TAYSAD: Elektrikli araçlar uykumuzu kaçırıyor

Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Lider Yardımcısı Albert Saydam, bölümdeki teknolojik dönüşüme dikkat çekerek şöyle dedi: “Değişim çok süratli gerçekleşiyor. AB’de yüzde 78 düzeyinde olan fosil yakıtlı araçların satış hissesi süratle düşüyor. Elektrikli, otonom ve bağlanabilirlik teknolojisi ile birlikte artık toplanan datalara yönelik ‘hangi bilgi kimin’ ve ‘kullanma hakkı kimde olacak’ tartışmaları yaşanıyor. Türkiye’de ise tedarik endüstrinin yüzde 99’unun fosil yakıtlı araçlara yönelik modül üretiyor.”

‘FIRSAT VE RİSK BERABER’

Tedarik endüstrinin yapısının değiştiğini vurgulayan Saydam, uygulama üreten ve sürüşü kolaylaştıran eserler geliştiren şirketlerin öne çıkacağını, kodlama, bilgi üretimin kıymet kazanacağını vurguladı. Bu durumun Türkiye için bir fırsat olduğunu fakat tıpkı vakitte birtakım riskleri de beraberinde getirdiğini belirterek şöyle devam etti: “Elektrikli ve hibrit araçta yerlilik oranının ne olacağı kıymetli bir mevzu. Önümüzdeki 3- 5 yılda Türkiye’de elektrikli ve hibrit araç üretileceğini görüyoruz. TOGG’dan Hyundai’ye kadar tüm üreticilerin elektrikli araç üreteceklerini açıkladı. Pekala, halihazırda yüzde 70’e ulaşan yerlilik oranı elektrik motoru yurt dışından getirildiğinde kaça düşecek? Ya da bataryanın büyük bir kısmı yurt dışından geldiğinde kaça düşecek? Şasi ya da tekerlek üreterek yüzde kaç yerlilik oranına ulaşacağız? Biz idare konseyimizde da bunu tartışıyoruz. Hala birçok firma fosil yakıtlı araçlar için yatırımlar yapıyor. Bu bahis geceleri uykumuzu kaçırmıyor değil. Bunlar hepimizin önündeki cevaplamamız gereken sorular.”

‘İŞBİRLİĞİ VE İŞTİRAKLERE ALIŞMAMIZ GEREK’

Teknoloji yatırımı ve maliyet baskısı ortasında sıkıştıklarını lisana getiren Albert Saydam şunları söyledi: “Birincisi teknoloji için yatırım yapmalıyız. Fakat öte yandan daralan pazarda üreticilerin yapmış olduğu maliyet baskısı var. Böylece kaynaklarlar da azalıyor. Bu yüzden bizim coğrafyamızda nadir görülen lakin artık alışmamız gereken işbirlikleri ve iştirakler kapıda bekliyor. Bunları artık görmezden gelemeyiz. Bosch’un mesela dünyanın her yerinden işbirlikçileri var. Dün rakip olduğu firma ile bugün işbirliği yapıyor. Şu anda büyük tedarikçiler markasız araç için çalışıyor. Bunun dışında araç paylaşımı gündeme gelecek. Bunların hepsi bölümü şekillendirecek. Bunun yanında ÖTV’nin düşürülmesi, faizlerin düşürülmesi ve kredi üzere sıkıntıları çözmemiz gerekiyor. Bugünü rahat atlamamız lazım ki yarın için teknolojiye yatırım yapabilecek tünelin sonunda teknolojiye yatırım yapabilecek ışığı göremeyeceğiz.”

‘2. EL KIYMETİ VE MENZİL TÜKETİCİ İÇİN ÖNEMLİ’

Bosch Yepyeni Ekipman Satışı Lider Yardımcısı Gökhan Tunçdöken, daldaki yeni devir gelişmelerine ait yaşlanan nüfus, bağlanabilirlik, iklim değişikliği ve kentleşmenin önümüzdeki periyotta en değerli hususlar olacağını anlattı. Otomotiv bölümünün bu kapsamda otonom, bağlanabilir, elektrikli ve paylaşılabilir araçlara yönelik çalışmalar yaptığını kaydeden Tunçdöken, elektrikli araçlara geçişte ikinci el fiyatları ve menzil meselesine ait meselelerin tüketicinin alım kararını etkilediğini aktardı. Tunçdöken, “İkinci el pahası tüketici için değerli bir mevzu. Elektrikli araçların ikinci el kıymeti şimdi bilinmiyor. Menzil konusu da değerli. Dizel ve akaryakıtlı araçlarla 1000 km yol alırken elektrikli araçla 300 km yol alıyoruz. Bu da diğer bir sorun” dedi.

‘ARAÇ ANAHTARI CEP TELEFONUNDA OLACAK’

Bosch olarak bu iki sorunun tahliline yönelik çalışmalar yaptıklarına dikkat çeken Tunçdöken, şu bilgileri verdi: “Tüketicinin menzile yönelik kaygılarını azaltmak için ‘rahat şarj’ olarak tanımladığımız bir sistem geliştiriyoruz. Sistem seyahat rotası üzerindeki tüm şarj istasyonlarını söylüyor. Rezervasyon yapılabiliyor. ‘Battery in the cloud’ diye bir öteki sistem geliştiriyoruz. Araçların bağlanabilirlik teknolojisi ile bizim sistemimize abone olmaları sağlayacağız. Böylelikle yüz binlerce, milyonlarca aracın verilerini toplayarak şarj bataryaların ömrünü uzatacağız. Bir de en kıymetlisi aracı satmak istediğiniz vakit Bosch olarak sertifika vereceğiz. Aracın ne kadarlık şarj ömrü olduğunu söyleyeceğiz. Mesela ‘Bu aracın daha sekiz yıllık kullanım ömrü var’ diye sertifika vereceğiz. Böylelikle ikinci el almak isteyen inancı artacak ve muhtemelen ikinci el pahası de yükselecek. Yeniden mükemmel anahtarsız sistem üzere birçok eser geliştiriyoruz. Anahtarı cep telefonuna taşıyoruz. Mesela yeni ehliyet almış bir genç var. Babası anahtarı onun cep telefonuna 10’a kadar gönderecek. 10’dan sonra çalıştırmayacak. TIR filoları için de değerli tahlil olacak. Sürücüler ortası anahtar değişimi sorun olmaktan çıkacak.”

‘10 YILLIK PLANLAR BİR YILA İNDİ’

Gökhan Tunçdöken, 2020’ye ait değerlendirmelerde de bulundu. Yıla güzel başlandığını fakat COVID-19 salgını ile birlikte işlerin büsbütün aksine döndüğünü tabir etti. AB’de 400 fabrikanın kapandığını belirten Tunçdöken, araba satışlarının da AB’de yüzde 24 düştüğünü söyledi. Tunçdöken, Türkiye’de ise düşük faizli kredilerin kesimi hareketlendirdiğini, AB’deki kayıpların bir kısmının Türkiye’deki ilave satışlar ile telafi edildiğini belirtti. 2021 planları konusunda ise Tunçdöken, evvelce 10 yıllık planlar yaptıklarını 2018 krizinde bu planları 3 yıla, artık de 1 yıla indirdiklerini anlattı.

‘İÇ PAZARI GELİŞTİREN TEK ÜLKE TÜRKİYE OLDU’

Mengenler Türkiye İdare Şurası Üyesi Nusret Güldalı da AB otomotiv pazarının 2020’nin 11 ayında yüzde 26 küçüldüğü bilgisini verdi. Bu durumun ihracatı da olumsuz etkilediğine dikkat çeken Güldalı şunları kaydetti: “İhracatımız yüzde 11 daralarak 916 bin adet olarak gerçekleşti. AB’de iç pazarını geliştiren tek ülke Türkiye oldu. Ağır ticari dahil toplam pazar 796 bin adete çıktı. Mercedes Benz de çabucak hemen birebir oranda gelişim sergiledi. Kamyonda yüzde 240, otobüste yüzde 189’luk bir artış oldu. Adetler küçük olsa da bilhassa kamyonda ucuz kredi temini ile önemli bir dinamizm yaşandı.”

‘PAZAR 850 BİNİ GEÇEBİLİRDİ’

Ekonomik görünüme ait ise Güdalı, 2020’de 7 milyar TL olan kredi hacminin 11.5 milyar TL’ye çıktığını hatırlatarak şöyle dedi: “Buna karşın iktisat büyüyemedi, enflasyon yükseldi. Ayrıyeten çeyrek devirlerde büyüme istikametinde önemli farklılıklar gösterdi. Bu da yatırımları frenledi. Tekrar bu devirde faizler artmaya başladı. Öte yandan otomotiv üreticilerinin pandemide taleplere yanıt vermeleri vakit aldı. Bunları karşılasaydık pazar 850 bin ile bitebilir, hatta geçilebilirdi.”

‘ÖTV ARTIŞI DEĞİL İNDİRİMİ DÜŞÜNÜLMELİ’

2021’de stabilitenin sağlanması durumunda taleplerin hızlanacağı öngörüsünde bulunan Güldalı konuşmasını şöyle tamamladı: “Kamyon kümesinde ivmelenmeye devam edecek. Son 5 yılda yüzde 50 gerileyerek 18 bine gerileyen talebin bu yıl en az 20 bine ulaşmasını bekliyoruz. Otomotivde ise ikinci yarıda hareketlenme olacak. Hafif ticari eser kümesinde da tekrar süratli bir ivmelenme bekliyoruz. 2021’de ÖTV ile ilgili bir artış gündemde. Üst segment bir arabada ÖTV oranı yüzde 220. Bunu kabul ediyoruz lakin talebi de hızlandırmak için ÖTV’nin de denetimli gitmesi gerekir, bundan sonra da mutlaka düşünülmemesi gerekir. Hatta durağan devirlerde göstermelik olsa dahi indirim olmalı. Yapılacak indirimler hem devlete hem de çarkların dönmesine katkı sağlayacak.”

ELEKTRİKLİ ARABADA REKABET KIZIŞIYOR

Elektrikli araç pazarında oyuncu sayısı artıyor. Tesla’nın en büyük oyuncu olduğu pazara Apple da dahil oldu. Öte yandan 2025 yılı itibariyle içten yanmalı motora sahip araç satışlarını yasaklayan birinci ülke olmayı planlayan Norveç’te elektrikli araç satışları, rekor düzeye yükseldi. Ülkede yüzde 100 elektrikli araç satışları geçtiğimiz yıl birinci kere içten yanmalı motorlu araçları geride bırakarak yüzde 54,3 düzeyine ulaştı. Norveç’te bu oran 2019 yılında yüzde 42,4, 2011 yılında ise yalnızca yüzde 1 düzeyindeydi. Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) datalarına nazaran, Türkiye’de ise araba pazarında bir evvelki yıla oranla yüzde 280,2 artışla 844 adet elektrikli araç satıldı. 2019’da bu sayı 222 adet olarak gerçekleşmişti. Türkiye’de trafiğe kayıtlı araç sayısı ise 2019 yılında 15 bin adetken, 2020 yılında kelam konusu sayı 34 bine yaklaştı. TOGG’un Türkiye’nin arabası projesi kapsamında geliştirdiği arabanın de tesiri ile Türkiye’de de elektrikli araç pazarının süratle büyümesi bekleniyor.

KİRALAMA BÖLÜMÜ 4 YIL SONRA BÜYÜMEYE GEÇECEK

Leaseplan Türkiye CEO’su ve Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) İdare Konseyi Üyesi Türkay Oktay, kesim olarak iktisadın öncü göstergelerinden biri olduklarına dikkat çekti. “Bizde işler güzelse iktisatta de iyidir” diyen Oktay, “2017’den beri küçülüyoruz. 370 binli sayılara ulaşmışken 2018 ve 2019’da daraldık. 2020’de birinci iki ay işler düzgün giderken bu kere de pandemi geldi. Yılı yüzde 12-14 civarında daralma ile kapatacağımızı varsayım ediyoruz” diye konuştu. 2020’de araba bulmakta zorlandıklarını lisana getiren Oktay, şöyle devam etti: “Çözüm olarak kontratları uzattık. İkinci elleri satmayıp tekrar kiraladık. Araba olsaydı daralma daha mı az olurdu, hayır. Gereksinim da küçüldü. Birçok dal durdu, konuttan çalışmaya geçildi. Kimi müşterilerimiz araçlarını iade etmek zorunda kaldı. Çok fazlası ödeme külfeti yaşadı. Tek müspet şey şirket çalışanlarının toplu taşıma kullanımı azaldı. Kişiselde kısa ve uzun periyot kiralamaya talep arttı. Milyarlar kaybettik. 2017’deki tepenin çok uzağındayız. Satılan 100 arabanın 20’sini biz alırken, artık bu sayı 6- 7’yi geçmiyor. Pandeminin nereye evrileceği de değerli etken. Çarklar ne kadar çabuk dönerse biz de o kadar süratle toparlanırız. Araba bulunurluğu bu yıl daha az sorun olacak. Yükselen araç bedelleri bizim de kira bedellerimize olumsuz yansısa da ana akım değişmiyor. Şirketler için araç kiralamak satın almaya nazaran daha avantajlı. Bu yılki öngörümüz yüzde 3- 5 büyüme.”

TEDARİKÇİ PAZAR ÇEŞİTLİĞİNİN AVANTAJINI YAŞADI

Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Lider yardımcısı Albert Saydam, otomotiv endüstrinin dünyada yüzde 17, AB’de yüzde 22 ve Türkiye’de ise yüzde 10 daraldığını söyledi. 796 bin adet olan toplam satışların içinde araba satışlarının 720 bin olarak gerçekleştiğini aktaran Saydam, “Türkiye olarak dünyaya nazaran daha uygun durumdayız lakin 2017’ye nazaran ise makûs kapattık. Birçok şirket 2021 planlarını şimdi yapamadı. Bu da belirsizliğin bir göstergesi. Öte yandan Türkiye üretim açısından 2018’de 15. sıraya gerilemişken şu anda 14. yeri sağlam bir halde koruyoruz. Satışta ise 2019’da 25. Sıraya düşmüşken 17. sıraya sıçradık. Bunlar yeterli gelişmeler” dedi. İhracata ait bilgileri de paylaşan Saydam, tedarik endüstrinde ihracatın otomotive nazaran daha uygun bir durumda olduğunu, bunun sebebinin de pazar çeşitliliği olduğunu söyledi. Saydam’ın verdiği bilgilere nazaran 2019’da 10,6 milyar dolar olan otomotiv tedarik sanayi ihracatı, 2020’de 9.4 milyar dolara inerken, ciro kaybı ise bu devirde 3,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Saydam, bu yıl İhracatta 2019’un geçilmesini beklediklerini belirterek paritenin de tesiri ise tedarik endüstrinde 11 milyar dolar, toplamda ise otomotivde 30- 32 milyar dolar ihracatın görüleceğini aktardı.

THİLİO PAHL: TÜRKİYE ÇOK ALIMLI BİR LOKASYON

Aktifliğin açılış konuşmasını gerçekleştiren AHK Türkiye Genel Sekreter ve İdare Heyeti Üyesi Dr. Thilio Pahl, otomotiv dalının Almanya’nın omurga sanayisi olduğuna dikkat çekti. Global otomotiv Ar-Ge harcamalarının üçte birinin Alman araba üreticileri tarafından yapıldığını belirten Pahl, Türkiye’de de otomotiv kesiminin çok güçlü ve daima büyüyen bir pazar olduğunu söyledi. Pahl, “Türkiye, Avrupa’nın en büyük 5. üretim ülkesi. Ayrıyeten yabancı şirketler 20 yılda yaklaşık 15 milyar dolar yatırım yaptı. Bu da Türkiye’nin global bedel zinciriyle yakından bütünleşmiş çok cazip bir lokasyon olduğunun bir göstergesi” diye konuştu.