‘Ortak değerler zaman aşımına uğramaz’

SERAY ŞAHİNLER – Türk tiyatrosunun mihenk taşlarından Haldun Taner ortamızdan ayrılışının 35. yıl dönümünde yapıtlarıyla anılıyor… 7 Mayıs 1986’da hayata veda eden Haldun Taner’in tiyatrodan hikayeye uzanan varlıklı külliyatı ise her geçen gün büyüyor. Haldun Taner’in sonsuz hazine niteliğindeki yazın dünyasına bir kitap daha katıldı.  Müellifin anısını her daim yaşatan ve metinleri üzerinde titizlikle çalışan eşi Demet Taner, birinci kere 1962’de Kent Tiyatroları’nda sahnelenen “Huzur Çıkmazı” oyununu kitap halinde okura sundu. Eşinin daktiloyla yazılmış metinlerini inceleyen Demet Taner eksikleri ve yazım kusurlarını tespit ederek metni 60 yıl sonra güncelledi.  Muharririn “gerilimsizlikten tansiyon çıkarmaya çalışan bir tiyatro araştırması” olarak nitelendirdiği “Huzur Çıkmazı” böylelikle Haldun Taner külliyatındaki yerini aldı. Sırada “Zilli Zarife” var. “Zilli Zarife”nin  kitaplaşmasıyla birlikte Haldun Taner’in tiyatro külliyatı tamamlanacak.  Demet Taner ile kitap vesilesiyle Haldun Taner’i  konuştuk…

Cumhuriyet devri Türk edebiyatının önde gelen muharrirlerinden Haldun Taner, Milliyet’teki haftalık “Deve Kuşuna Mektuplar” köşesinde hayata ve sanata dair bahisleri kaleme aldı. Milliyet, muharririn anısına 1987’den beri her yıl Haldun Taner Hikaye Ödülü’nü düzenliyor.

Her sözüne hürmet duyardı

Haldun Taner’in Cumhuriyet tarihinin yetiştirdiği en değerli müelliflerden biri olduğunu vurgulayan Demet Taner, eşini şu sözlerle  anlatıyor: “Atatürk’e ve Cumhuriyet’e bağlı idealist bir muharrirdir. En güzel okullarda yetişmiştir, çok kültürlüdür, namuslu ve dürüsttür. Son nefesine kadar yaşadığı toplumun daha ülkü bir toplum olması için çalışmıştır.” Huzur Çıkmazı’na değinen Demet Taner, “Haldun Taner’in bana bıraktığı metinler üzerinde çalıştım. Müellif bir metin üzerinde çalışırken söz değişiklikleri yapabilir. Ben bunları da gözden geçiriyorum, Haldun Taner yaşasaydı ne yapardı sorusunun yanıtını bularak bu metinleri hazırlıyorum. Haldun Taner’e büyük hürmetim var. Bilgisini, çalışma şeklini, engin kültürünü biliyorum. Her sözüne hürmet duyan bir insandır Haldun Taner” diyor. 

Haldun Taner’in yapıtları okunduğu günü yakalar ve yeniliğini daima korur. Demet Taner’e nazaran bunda müellifin her daim beşerden yana olan tavrının hissesi büyük: “Günceli yakalamak için ortak kıymetlerin ortaya çıkması lazım. İnsanlığı ilgilendiren ortak bedeller vakit aşımına uğramaz. Beşerden yana, insanın refahından ve mutluluğundan yanaysanız ve bunun için eserler ortaya koyarsanız güncelliğinizi korursunuz. Haldun Taner de böyledir”

‘Ulvi Uraz’ı birlikte izlemiştik’

Üç perdeden oluşan ve klâsik ‘aşk üçgeni’nden yola çıkan “Huzur Çıkmazı”, 60 yıldır pek çok tiyatro topluluğu tarafından sahneye taşındı. Ankara ve İzmir Devlet Tiyatroları’nda tekraren sahnelendi. Demet Taner ise oyunu 1971’de Haldun Taner ile birlikte Ulvi Uraz Tiyatrosu’nda izlemiş. Ulvi Uraz’ın başrolde olduğu oyun o yıllarda büyük beğeni topladı. Taner “Oyunu Haldun Taner’le birlikte keyifle izlemiştik. O gecenin anısı bugün bile belleğimdeki memnunluğunu ve canlılığını koruyor” diyor.