçer.

Dilhan Eryurt, Kanada’daki çalışmalarının ardından, ABD’den aldığı American Soroptomist Federation Fellowship bursuyla Indiana Üniversitesi’nde araştırmacı olarak görev alır.

Yıldız modellerini oluşturmada kullanılan yeni bir yöntemin geliştirilmesinde görevi üstlenen Eryurt, burada o dönemin en ünlü astrofizikçileri ile çalışır.

Indiana’daki başarılarından dolayı NASA tarafından çalışmak için davet edilir ve sonrasında NASA’ya geçer.

s 282cb6a4f28fa7b555c786a2950b4ddbe045c6b9

Burada yıldızların evrimindeki süreçleri inceleyen ve bunları çözümleyen Eryurt, o dönem sürekli eleştirilen Güneş’in evrimi konusunda çalışmalar yürütür.

Güneş’in evrimi ile alakalı o günlerde kabul gören modelin, yanlışlanabilir olduğunu kanıtlar.

Eryurt’un araştırmaları öncesinde Güneş’in, oluşumundan 4 milyar yıl sonraki bir zaman aralığında daha sönük bir yıldız olduğu ve yavaş yavaş parladığı, böylece bugünkü parlaklığını bulduğu sanılıyormuş.

Fakat çalışmalardan sonra, Güneş’in ilk oluşumunda şimdikinden çok daha parlak olduğu ve yavaş sıcaklığının düştüğü ve sonra günümüzdeki duruma geldiği anlaşılır.

s 729b7d4dd2af64b423ae80adebea75b26b06d16b

Bu yeni model halen geçerliliğini koruyor ve büyük ölçüde Dilhan Eryurt’un eseri. Böylece Prof. Eryurt, Güneş’in evrimine ilişkin bilgilere önemli bir katkı yapmış olur.

Dilhan Eryurt, 1969 yılında NASA tarafından verilen Apollo Başarı Ödülü’nü alır.

s 9042c8a244b4a90005efeeb855a3615bbff31781

Daha sonra dünya çevresinde belli bir yörüngeye yerleştirilen ve içinde ilk insansız uzay araçlarının geliştirilmesinden sorumlu kurumlarda da görev yapar, 1977 yılında da çalışmalarından ötürü TÜBİTAK “Bilim Hizmet ve Teşvik Ödülü” nü alır.

Dilhan Hanım Amerika’da çalıştığı yıllarda, sık sık Türkiye’ye gelip bilgi ve birikimlerini aktarmaya çalışır.

s fe870a6e3376aa29f5bdba61459ddb95b74dd24b

1968 senesinde ODTÜ’de misafir profesör olarak çalışır ve ülkemizin ilk ulusal astronomi toplantısını düzenler. 1973 yılında ODTÜ Fizik Bölümü’ne döner ve burada Astrofizik Anabilim Dalı’nı kurar.

1988 yılında, ODTÜ Fizik Bölümü başkanlığı yaptıktan sonra, Fen-Edebiyat Bölümü dekanlığını 5 yıl sürdürür ve sonrasında 1993’te emekli olur.

Sadece Türk bilim dünyasına değil, insanlık tarihine adını “Güneşi Zapt Eden Kadın” olarak geçen Dilhan Eryurt, 13 Eylül 2012’de vefat eder.

s 671d9f4ef747c55af9d3e0b9f915aa182e46789c

Huzur içinde uyu Cumhuriyet Kadını, huzur içinde uyu…

Saygıyla….

s 37d7580b31a98d8fa5b4eafc376741eb4cd3f5fb

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.