Yiyoruz Ama Anlamını Biliyor muyuz Acaba! İşte Her Gün Yediğimiz Yemeklerin Hiç Bilmediğimiz Anlamları

Pideye yıllarca Türk Pizzası ya da pizzaya İtalyan Pidesi denmiştir. Bunun bir espri ya da benzetme olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Her ne kadar “Pide” sözünün kökenini İtalyancaya dayandıramasak da pizzayla pidenin tıpkı kökenden geldiğini kabul edebiliriz. 

İki sözün kökeni de Eski Sami lisanlarına dayanmaktadır “ufalama, lokmalara ayırma” manasına gelmektedir.

Bilinen kökeni Moğolcadır ve oradaki manası “bohça biçiminde hamur modülleriyle yapılan yemek” demektir.

Fakat tam olarak kökeni Moğolca da değildir. Çince mán tóu yani “barbar kellesi” olduğu düşünülmektedir.

Barbunya lisanımıza Yunancadan geçmiştir ve oradaki Barbuni isminden, yani bir balık çeşidinden türemiştir. 

Fakat bu sözün kökenini aslında İtalyanca, Latince ve Sanskritçeye bile dayandırabiliriz. Oralardaki manasıyla “Barba” yani “koca sakal” demektir. Meşhur donanma kumandanı Barbaros’un ismi de buradan gelmektedir.

En çok kullandığımız yemeklerden birisidir. Lakin manasını, daha doğrusu kökenini birden fazla kimse bilmez. Farsçadaki Şorba sözünden lisanımıza yerleşen çorbanın asıl manası ise “Tuzlu” demektir.

Birtakım yöresel ağızda fazla tuzlu olmuş manasından kullanılan “tuz çoru olmuş” tabirindeki “çor” da tıpkı manada kullanılır. 

Farsçadan lisanımıza giren bu sözün anlamıysa “Dövülmüş, ciğnenmiş”tir.

Bu ilahi hoşluktaki yemeğin manası aslında Arapça bir tabirdir. Arapçada ,”(hamur gibi) yoğrulmuş et” manasına gelir.

Kökeni tam olarak bilinmese de Anadolu ağızlarında “tembel” manalarında kullanılan meleme/melemez sözcüğüyle ilgisi düşünülebilir. Yani manasına “tembel yemeği” diyebiliriz 🙂

Musakka Arapça kökenli bir sözdür ve manası “Sulandırılmış” ya da “(İçine) su katılmış” demektir. İçki sunan manasındaki “Saki” sözüyle tıpkı kökten gelmektedir.

Bir Tatar yemeği olan çibörek, kökeni en tartışmalı sözlerden biridir. Çi sözünün Manasına Eski Türkçedeki Çi “Güzel” ya da günümüz Türkçesinde de kullanılan “Çiğ” olduğu söylense de aslı yoktur. En mantıklı açıklama ise: Çi sözünün Tatarca/Nogaycadaki Şır sözünden geldiğidir. Şır bir yansıma sözcüktür ve böreğin yağa attığındaki sesini taklit eder 🙂 Umarız manası budur; zira çok hoş bir manası olur böylece…

Çok hoş yazılmış kaynağı burası!

Et, tavuk, hindi üzere cinsleri bulunan Sote, lisanımıza Fransızcadan geçmiştir ve “küçük küçük kesimlere ayrılmış” manasına gelmektedir.

“İlkbaharda kırlarda yetişen, ufak yeşil yapraklı, ıspanak üzere pişirilip yenilen bir bitki” olan Madımak’ın kökeni ise Ermeniceye dayanmaktadır. Ermenice ‘meyan kökü, glycirrhiza’ manasına gelen madudag sözünden geldiği düşünülünüyor.

Hepimizin sevgilisi olan turşu sözünün kökeni de Farsçaya dayanmaktadır. “Ekşi yahut tuzlu, ağız yakan” manasına gelmektedir.

Salata İtalyanca kökenlidir ve “Tuzlanmış Sebze” manasına gelmektedir.

İtalyanca bresàola sözünden lisanımıza geçmiştir ve “Kömür ateşinde kızartılmış et” manasına gelmektedir.

Eski Venedik lisanından lisanımıza geçmiş ve “Lokantacı” manasına gelmektedir.

Farsça kökenli olup manası da “Soğan” demektir. Evet bildiğimiz soğan manasına geliyor, piyaz 🙂

İtalyanca focaccia sözünden Türkçeye geçmiştir ve manası “külde pişmiş küçük hamur işi”dir.

Titremesiyle de meşhur olan bu sözcüğün kökeni de Farsçadır ve “dilencilerin ve kalenderi dervişlerin taşıdığı kâse” ya da direkt “dilenci” manasına gelmektedir.

Arapça kökenli olup “Tıka basa yeme, ziyadesiyle doyma” manasında bir tabirden lisanımıza geçmiştir.

Kökeni en tartışmalı sözcüklerden birisidir. Birçok ülke, kültür ve lisanda ortak kullanılan bir sözcüktür. Eski Sanskritçede, birçok Hindu lisanında, Farsçada, Eski Türkçede ve Çincede kökenini bulmak mümkün. Ancak birinci hangi lisandan çıktığı tartışmalıdır.

Birçok yemeğin kökenine baktık ve birçoklarının bize yabancı ya da yakın/komşu kültürlerden geçtiğini gördük. Bunlar da artık bizim kültürümüzün yemeği olmuştur; fakat aslı bize ilişkin olmayabilir.

Lakin şu baklava’nın bize ilişkin olup olmadığı olayını bir çözelim 🙂 Baklava etimolojik olarak öz, has, gerçek Türkçedir. Eski Türkçe Baklağı ya da Baklağu sözünden türemiştir. 

Aslında en güzelinin Antep’te yapıldığı gerçeği bir tarafa, köken olarak da öz be öz Türkçedir yani…