YouTube 16 yaşında: Nasıl kuruldu? Nasıl bu kadar büyüdü?

Video paylaşım ve barındırma platformu YouTube, 16 yıl önce bugün, 15 Şubat 2005’te kuruldu. Başta yalnızca bir video yükleme ve izleme sitesi olarak kullanılan platform, bugün adına ‘‘YouTuber’lık’’ denilen yeni nesil bir mesleği de ortaya çıkardı. Dünyanın en büyük video paylaşım sitesi olan YouTube, aynı zamanda en çok kullanılan ikinci sosyal medya platformu olma ünvanını da elinde tutuyor. We Are Social 2020 raporuna göre Yotube 2 milyar kullanıcı ile, Facebook’un ardından en çok kullanılan ikinci sosyal medya platformu olarak yer alıyor.

Peki bugün 16 yaşında olan YouTube’un kurulma hikayesi ne? Nasıl bu kadar büyüdü? Türkiye ile arası nasıl?

YOUTUBE NEDİR, NASIL KURULDU?

Video barındırma web sitesi olan YouTube, 15 Şubat 2005’te, 3 eski PayPal (internet üzerinden çalışan online bir ödeme sistemi) çalışanı tarafından kuruldu. Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki San Bruno, Kaliforniya şehrinde olan YouTube, Kasım 2006’da Google tarafından 1.65 milyar dolara satın alındı.

Günümüzde Google’ın yan kuruluşlarından biri olarak faaliyetine devam eden site, kullanıcılarına video yükleme, izleme ve paylaşma imkânı sunuyor. Medya şirketleri ve kullanıcı üretimi videoların gösterimi için WebM, H.264 ve Adobe Flash Video teknolojilerini kullanıyor. Platformda genel olarak video klipler, televizyon klipleri, müzik videoları, video bloglar, kısa özgün videolar ve eğitim videoları gibi içerikler yayımlanıyor.

YouTube üzerindeki içerikler genelde bireyler tarafından yükleniyor. Fakat CBS, BBC, Vevo, Hulu gibi şirketler ve diğer organizasyonlar da YouTube ortaklık programı ile içeriklerinin bir kısmını yayınlayabiliyor. Site içi üyelik almayan kullanıcılar videoları izleyebilirken, onaylı üyeler ise kendi yayın kanallarına video yükleyebiliyor. Saldırganlık potansiyeli olan içerikler ise sadece 18 yaşından büyük olduğunu onaylayan üyeler tarafından izlenebiliyor.

BİR FRİKİK KAZASI İLHAM VERDİ

PayPal’da 3 eski çalışan olan Steve Chen, Chad Hurley ve Jawed Karim tarafından kurulan YouTube’un kurulma fikrinin arkasında ise bir şarkıcının başına gelen talihsiz bir olay yatıyor.

Medyada sıkça tekrarlanan bir hikâyeye göre, Hurley ve Chen 2005 yılının ilk aylarında YouTube sitesini kurma fikrini geliştirdi. Buna neden olan Chen’in San Francisco’daki apartmanında yapılan bir akşam yemeği partisi esnasında onların video paylaşımında yaşadıkları sorunlardı. Karim partiye katılmadı. Ve olayların böyle vuku bulduğunu reddetti. Ama Chen, YouTube fikrinin bir akşam yemeği partisi esnasında bulunduğunu onayladı.

Karim, YouTube fikrinin ilk kez 2004’teki Super Bowl XXXVIII esnasında Janet Jackson’ın göğüs frikiği kazası ve 2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisinin ardından ortaya çıktığını söyledi. Karim, bu tarz olayların online videolarını bulmanın zorluğunu yaşıyordu ve bu da bir video paylaşım sitesi fikrine önderlik etti. Hurley ve Chen, YouTube fikrinin ortaya çıkış esasının bir çevrimiçi arkadaşlık servisinin video versiyonunu kurma fikri olduğu belirttiler. Ve Hot or Not isimli siteden ilham aldıklarını söylediler.

Videoların paylaşımı için bir platform kurulması fikrine ilham veren olay, 2004 yılında ABD Ulusal Amerikan Futbolu Ligi’nin finalinin devre arasında, şarkıcı Justin Timberlake ile birlikte mini konser veren Janet Jackson’ın kazara göğüs frikiği vermesi ile oldu. Şarkının sonlarına doğru Timberlake’in Jackson’ın kıyafetinin üst kısmını tutup çekmesi sonucunda Jackson’ın göğüsleri görünmüş ve bu olay ABD’de büyük bir infiale yol açmıştı. O dönem iktidarda bulunan Bush yönetimi bu olaya sert tepki gösterirken, Jackson da “ahlaksızlık” eleştirilerine maruz kalmıştı. Tüm bu tartışmalardan YouTube fikri doğdu.

YOUTUBE’DA İLK VİDEO

İlk başlarda girişimçi finansmanı ile başlayan bir teknoloji olan YouTube, 11.5 milyon dolarlık ilk yatırımını Kasım 2005 ve Nisan 2006 arasında Sequoia Capital şirketi tarafından aldı. YouTube’un ilk yıllardaki yönetim merkezi San Mateo şehrindeki bir pizzacı ve Japon restorantının yukarısındaydı. 14 Şubat 2005 tarihinde www.youtube.com ismindeki alan adı aktif hale geldi ve sonraki aylarda internet sitesi geliştirildi.

İlk YouTube videosu ise sitenin ortak kurucularından Jawed Karim’in San Diego Hayvanat Bahçesi’nde çekip paylaştığı Me at the zoo isimli içerikti. Video 24 Nisan 2005’te yüklendi. Karim, kendi yüklediği bu 19 saniyelik videoda San Diego Hayvanat Bahçesi’ne yaptığı ziyareti anlatıyordu.

GOOGLE TARAFINDAN 1.65 MİLYAR DOLARA SATIN ALINDI

YouTube, kurulduktan bir yıl içerisinde, internetin en hızlı büyüyen sitelerinden birine dönüştü. 2005 Mayıs’ta beta sürümünü yayınladı. 6 ay sonra Kasım ayında ise site resmî olarak yayına geçti. Temmuz 2006’da günlük ortalama video izlenme sayısı 100 milyonu geçti. Bu hızlı büyüme teknoloji devlerinin de dikkatini çekti.

Aynı yıl içerisinde Google tarafından 1 milyar 650 milyar dolar bedelle satın alındı. Böylece YouTube, teknoloji tarihinin bu en büyük satın alımlarından biri oldu. Time dergisi aynı yıl, “Yılın İnsanı” sayısında bir bilgisayar ekranında görülen YouTube arayüzünün üzerinde “Siz” (You) yazısının yazdığı bir kapakla çıktı.

TÜRKİYE’DE 5 KEZ ERİŞİME ENGELLENDİ

YouTube’a Türkiye’den erişim, bugüne kadar mahkeme kararlarıyla 5 kez engellendi.

Engellemelerin ilki 6 Mart 2007’de, ikincisi ise 16 Ocak 2008’de gerçekleşti. T.C. Sivas 2.Sulh Ceza Mahkemesi 17 Ocak 2008 tarihli kararıyla YouTube’a 3. erişim engelini koydu. Mayıs 2008’de YouTube’a erişim, Ankara 1. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından engellendi.

Haziran 2010’da, YouTube’a getirilen yasak DNS yasağından, IP yasağına çevrildi. Böylece YouTube’a erişim tam anlamıyla engellenmiş oldu. 30 Ekim 2010 Cumartesi günü, saat 16.30 itibarıyla, aynı mahkeme tarafından engel kaldırıldı.

2 Kasım 2010 Salı günü ise mahkeme kararıyla Deniz Baykal videoları kaldırılmadığı sürece yeniden yasaklandı.

27 Mart 2014 Perşembe günü Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Bakanlık Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu, MİT Müsteşarı Hakan Fidan ve Genelkurmay 2. Başkanı Orgenaral Yaşar Güler’e ait olduğu öne sürülen ses kayıtlarının internette yayınlanmasının ardından, TİB, video paylaşım sitesi YouTube’u idari kararla aşamalı olarak erişime kapattı. 13 Nisan 2014 tarihinde video paylaşım sitesi YouTube’a erişim yasağı Gölbaşı Sulh Ceza Mahkemesi ve Gölbaşı Asliye Ceza Mahkemesi tarafından kaldırıldı. Suriye görüşmesine ilişkin kayıtların yayınlandığı linklere erişimin engellenmesine, bu olmadığı takdirde siteye erişimin tamamen engellenmesine ilişkin kararın ise uygulanmasına son verilmesine hükmetti ve böylece YouTube’a erişim sadece 15 link bazında yasaklanmış hale geldi. Fakat Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) kararları yok sayarak YouTube’a erişim engelini kaldırmamıştı.

We Are Social ve Hootsuite’in ‘Digital 2020’ raporuna göre, Youtube’un site trafiğinin yaklaşık yüzde 15’i Türkiye’den geliyor. YouTube, hem SimilarWeb hem de Alexa’ya göre Türkiye’de “www.google.com”un ardından en çok ziyaret edilen ikinci site olma özelliğini taşıyor.